Με το βιβλίο αυτό επιχειρώ μία ευσύνοπτη ιστορική σύνθεση της Ιστορίας της Θεσσαλονίκης από τους προϊστορικούς χρόνους ως σήμερα. Αξιοποίησα την πλούσια βιβλιογραφία, που κυρίως η νεότερη γενιά των Θεσσαλονικέων ερευνητών προσκόμισε, αλλά και την παλαιότερη, καθώς επίσης και τις αναφορές των Γάλλων προξένων στη Θεσσαλονίκη, που αναδεικνύουν τον μικρόκοσμο της πόλης κατά τον 18ο και 19ο αι. Ο αναγνώστης του βιβλίου παρακολουθεί μέσα από τις σελίδες τους αρχαίους χρόνους, την ιδέα του Κασσάνδρου να την κτίσει το 323 π.Χ., τα μνημεία που άφησε στην πόλη η Ρωμαιοκρατία από τον Άγιο Δημήτριο, και το μαρτύριό του, την Αγορά, τη Ροτόντα, την Καμάρα, το συγκρότημα στην πλατεία Ναυαρίνου. Και ύστερα η βυζαντινή περίοδος με τα περίλαμπρα μνημεία που εκφράζουν οι ναοί, από την Αχειροποίητο, την Αγία Σοφία ως τους Δώδεκα Αποστόλους και τη Μονή Βλατάδων.

Μελέτησα την πλούσια πνευματική ζωή της πόλης, όπου σοφοί άνδρες αναδεικνύουν τη Θεσσαλονίκη περίλαμπρη συμπρωτεύουσα του Βυζαντίου, αλλά και τις περιπέτειες της πόλης με την καταστροφή της από τους Σαρακηνούς το 904 μ.Χ., τους Νορμανδούς το 1185, τους Σταυροφόρους το 1204. Και παρ’ όλα αυτά η πόλη αναγεννιέται, οι κάτοικοί της δημιουργούν και ανθίστανται σε εισβολείς Σλάβους, Φράγκους, Οθωμανούς με τη χάρη του Αγίου Δημητρίου και του συμπολιούχου Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά. Το 1430 η πόλη καταλαμβάνεται από τους Οθωμανούς και γίνεται η πόλη της μουσουλμανικής μελαγχολίας, με τα τζαμιά και τους μιναρέδες και τους βυζαντινούς ναούς να μετατρέπονται σε μουσουλμανικά τεμένη. Οι υπόδουλοι Θεσσαλονικείς περιορίζονται σε δέκα συνοικίες στο κέντρο της πόλης τους, κτίζουν ταπεινούς ναούς πάνω σε κατεστραμμένες βυζαντινές μονές (την Υπαπαντή, τον Άγιο Αθανάσιο, την Νέα Παναγία, τον Άγιο Κωνσταντίνο), ανακαινίζουν τον ιστορικό Άγιο Μηνά και τη Μονή Βλατάδων. Σ’ αυτές τις φτωχικές συνοικίες ζουν και ελπίζουν τη μελλούμενη ελευθερία τους. Περί τα τέλη του 15ου αι. θα καταφθάσουν στη Θεσσαλονίκη διωγμένοι από την Ισπανία και την Ουγγαρία (Σεφαραδίμ και Εσκενάζυ) οι Ισραηλίτες που θα προσφέρουν πολλά στην πόλη, στο εμπόριο και στην πνευματική της ζωή. Το 1821 το ελληνικό στοιχείο θα υποστεί τις συνέπειες της Ελληνικής Επανάστασης, θα αιμορραγήσει για λίγο και θα αναστηθεί από τις στάχτες του κτίζοντας σχολεία, ανακαινίζοντας ναούς, αναπτύσσοντας αξιοσημείωτη εμπορική δραστηριότητα, εκδίδοντας εφημερίδες, θα συμμετάσχει στον Μακεδονικό Αγώνα, ώσπου το 1912 θα απελευθερωθεί από τον ελληνικό στρατό. Θα αρχίσει μία νέα πορεία στην Ιστορία της πόλης, που θα αναπτύξει μία γενναία ώθηση στην οικονομία, στην πνευματική ζωή της χώρας με την ίδρυση του Πανεπιστημίου, της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών και άλλων ιδρυμάτων, θα μεριμνήσει για τις αρχαιότητες, θα αντισταθεί στην ξενική κατοχή, θα γνωρίσει το Ολοκαύτωμα των συμπολιτών της Ισραηλιτών, θα αντισταθεί στη Δικτατορία με τη συνδρομή τώρα και των προσφύγων, που θα δώσουν νέα πνοή στη Θεσσαλονίκη.

Ιστορία της Θεσσαλονίκης
323 π.Χ.-2012
Αθανάσιος Καραθανάσης
Αφοί Κυριακίδη
384 σελ.

Twitter