Όταν ο Κουμπλάι Χαν (1215-1294), ο Μεγάλος Χάνος των Μογγόλων, ρώτησε τον Μάρκο Πόλο αν θα επαναλάβει τις ίδιες αφηγήσεις κατά την επιστροφή του στην Ευρώπη, εκείνος του απάντησε ότι μπορεί να μιλάει και να λέει διάφορα, μα όποιος τον ακούει συγκρατεί στο μυαλό του μονάχα τις λέξεις που περιμένει να ακούσει. Αυτό που κυβερνά την αφήγηση δεν είναι η φωνή: είναι το αυτί.

Για να μην κυβερνά, λοιπόν, μόνο το αυτί, γράφω κι εγώ με τη σειρά μου για να μπορεί να κυβερνά τον κόσμο η καρδιά, αλλά και το μυαλό. Και έτσι να χαίρονται το γράψιμο η δική μου καρδιά και το δικό μου μυαλό με όσα μάτια και αυτιά διαθέτουν. Αυτά να το ευχαριστιούνται και μετά μπορεί και ο άλλος κόσμος να νιώθει την ίδια χαρά. Και αν αυτή η χαρά απλωθεί παντού, τότε μπορεί να αφήσει το αποτύπωμά της παλεύοντας με τον σκληρό χρόνο μεταφέροντας και αυτού την ίδια χαρά.

Το γράψιμο είναι μέρος της δουλειάς μου. Έχω την τύχη να γράφω για τους φοιτητές μου. Διδάσκοντας στο πανεπιστήμιο για τα έργα και τις ημέρες των κρατών και των διεθνών οργανισμών, η διδασκαλία τρέφεται από την ανταλλαγή ιδεών στα αμφιθέατρα και στις αίθουσες και μετατρέπεται σε βιβλία και άρθρα. Αυτό το ταξίδι της γνώσης δεν μένει μόνο στα στενά όρια της επιστήμης. Η προσωπική χαρά για το γράψιμο περνάει και στα δύσκολα επιστημονικά βιβλία. Μπορεί να μη διαβάζονται εύκολα, αλλά ανοίγονται οι ορίζοντες στους μελλοντικούς επιστήμονες να νιώσουν την ίδια χαρά μελετώντας τον κόσμο με ορθάνοιχτα μάτια και αυτιά.

Σε όλα τα βιβλία μου, η χαρά έχει πάντοτε μαζί της ένα παραμύθι. Αυτό συνοδεύει την επιστημονική γνώση κάνοντας το ταξίδι των φοιτητών ευχάριστο και συναρπαστικό. Να αγαπήσουν το διάβασμα χωρίς να τους γίνεται ένας ακόμη καταναγκασμός. Να δώσω ορισμένα παραδείγματα από τα τελευταία βιβλία μου. Η μελέτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ρόλου της στην καθημερινότητα των κρατών και των λαών μέσα από το παραμύθι του Μικρού Πρίγκιπα ή την τραγωδία του Αισχύλου Προμηθέας Δεσμώτης. Επίσης, χρησιμοποιώντας μια οικουμενική και ελκυστική γλώσσα, όπως είναι αυτή του ποδοσφαίρου, μπορείς να παρουσιάσεις την ΕΕ, αυτή την «παράξενη ομάδα» της πολιτικής και των διεθνών σχέσεων, για να διερευνήσεις το όραμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης πέραν των συνθηκών και της γραφειοκρατικής διακυβέρνησής της.

Στο ίδιο πνεύμα κινείται και το πρόσφατο βιβλίο μου: Αταίριαστες ιστορίες από το Μουντιάλ της Ρωσίας (Εκδόσεις Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη). Η γλώσσα και ο λόγος του ποδοσφαίρου είναι μαζί αιτία και αφορμή για να διηγηθώ ιστορίες για την πολιτική και τις διεθνείς σχέσεις, αλλά και για την ίδια τη ζωή. Μέσα από το παγκόσμιας εμβέλειας γεγονός του Μουντιάλ, ξετυλίγεται η επικαιρότητα της πολιτικής και του ποδοσφαίρου. Η ιδιαιτερότητά του είναι ότι το μισό βιβλίο γραφόταν καθημερινά για κάθε αγώνα του πριν από τη διεξαγωγή του. Ήταν ένα συναρπαστικό ταξίδι να σχολιάζεται το Μουντιάλ στη δική μας φέισμπουκ σελίδα του Politics First (μαζί με τον συνάδελφο Δημήτρη Ακριβούλη). Η ιστορία, η πολιτική, η διπλωματία κι οι διεθνείς σχέσεις γίνονται δεκτές στο παλάτι του βασιλιά των σπορ, παίζοντας κι αυτές ένα ασυνήθιστο παιχνίδι μακριά από τα σαλόνια της διπλωματίας και τα γραφεία των διαπραγματεύσεων. Έτσι, για να περνάμε καλά εμείς και τόσοι άλλοι πιστοί, και όχι μόνον, του ποδοσφαίρου και της πολιτικής.

Ήμασταν εκεί στα γήπεδα της Ρωσίας, συνεπείς στα καθημερινά μας ραντεβού απολαμβάνοντας το παιχνίδι του κόσμου. Και μαζεύτηκαν τα κείμενα στο ημερολόγιο του Μουντιάλ μαζί με τα θετικά σχόλια από συναδέλφους, φοιτητές και φίλους, γνωστούς και όχι μόνον. Κι αφού τελείωσε το Μουντιάλ, ξεκίνησε το δεύτερο ημίχρονο για μας. Κάπου χώρια, κάπου μαζί, ποτέ χωριστά, είπαμε να συνεχίσουμε τις πάσες και να μοιραστούμε τις εμπειρίες μας από το μοναδικό αυτό ταξίδι, προχωρώντας στη συγκεκριμένη έκδοση με την ένθερμη ανταπόκριση του Πέτρου Παπασαραντόπουλου, που με τιμά με τη φιλία του.

Η γλώσσα και ο λόγος του ποδοσφαίρου είναι μαζί αιτία και αφορμή για να διηγηθώ ιστορίες για την πολιτική και τις διεθνείς σχέσεις, αλλά και για την ίδια τη ζωή.

Κάθε αγώνας «εικονογραφείται» (με την πολύτιμη συνδρομή του Δ. Ακριβούλη) με σχετικό απόσπασμα κειμένου από τα πιο απίθανα μέρη: Από τα ευαγγέλια ως τα κόμικς, από την αρχαία τραγωδία ως τον Βαμβακούλα και από τον Σαίξπηρ ως τον Μητροπάνο. Κραυγές πολεμικές και προφητείες των Αζτέκων, κώδικες και διεθνείς συνθήκες, αράβικες επιστολές και σινεμά, φιλοσοφία, ποίηση και επιστήμη, ειδήσεις, διαφημίσεις, δηλώσεις και συνθήματα, στήλες κοσμικές και μοιρολόγια, αρχαία έπη και αστυνομικά-μυστηρίου, θεατρικά και έθιμα, μουσική κι ανέκδοτα, σόκιν και μακάβρια, συνταγές και παραμύθια, ο Τέρης Χρυσός και ο Χριστός, ο Ανδρέας Παπανδρέου κι Οι Απαράδεκτοι, βιομήχανοι, πολιτικοί, στρατηγοί και στρατηλάτες, όλοι και όλα ενώνονται και γίνονται μια μπάλα που τα ενώνει όλα.

Το ποδόσφαιρο δεν χρειάζεται την επικαιρότητα. Είναι το ίδιο η επικαιρότητα και μαζί του προσαρμόζεται κι αυτή. Αυτό είναι το παιχνίδι του ποδοσφαίρου. Να ταιριάζει τις αταίριαστες ιστορίες. Αταίριαστες μεταξύ τους αλλά, συνάμα, κι αχώριστες. Κατά την ίδια έννοια, το ποδόσφαιρο δεν είναι απλώς το σύμπτωμα, ο αποδέκτης ή το πεδίο εκδήλωσης των συνεπειών των πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών εξελίξεων. Είναι το πεδίο ανάπτυξης των ίδιων πρακτικών και λόγων που ήδη αναπτύσσονται σε όλα εκείνα τα πεδία που παραδοσιακά ή με ευκολία συνδέονται με την ίδια την πολιτική σε εσωτερικό και παγκόσμιο επίπεδο.

Στην εποχή της εργαλειοποίησης κάθε δραστηριότητας και της αέναης κερδοφορίας, οι μαγικές εικόνες του ποδοσφαίρου ξαναπαίζουν μπάλα στα νέα στάδια της «απομάγευσης» της πολιτικής. Ξυπνούν τις μνήμες παιδικότητας και διαπαιδαγώγησης πέραν κάθε δυνατότητας διάκρισης και αποκλεισμού. Στην εποχή της κατάστασης εξαίρεσης ως κανονικότητας και της έκτακτης ανάγκης ως μόνιμου κανόνα πολιτικής, συμπορεύονται-αντιπαρατίθενται στον αγώνα για κυριαρχία όχι μόνον όσοι μπορούν να επιβάλουν τις αποφάσεις τους, αλλά και όσοι έρχονται να ερμηνεύσουν «δεσμευτικά δήθεν αντικειμενικές αρχές» ως αληθινές.

Το Μουντιάλ είναι, λοιπόν, ο καθρέπτης αυτής της κατάστασης της πολιτικής και του ποδοσφαίρου. Είναι πολιτικό κι ερωτικό. Οι δυνατοί αντιπαρατίθενται στους αδύναμους. Οι περισσότεροι, φίλαθλοι και μη, ταυτίζονται με τους δυνατούς. Εμείς ταυτιζόμαστε συνειδητά με τον αδύναμο και λαχταρούμε τις νίκες τις αδύνατες σε όλα και παντού. Οι άλλες, οι εύκολες, των ισχυρών δεν είναι νίκες, μόνον ωφέλιμες ως κερδοφόρες και χρήσιμες ως αυτοϊκανοποίηση. Οι νίκες οι αληθινές είναι αναγκαίες, γιατί μ’ αυτές επικρατείς για λίγο της ανάγκης. Σ’ αυτές ελπίζεις, μ’ αυτές ελπίζεις, δεν τις περιμένεις, παλεύεις. Μ’ αυτές ελευθερώνεσαι. Και ζεις.

Αταίριαστες ιστορίες από το Μουντιάλ της Ρωσίας
Κυριάκος Δ. Κεντρωτής
Επίκεντρο
184 σελ.
ISBN 978-960-458-875-6
Τιμή €8,00

Twitter