fbpx
«L. Frank Baum: “Ο Μάγος του Οζ”» της Μάριον Χωρεάνθη

«L. Frank Baum: “Ο Μάγος του Οζ”» της Μάριον Χωρεάνθη

Από τα γνωστότερα και δημοφιλέστερα διεθνώς μυθιστορήματα για παιδιά, ο Μάγος του Οζ πρωτοκυκλοφόρησε το 1900 (με τον αρχικό τίτλο Ο θαυμαστός Μάγος του Οζ) και ως την εκπνοή των πνευματικών δικαιωμάτων του συγγραφέα του, 56 χρόνια αργότερα, πραγματοποίησε πολυάριθμες επανεκδόσεις και ανατυπώσεις, φτάνοντας τα τρία εκατομμύρια αντίτυπα σε πωλήσεις. Ο οραματιστής δημιουργός του, Λ. Φρανκ Μπάουμ –του οποίου τα λογοτεχνικά κείμενα «προέβλεψαν» την εφεύρεση της τηλεόρασης, των φορητών υπολογιστών και των κινητών τηλεφώνων, καθώς και της εικονικής πραγματικότητας– αφιέρωσε το βιβλίο στη σύζυγο και μούσα του, Μοντ (μία από τις ελάχιστες γυναίκες της εποχής με πανεπιστημιακές σπουδές), ενώ έγραψε άλλες δεκατρείς συνέχειες που διαδραματίζονται στο ίδιο
«σύμπαν».

Οι περιπέτειες της μικρής ορφανής Ντόροθι Γκέιλ, η οποία παρασύρεται από κυκλώνα και από την πατρίδα της, το Κάνσας, όπου φιλοξενείται στο φτωχικό αγροτόσπιτο των θείων της, προσγειώνεται στη μαγική χώρα του Οζ, γνώρισαν πάμπολλες διασκευές για το θέατρο και την οθόνη, με εκδοχές-σταθμούς το ομότιτλο μιούζικαλ του 1902 (σε σενάριο του Μπάουμ και του Γκλεν ΜακΝτόνα) και την κινηματογραφική μεταφορά του 1939 (από τους Βίκτορ Φλέμινγκ, Κινγκ Βίντορ, Τζορτζ Κιούκορ και Νόρμαν Τόρογκ), με τη δεκαεφτάχρονη, τότε, Τζούντι Γκάρλαντ στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Μαζί με την Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων και το Μέσα απ’ τον καθρέφτη του Λιούις Κάρολ, έδωσαν επίσης την αφορμή για «ενήλικες», πιο «σκοτεινές», σύγχρονες αναγνώσεις/οπτικοποιήσεις τους, όπως το Μπλε βελούδο και η Ατίθαση καρδιά του Ντέιβιντ Λιντς ή ο Λαβύρινθος του Πάνα του Γκιγιέρμο ντελ Τόρο.

Έργο ευρηματικά αλληγορικό, ο Μάγος του Οζ προσφέρεται θαυμάσια για τη σκηνή, χάρη στην εγγενή θεατρικότητα της πλοκής και τις κατεξοχήν αξιομνημόνευτες ιδιότητες των ηρώων του. Το φιλοσοφικό υπόστρωμα και ο κατά βάση «διδακτικός» του χαρακτήρας καλύπτονται επιδέξια από το φαντασμαγορικό επίχρισμα παραμυθιού, έτσι ώστε τα μηνύματά του να περνούν διακριτικά, χωρίς εκπτώσεις στην ψυχαγωγική πλευρά της ιστορίας. Η έφηβη Ντόροθι ξεριζώνεται κυριολεκτικά από τον τόπο και την οικογένειά της και μέσα απ’ το αναγκαστικό αυτό ταξίδι –την περιπλάνηση σε ξένα, πρωτόγνωρα και όχι πάντα φιλικά μέρη–, ώσπου να ξαναβρεί τον δρόμο (και τον τρόπο) του γυρισμού, ανακαλύπτει την ουσία και τα νοήματα της ζωής. Οι εμβληματικοί συνοδοιπόροι της, το Σκιάχτρο που του λείπει το μυαλό, ο Τενεκεδένιος δίχως καρδιά και το Λιοντάρι που τρέμει ως και τον... εαυτό του, δεν είναι παρά οι ενσαρκώσεις των ίδιων της των ενδόμυχων φόβων και ανασφαλειών μπροστά στην επερχόμενη ενηλικίωση, την ανάληψη ευθυνών και τη συνέχιση της πορείας της χωρίς πια τη στήριξη των γονεϊκών (ή περίπου γονεϊκών) μορφών. Άλλωστε, τα καινούρια γοβάκια που της χαρίζει ο θείος της για τα γενέθλιά της –και τα οποία διαθέτουν/αποκτούν μυστικές θαυματουργές δυνάμεις– συμβολίζουν ό,τι κρατά κανείς απ’ τους ανθρώπους που τον μεγάλωσαν, την πείρα και την καθοδήγησή τους, ώστε να προχωρήσει στη ζωή και στον κόσμο (δεν είναι, μάλιστα, τυχαίο το ότι πρόκειται για παπούτσια, βοηθητικά και προστατευτικά στο βάδισμα – και όχι μόνο, στη συγκεκριμένη περίπτωση), δίχως ποτέ να λησμονεί από πού ξεκίνησε, ούτε να αποκόβεται εντελώς απ’ τις ρίζες του.

Ένα σημαντικό δραματουργικό πλεονέκτημα του Μάγου του Οζ είναι αυτή καθαυτή η δομή του «μύθου» του: ευκρινώς περιγεγραμμένη και συγχρόνως δυναμικά ευέλικτη, μπορεί να αξιοποιηθεί θεατρικά τόσο από πολυμελείς θιάσους, όσο και από μικρότερες ομάδες, με τον κάθε ηθοποιό να αναλαμβάνει διπλό ρόλο ή και πολλαπλούς. Αυτήν ακριβώς τη λύση επέλεξε ο Νίκος Δαφνής, σκηνοθέτης και διασκευαστής του έργου που παρουσιάζεται από τον Νοέμβριο του 2017 στο Θέατρο Κάτω απ’ τη Γέφυρα, στήνοντας ένα θέαμα απολαυστικά κεφάτο και εμπνευσμένο, πλημμυρισμένο από χρώμα, χιούμορ, φαντασία και μουσική, όπου μόλις εφτά ηθοποιοί –πολυτάλαντοι, με πληθωρικές ιδιοσυγκρασίες, ωραίες φωνές, χορευτικές ικανότητες και άπταιστο συντονισμό στην κίνηση (επιμελημένη από τις Δάφνη Δούλη και Καλλιόπη Κούρου)– μοιράζονται ανάμεσά τους πλήθος ρόλων, δίνοντας την εντύπωση ενός πολύ μεγαλύτερου αριθμού επί σκηνής συντελεστών. Τη χαριτωμένη, αθώα αλλά και φιλοσοφημένη Ντόροθι (εξελληνισμένη σε Δώρα για τις ανάγκες της παράστασης) της Κατερίνας Τσεβά πλαισιώνουν με ευχάριστα ακούραστη αεικινησία και μεταδοτικό μπρίο η Κωνσταντίνα Σαραντοπούλου, η Μαρουσώ Γεωργοπούλου, ο Οδυσσέας Κιόσογλου, ο Κώστας Κλάδης, ο Πασχάλης Μερμιγκάκης και ο Κώστας Τζαφέρης, αλλάζοντας «ταχυδακτυλουργικά» πρόσωπα και αμφιέσεις, τραγουδώντας, χορεύοντας, κινούμενοι μεταξύ «σανιδιού» και πλατείας και αλληλεπιδρώντας αυτοσχεδιαστικά με τους μικρούς θεατές, τους οποίους και ενθαρρύνουν να συμμετέχουν στα δρώμενα. Τα κοστούμια παραμυθένιας ομορφιάς που σχεδίασε η Δέσποινα Κολοκοτσά και η ευφυέστατη σύλληψη και κατασκευή των σκηνικών από την Ελένη Σουμή –με το εξαιρετικό τέχνασμα του «βιβλίου μέσα στο βιβλίο» και τις υπέροχες, ολοζώντανες ζωγραφιές, όπου το κυριολεκτικό δισδιάστατο της εικονογραφημένης σελίδας σμίγει με το ονειρικό τρισδιάστατο της «ένδον» πραγματικότητας– ενισχύουν την αίσθηση της εμβύθισης στις τοποθεσίες και τη δράση του φαντασιακού σύμπαντος, δημιουργώντας ένα σχεδόν κινηματογραφικό εφέ χωροχρονικής «υπέρθεσης».

Η μουσική και τα τραγούδια της παράστασης –όπως και η ίδια η παράσταση– έχουν τη δική τους ιστορία. Το 1983, ο συγγραφέας Δημήτρης Ραβάνης-Ρεντής και ο συνθέτης Μίμης Πλέσσας ανέλαβαν τη θεατρική απόδοση και τη μουσική επένδυση, αντίστοιχα, του Μάγου του Οζ για λογαριασμό του Θιάσου 81 (ο οποίος είχε ιδρυθεί δυο χρόνια νωρίτερα από τον Νίκο Δαφνή, τη Νανά Νικολάου, τον Χρήστο Κελαντώνη και τον Γιώργο Μιχαλάκη και διατηρήθηκε ως το 2002). Η ίδια μουσική και οι περισσότεροι από τους στίχους εκείνης της διασκευής ακούγονται και στη φετινή παράσταση του Θεάτρου Κάτω απ’ τη Γέφυρα –η οποία είναι, εξάλλου, αφιερωμένη στον Πλέσσα και τον αείμνηστο Ρεντή– με τις «ξεσηκωτικά» χαρούμενες και ευκολομνημόνευτες, «κολλητικές» μελωδίες να δένουν άψογα με τους έντονους, σφιχτοδεμένους ρυθμούς της σκηνοθεσίας και των ερμηνειών.

Ο Μάγος του Οζ είναι μια ευφάνταστη παραβολή για την εσωτερική αναζήτηση του καθενός μας, την αναμέτρησή μας με τις ελλείψεις ή ατέλειες που, συνήθως αδικαιολόγητα, νομίζουμε πως μας χαρακτηρίζουν και έχουμε καταλήξει να τις «υιοθετούμε» ως αναπόφευκτο (όσο και επαίσχυντο) ισόβιο βάρος. Το κείμενο του Μπάουμ είναι γραμμένο με μια ανεπιτήδευτη τρυφερότητα, από την οποία εμποτίζεται και η ατμόσφαιρα της παράστασης, «μεταφράζοντας» στο ακέραιο το πνεύμα του. Ως και οι ευδιάκριτες νύξεις κοινωνικού σχολιασμού ή/και σάτιρας, που κορυφώνονται στην τελική «αυτοαναίρεση» του μύθου, γίνονται με όση λεπτότητα χρειάζεται ώστε να παρακινούν επιμέρους προβληματισμούς χωρίς να διασπούν τη ροή της πλοκής. Αν και ως θέμα/θέαμα απευθύνεται κατά κύριο λόγο στα παιδιά, για τα οποία και είναι ιδιαίτερα ελκυστικό, τα αντιμετωπίζει με «ενήλικο» σεβασμό και σοβαρότητα πίσω απ’ το προκάλυμμα της παιχνιδιάρικης διάθεσης, αναγνωρίζοντας την ικανότητά τους να αντιλαμβάνονται το αφαιρετικό, καθώς και το χιούμορ μιας αναπάντεχης ανατροπής. Και αυτό τα παιδιά το εισπράττουν ενστικτωδώς και το εκτιμούν, επιστρατεύοντας κι εδώ τον δικό τους, πρωτογενή (και επομένως αλάνθαστο) κώδικα επικοινωνίας με την τέχνη.


 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΘΕΑΤΡΟ
«Anna & Margot» της Κωνσταντίνας Ράικου σε σκηνοθεσία Γιώργου Δρίβα στο Θέατρο Βαφείο – Λάκης Καραλής

Άννα και Μάργκοτ Φρανκ: Δύο αδελφές που πέθαναν μέσα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ναζί λίγο πριν από την απελευθέρωση. Σ’ αυτό ακριβώς το σημείο ξεκινάει το νέο θεατρικό έργο της Κωνσταντίνας...

ΘΕΑΤΡΟ
«Το Φαγητό» της Μαρίας Λαϊνά σε σκηνοθεσία Δημήτρη Λιόλιου στο θέατρο ΠΛΥΦΑ

Το φαγητό στο θέατρο συνήθως δεν επιτρέπεται. Πέρα από την καθαρά βιολογική, η ανθρώπινη ανάγκη για τροφή αποκαλύπτει και παραπέμπει σε περισσότερες από μία μορφές πείνας. Ένα δυνατό και ιδιότυπο...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.