«“Στη Βασιλεία του Ντο”: Ρεσιτάλ πιάνου με τον Άρη Γραικούση» της Μαρίας Κοτοπούλη
Το Ίδρυμα Θεοχαράκη μάς πρόσφερε ένα ακόμα θαυμάσιο ρεσιτάλ πιάνου, το υπό τον τίτλο: L.V. Beethoven: «Στη Βασιλεία του Ντο», από τον Κύκλο «Το ρομαντικό πιάνο», με τον Άρη Γραικούση, στα τέλη του περασμένου μήνα.
Τέσσερα έργα για πιάνο γραμμένα στην τονικότητα ή, πιο σωστά, στη «Βασιλεία» της ντο μείζονος και ελάσσονος, ερμήνευσε με ιδιαίτερη ευαισθησία ο πιανίστας, ξεκινώντας με το Rondo in C major Op.51 No.1. Ακούσαμε το πρώτο από τα δύο Rondo που έγραψε ο Beethoven και δημοσιεύτηκε το 1797 στη Βιέννη. Το έργο διακρίνεται για την εκπληκτική συμμετρία, την οποία ανέδειξε άριστα ο ερμηνευτής και με αξιοθαύμαστο τρόπο διείσδυσε στο πνεύμα του και ανέσυρε μνήμες από το μουσικό παρελθόν, όπως οι αναφορές στον Haydn και στον Mozart, που με τόση ευφυΐα και ευλάβεια, θα λέγαμε, περικλείει στο πρωτοπόρο έργο του ο Τιτάνας. Ο Beethoven, μέγας δημιουργός, επαναστάτης στη ζωή και στην τέχνη, έγραφε τα έργα του για την αιωνιότητα και το γνώριζε.
Το 1792, ο Beethoven φτάνει στη Βιέννη. Γίνεται μέλος της οικογενείας του πρίγκιπα Lichnowsky, ο οποίος τον συστήνει στην αριστοκρατία της Αυστρίας, όπου ο ίδιος νιώθει σα στο σπίτι του. Αυτοσχεδιάζοντας στο πιάνο, αποκτά μεγάλη φήμη βιρτουόζου. Έξι χρόνια αργότερα, το 1798, γράφει μία από τις δημοφιλέστερες από τις 32 Σονάτες του και την αφιερώνει στον θαυμαστή και πάτρονά του, πρίγκιπα. Εκείνος, ανταποδίδοντας, του προσφέρει ένα Κουαρτέτο Εγχόρδων και μία χορηγία από 600 φιορίνια κατ’ έτος.
Είναι ίσως από τις λίγες περιπτώσεις που ο ίδιος ο συνθέτης τιτλοφόρησε τη Σονάτα του Παθητική, με την έννοια του πάσχω (υποφέρω) και όχι με την έννοια του οίκτου ή της ευσπλαχνίας.
Τη Sonata No. 8 in C minor, Op.13 «Pathetique» επέλεξε να ερμηνεύσει ο σολίστ. Παρακολουθώντας τον, συλλογιζόμαστε ότι για να φτάσει κανείς σε αυτού του επιπέδου την ερμηνεία, περνώντας μάλιστα μέσα από τις συμπληγάδες του αργού πονεμένου ξεκινήματος και της τελευταίας θρηνητικής φράσης, ως το καταληκτικό Allegro, πρέπει να έχει βαθιά κατανοήσει το έργο.
Στη συνέχεια, ο Άρης Γραικούσης ερμήνευσε τις 32 Variations on an Original Theme in C minor WoO 80. Έργο δύσκολο και δυνατό, που συνέθεσε ο Beethoven το 1806 αλλά παρέμεινε άγνωστο ως το 1809. Από το δυναμικό και οδυνηρό ξεκίνημα ως το πέρασμα στον λυρισμό και το θυελλώδες σκοτεινό φινάλε, ο Beethoven μοιάζει να εξερευνά το εύρος και την έκταση των ήχων, αλλά και το χρώμα που μπορεί να δημιουργήσει με το πιάνο. Πρόκληση για κάθε πιανίστα, που πρέπει να διαθέτει μια φανταστική τεχνική για να αντεπεξέλθει στις μπετοβενικές απαιτήσεις. Αυτή την πρόκληση δε δίστασε να αναλάβει ο σολίστ, ο οποίος και ανέδειξε τη μοναδικότητα και την ποίηση των 32 Variations.
«Κάθε φορά που ακούμε έργα του Beethoven, σκεπτόμαστε τα λόγια που του είπε ο πατέρας της Συμφωνίας, Joseph Haydn: «Μου δίνετε την εντύπωση ενός άνδρα που έχει πολλά κεφάλια, πολλές καρδιές και πολλές ψυχές.»
«Ό,τι είναι μέσα στην καρδιά μου πρέπει να βγει, γι’ αυτό γράφω», θα πει ο Beethoven στον μαθητή του Carl Czerny. Και γράφει αριστουργήματα. Στη μεσαία περίοδο της ζωής του, ανάμεσα στα άλλα μεγάλα έργα του συνθέτει τρεις σονάτες, την Appassionata, Op.57, τη Les Adieux και τη Sonata No.21 in C major Op.53 «Waldstein», την οποία και ακούσαμε. Η σονάτα Waldstein θεωρείται μία από τις σημαντικότερες του συνθέτη για τους νεωτερισμούς, την υφή, τη φόρμα, τη sonorité, την τεχνική της. Ολοκληρώθηκε το 1804 και είναι αφιερωμένη στον πάτρονα και εγκάρδιο φίλο του, κόμη Ferdinand von Waldstein.
Έργο δύσκολο, μια ακόμα πρόκληση για τον πιανίστα. Εντυπωσιακά τα περάσματα από το αριστερό στο δεξί χέρι και το αντίθετο. Ανάλαφρο το άγγιγμα των πλήκτρων, σπουδαία τεχνική. Η απόλυτη σιγουριά και το εξαιρετικό κοντρόλ έδωσαν μια ευαίσθητη, ωραία ερμηνεία.
Κάθε φορά που ακούμε έργα του Beethoven, σκεπτόμαστε τα λόγια που του είπε ο πατέρας της Συμφωνίας, Joseph Haydn: «Μου δίνετε την εντύπωση ενός άνδρα που έχει πολλά κεφάλια, πολλές καρδιές και πολλές ψυχές».
