«Από τον Bach στον Chopin με τον Σωτήρη Λουίζο στο Ωδείο Athenaeum» της Μαρίας Κοτοπούλη
Πόσο τυχεροί αισθανόμαστε, όταν μας δίδεται η ευκαιρία να χαρούμε και να εκτιμήσουμε τη μαγεία και την ομορφιά έργων μεγάλων δημιουργών, μέσα από ερμηνείες νέων σολίστ, όπως αυτή που παρακολουθήσαμε στο Ρεσιτάλ Πιάνου, από τον ταλαντούχο πιανίστα Σωτήρη Λουίζο, στις 5-4-17, στο Ωδείο Athenaeum. Η διοργάνωση και η εμπνευσμένη εισαγωγή πριν από κάθε έργο έγινε από τον Κωνσταντίνο Καράμπελα-Σγούρδα, υπό την ιδιότητα του προέδρου του «Διεθνούς Μουσικού Σωματείου Gina Bachauer».
Στο πρώτο μέρος ακούσαμε τη Γαλλική Σουίτα σε ντο ελάσσονα, BWV 813, του J. S. Bach (1685-1750), γραμμένη μεταξύ των ετών 1722-1725. Η Σουίτα, από τα δημοφιλέστερα έργα της εποχής μπαρόκ, αποτελείται από διάφορους χορούς. Ο Μέγας Κάντορας έγραψε σουίτες όχι μόνο για clavier αλλά και για άλλα σολιστικά όργανα, όπως βιολί, βιολοντσέλο, λαούτο και φλάουτο, καθώς και για ορχήστρα. H ονομασία της οφείλεται στο γεγονός ότι είναι γραμμένη σε γαλλικό ύφος, όμως ο πρώτος που χρησιμοποίησε αυτόν τον όρο ήταν ο Γερμανός μουσικοκριτικός και συνθέτης Friedrich Wilhelm Marpurg (1716-1795), όρο τον οποίο υιοθέτησε αργότερα και ο βιογράφος του Bach, Johan Nikolaus Forkel (1749-1818).
Ο Σωτήρης Λουίζος απέδωσε με εκφραστικότητα και ρυθμική ποικιλία όλα τα μέρη της Δεύτερης Γαλλικής Σουίτας, BWV 813. Αναφέρουμε ενδεικτικά τη χάρη που προσέδωσε στην κάπως αργή Allemande, τη γρήγορη κίνησή του στην Courante, την «τραγουδιστική» του ποιότητα στηSarabande, την οποία ο θεϊκός Bach ανέδειξε ιδιαίτερα και στις Παραλλαγές Goldberg.
Σαν συνέχεια ακούστηκε η Σονάτα σε σι ύφεση μείζονα, KV 333, του W. A. Mozart (1756-1791), καθώς είναι εμφανής η ευεργετική επιρροή που δέχτηκε ο συνθέτης από τον Bach, αλλά και από τον Handel. Ο Mozart επιστρέφοντας στο Σάλτσμπουργκ, μετά από επίσκεψη στον πατέρα του, σταμάτησε για λίγο στο Λιντς, όπου έγραψε και την ομώνυμη Συμφωνία αρ. 36, KV 425. Φαίνεται ότι και η Σονάτα σε σι ύφεση μείζονα, KV333, είναι καρπός αυτής της εποχής.
Με την ωραία ερμηνεία του, ο σολίστ απέδωσε τη λάμψη του Allegro, τον στοχασμό και τη μελαγχολία του Andante cantabile, ενώ στο Allegretto grazioso πέρασε, λεπταίσθητα, από τη θλίψη στην ελπίδα που οδηγεί στην αισιοδοξία. Με εξαίρετη δεξιοτεχνική άρθρωση και άψογη ισορροπία, απέδωσε την εκπληκτική Cadenza, δάνειο του συνθέτη από τη μορφή του κοντσέρτου, και ανέδειξε τον πλούτο των ηχοχρωμάτων της γραφής του Αγαπημένου των Θεών.
Ακολούθησε το αριστούργημα του Ισπανού συνθέτη Isaac Albeniz (1860-1909) Triana, από τη Σουίτα Iberia, την οποία εκτίμησαν ιδιαίτερα ο Claude Debussy και ο Olivier Messiane. Ο Albeniz αντλεί το υλικό του από την παράδοση της πατρίδας του και αρχίζει να συνθέτει τον κύκλο Iberia από το 1905 ως το 1909, τον οποίο εμπλουτίζει με το απαράμιλλο ισπανικό, λαϊκό ηχόχρωμα. Ο Κύκλος αποτελείται από τέσσερα βιβλία και χωρίζεται σε δώδεκα συνολικά μέρη. Ακούσαμε το τελευταίο μέρος από το δεύτερο βιβλίο, με τον τίτλο Triana, περιοχή που χάρισε την έμπνευση στον συνθέτη και βρίσκεται κοντά στον ποταμό Γουαδαλκιβίρ της Σεβίλλης. Ο πιανίστας μέσα από την ερμηνεία του ανέδειξε την απαιτητική γραφή του Albeniz. Έπλασε αριστοτεχνικά τις ρομαντικές νύχτες των ερώτων, το φλογερό πάθος των Σεβιλλιάνων και τους μεθυστικούς χορούς του θρυλικού φλαμένκο.
Στο δεύτερο μέρος κυριάρχησε ο F. Chopin (1810-1849), σε μια αποθέωση του ρομαντισμού από τον σολίστ και στην αποκάλυψη στοιχείων που προκάλεσαν συγκίνηση, όπως η πολυφωνία του Bach, η διαύγεια του Mozart, το μαγικό Belcanto του Bellini, πηγές από τις οποίες άντλησε και πλούτισε το έργο του ο Πολωνός συνθέτης. Το 1836 ο Chopin γράφει δύο Νυχτερινά, op. 27, και τα αφιερώνει στην κόμισσα d'Appony. Στο Νυχτερινό no 2, ο σολίστ με την ερμηνεία του, εκτός των ανωτέρω, έκανε αισθητή την ονειροπόληση και την εκ βαθέων εξομολόγηση του Συνθέτη!
Το Σκέρτσο σε σι ελάσσονα, op. 20, no 1, είναι το πρώτο από τα τέσσερα, τα αφιερωμένα στον επιστήθιο φίλο του Thomas Albrecht, που ολοκληρώθηκαν το 1832. Το έργο γράφεται τη στιγμή της εξέγερσης των Πολωνών ενάντια στη Ρωσική Αυτοκρατορία, τον Νοέμβριο του 1831. Και είναι ο ερμηνευτής ο οποίος καλείται να αποκαλύψει τη δραματικότητα των γεγονότων και να εκφράσει τον αγώνα για ελευθερία και τον ηρωισμό ενός ολόκληρου λαού, πράγμα που έπραξε άριστα ο πιανίστας.
Ο Chopin, εμπνεόμενος από το έργο του εθνικού ποιητή της Πολωνίας Adam Bernard Mickiewicz (1798-1855), συνθέτει από το 1831 ως το 1842 τέσσερις μπαλάντες που αντικατοπτρίζουν και το πνεύμα του έργου του. Μία από αυτές, την Μπαλάντα σε λα ύφεση μείζονα, op. 47 no 3, ερμήνευσε με μοναδική αισθαντικότητα ο σολίστ.
Την πρώτη πολωνέζα γράφει ο Chopin στα επτά του χρόνια. Τα ίχνη της απαντώνται στον 16ο αιώνα. Πολωνέζες έχουν γράψει οι Bach, Handel, Mozart και Schubert. Είναι χορός αργός, αριστοκρατικός και χορευόταν στις δεξιώσεις του παλατιού από τους ευγενείς ενώπιον του βασιλέως. Ο Chopin, με υψηλή αισθητική, ενσωματώνει παραδοσιακά λαϊκά στοιχεία και η πολωνέζααπό χορός της αριστοκρατίας γίνεται «τραγούδι» και σύμβολο της αντίστασης, όπως η περίφημη «Στρατιωτική» Πολωνέζα του, που τραγουδήθηκε από τον λαό εναντίον των Γερμανών κατακτητών κατά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Βιρτουόζος του πιάνου ο Chopin, δεν έγραφε εύκολα έργα. Όμως η Πολωνέζα σε λα ύφεση μείζονα, op. 53, «Ηρωική», ευτύχησε από την ερμηνεία του Σωτήρη Λουίζου που ανέδειξε την élégance του ιδιάζοντος σοπενικού ήχου, τονίζοντας την ελευθερία της σύνθεσης και επαληθεύοντας τον χαρακτηρισμό «Ποιητής του πιάνου», που του προσέδωσαν οι σύγχρονοί του!
