«Στη μαγεία της Φιλαρμονικής Ορχήστρας του Βερολίνου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών» της Μαρίας Κοτοπούλη
Τη Φιλαρμονική Ορχήστρα του Βερολίνου (Berliner Philarmoniker), από τις σπουδαιότερες του κόσμου, παρακολουθήσαμε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών στις 16 Οκτωβρίου 2016, υπό την μπαγκέτα του Ρώσου αρχιμουσικού-φαινόμενου, όπως τον αποκαλούν, Τουγκάν Σοχίεφ (Tugan Sokhiev), με σολίστ τον βιρτουόζο Ρώσο πιανίστα Νικολάι Λουγκάνσκι (Nikolai Luganski).
Η συναυλία πραγματοποιήθηκε και πάλι χάρη στη γενναιόδωρη χορηγία Έλληνα του εξωτερικού, που επιθυμεί η δωρεά του να παραμείνει ανώνυμη, και τα ευχαριστώ μας στον ευγενή χορηγό είναι άπειρα.
Η Φιλαρμονική Ορχήστρα του Βερολίνου ιδρύθηκε το 1882. Μεγάλο το έργο της και μεγάλοι οι μαέστροι που ανέβηκαν στο πόντιουμ, όπως οι Χανς φον Μπίλοφ, Άρτουρ Νίκις, Βίλχελμ Φουρτβένγκλερ, Χέρμπερτ φον Κάραγιαν, Κλαούντιο Αμπάντο, Σερ Σάιμον Ρατλ, με τον Κίριλ Πετρένκο να τους διαδέχεται, μετά τη μεγάλη πλειοψηφία που έλαβε κατά την εκλογή του στις 21 Ιουνίου του 2015 από την ιστορική αυτή ορχήστρα.
Ο Σεζάρ Φρανκ (César Franck 1822-1890), συνθέτης, πιανίστας, οργανίστας και καθηγητής στο Conservatoire του Παρισιού, γεννήθηκε στη Λιέγη του Βελγίου, αλλά πολιτογραφήθηκε Γάλλος. Έκανε καριέρα στην πόλη του φωτός και απέκτησε μεγάλη φήμη. Διορίστηκε οργανίστας στη Saint-Clotilde, θέση που κράτησε για όλη του τη ζωή. Το συμφωνικό του ποίημα Ο καταραμένος κυνηγός (Le chasseur maudit) ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο του 1882 και παίχτηκε στις 31 Μαρτίου του επόμενου χρόνου στο Παρίσι.
Ο Κόμης του Ρήνου, παρά το γεγονός ότι την ιερότητα της ημέρας υποδηλώνουν πανηγυρικά τα σήμαντρα των ναών και του την υπενθυμίζουν οι αποτρεπτικές εκκλήσεις του λαού του, ξεκινά μια Κυριακή έφιππος να κυνηγήσει, με αποτέλεσμα για την ύβρη του αυτή να καταδιώκεται αιώνια από τις φλόγες της κολάσεως και τους δαίμονες.
Ερμηνεία εντυπωσιακή από τον αρχιμουσικό Σοχίεφ και την ορχήστρα του Βερολίνου, που με τον μοναδικό εκείνο τρόπο τους ύφαναν δράση και μουσική «εν αρμονία» και έκαναν τον ακροατή μέτοχο των δρωμένων.
Οι άριστες εντυπώσεις της έναρξης συνεχίστηκαν καθ’ όλη τη διάρκεια της συναυλίας.
Ο Sergei Rachmaninoff (1873-1943) επιστρέφει στη μεγάλη φόρμα με την τελευταία του σύνθεση, Ραψωδία σ’ένα θέμα του Παγκανίνι για πιάνο και ορχήστρα, έργο 43, γραμμένη από τις 3 Ιουνίου ως τις 18 Αυγούστου του 1934, στη Λουκέρνη της Ελβετίας. Αποτελείται από 26 μέρη που παίζονται χωρίς διακοπή, δημιουργώντας μια αριστουργηματική, ιδεατή σύνθεση, με υποβλητικές μελωδίες, εκφρασμένες με μεγάλη δεξιοτεχνία. Δεινός πιανίστας ο ίδιος, ερμήνευσε το έργο του με την Ορχήστρα της Φιλαδέλφειας (Philadelphia Orchestra), υπό τον Λεοπόλδο Στοκόφσκι (Leopold Stokowski).
Πιανίστας έξοχος, ο Νικολάι Λουγκάνσκι ανταποκρίθηκε στις δυσκολίες του έργου και συγκλόνισε με την ερμηνεία του. Με λαμπερό ηχητικό πεδίο, ζηλευτά χρωματικά περάσματα και άψογη μελωδική κίνηση, ανέδειξε όλες τις πτυχές του έργου, και με δεξιοτεχνικούς ελιγμούς έδωσε ανάγλυφη την τρικυμία της ψυχής του θρυλικού Paganini, αφού η σύνθεσή του Καπρίτσιο αρ. 24 σε λα ελάσσονα για σόλο βιολί λειτούργησε ως γονιμοποιός σπόρος της συγκεκριμένης ραψωδίας του Ρώσου συνθέτη.
Με τη Σεχραζάτ, συμφωνική σουίτα, έργο 35, του Νικολάι Ρίμσκι-Κόρσακοφ (Nikolai Rimsky-Korsakov) ολοκληρώθηκε η αξέχαστη αυτή συναυλία της Φιλαρμονικής Ορχήστρας του Βερολίνου. Ο Ρίμσκι-Κόρσακοφ (1844-1908), μέλος της Ομάδας των Πέντε, με τη Σεχραζάτ μάς μεταφέρει στον θαυμαστό κόσμο του παραμυθιού Χίλιες και μια Νύχτες. Ο Σουλτάνος Σαχριάρ μετά την πρώτη νύχτα του γάμου του θανατώνει τις συζύγους του, θεωρώντας τες άπιστες. Η τελευταία όμως σύζυγός του, η Σεχραζάτ, σπουδαία μυθοπλάστης, επί χίλιες και μία νύχτες με τον αφηγηματικό της λόγο εξάπτει την περιέργεια και καθηλώνει τον Σουλτάνο, ο οποίος την παρακολουθεί εκστασιασμένος, με αποτέλεσμα να αναθεωρήσει την απόφασή του και να της χαρίσει τη ζωή.
Ο φανταστικός κόσμος της Ανατολής ζωντάνεψε μέσα από τους θεσπέσιους ήχους της ορχήστρας, προεξάρχοντος του Andreas Buschatz με το μαγικό βιολί του. Η εκπληκτική ενορχήστρωση της Σεχραζάτ, με τους αέναους διαλόγους, έδωσε την ευκαιρία σε πολλά όργανα να αναδειχθούν σολιστικά και να ξεχωρίσουν, όπως τα θαυμάσια πνευστά και το αισθαντικό βιολοντσέλο.
Η δαιμόνια μπαγκέτα του μαέστρου Σοχίεφ ανέδειξε τις σπάνιες αρετές των έργων και της Φιλαρμονικής Ορχήστρας του Βερολίνου. Χάραξε όμως στη μνήμη μας και το συμβολισμό τους: τρεις επιλογές έργων, το πρώτο φορτισμένο από τον ευρωπαϊκό μύθο, το τρίτο από το μύθο της Ανατολής και στο κέντρο η τρικυμία της ψυχής, κοινή για όλους τους ανθρώπους της υφηλίου.
