«Σοπενιάδα στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών» της Μαρίας Κοτοπούλη
Η αποθέωση του πιάνου αποκαλύφθηκε στη Σοπενιάδα από οκτώ κορυφαίους Έλληνες σολίστ, στις 28 Φεβρουαρίου και 1η Μαρτίου 2015, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Στην κατάμεστη αίθουσα «Δημήτρης Μητρόπουλος» παρακολουθήσαμε δύο από τους εκλεκτούς σολίστ, τον Θοδωρή Τζοβανάκη και τη Ναταλία Μιχαηλίδου. Και επειδή οι κυρίες προηγούνται, θα αρχίσουμε από την κυρία του πιάνου που, ακολουθώντας το νήμα της δυναμικής ερμηνείας του Θοδωρή Τζοβανάκη, ανέδειξε με τον δικό της μοναδικό τρόπο τις συγκλονιστικές, εσώτερες φωνές του συνθέτη, τις εκφρασμένες με μαγικούς ήχους.
Ο Frédéric Chopin (1810-1849), γαλλοπολωνικής καταγωγής συνθέτης και βιρτουόζος του πιάνου, συγκαταλέγεται ανάμεσα στους μεγάλους Ρομαντικούς και πολλές από τις συνθέσεις του κατατάσσονται στα αριστουργήματα της φιλολογίας του πιάνου. Γεννήθηκε στη Βαρσοβία. Παιδί-θαύμα, συμπλήρωσε τις σπουδές του στη γενέτειρά του. Λάτρευε τον Mozart και τον Bach, τον οποίο διδάχτηκε από τον δάσκαλό του Adalbert Źywny. Είναι εντυπωσιακό ότι ο Bach διδασκόταν στη Βαρσοβία το 1816, αν και είχε ξεχαστεί μετά τον θάνατό του, ώσπου 80 χρόνια αργότερα, το 1829, ο Mendelssohn φέρνει στο φως το αριστουργηματικό του ορατόριο Τα κατά Ματθαίον Πάθη.
Ο Chopin συνέθεσε πολλά έργα εμπνεόμενος από την πλούσια κληρονομιά της πολωνικής παράδοσης, γεγονός που τον φέρει ανάμεσα τους πρωτοπόρους nationalist συνθέτες. Αξιοποίησε άριστα τους ρυθμούς και το πάθος των πολωνικών χορών και τραγουδιών προσδίδοντας ανθρώπινη λαλιά, χάρη και πλούσιο συναίσθημα στις συνθέσεις του. Στα είκοσι χρόνια του εγκαταλείπει την πατρίδα του, λίγο πριν ξεσπάσει η επανάσταση του πολωνικού λαού, στις 29 Νοεμβρίου 1830, ενάντια στη ρωσική αυτοκρατορία. Φτάνει στο Παρίσι, την πόλη του πνεύματος και της τέχνης, τη στιγμή που κυριαρχούν προσωπικότητες όπως οι Liszt, Berlioz, Rossini, Cherubini, συγγραφείς όπως οι Hugo, Balzac, Sand, με την οποία και συνδέθηκε, Vigny, Lamartine, Gautier, Musset, ζωγράφοι όπως ο Delacroix, ο Ingres και άλλοι. Γίνεται αποδεκτός και εντυπωσιάζει προκαλώντας κρίσεις και σχόλια από τον Mendelssohn, που θα πει ότι ο Chopin δημιουργεί νέους δρόμους στο πιάνο, όπως ο Paganini στο βιολί, και πετυχαίνει πράγματα που κανείς δεν θα μπορούσε να φανταστεί. Ο Liszt τον θαυμάζει και υιοθετεί πολλές από τις ιδέες του.
Η πλαστικότητα και η πλήρης ελευθερία στον ρυθμό της Ναταλίας Μιχαηλίδου, τόσο προσεκτικά μελετημένη, έμοιαζε φυσική και αναδείκνυε τη σοπενική αριστοκρατικότητα και χάρη στα δύο αέρινα Βαλς, στη γεμάτη πάθος Μπαλάντα και στο Σκέρτσο. Εντυπωσιακή η ερμηνεία της Βαρκαρόλας σε φα δίεση μείζονα, έργο 60, με την ποιότητα της τεχνικής και τις ιμπρεσιονιστικές πινελιές. Και εκφραστικότατα τα δύο εύθραυστα Νυχτερινά, όπου μέσα από την απόλυτα ρομαντική αίσθηση και μελωδικότητα της αφήγησης, η Σολίστ ανέδειξε εξαίσια το κλασικό στοιχείο, αναπόσπαστο μέρος της σύνθεσης.
Η περίφημη βιρτουοζιτέ, ανάγκη έκφρασης για τον Σοπέν, δεν τον εμπόδισε να είναι λυρικός και να κρατά εκπληκτικές ισορροπίες με τη δραματική αφήγηση. Ο Θοδωρής Τζοβανάκης, που προηγήθηκε, φώτισε με τη θαυμάσια ερμηνεία των πέντε Βαλς και της Μπαλάντας τις λεπτές αυτές σχέσεις λυρισμού και δραματικότητας. Συγκλόνισε με την κραυγή του πόνου και τη γαλήνη της λύτρωσης που απελευθέρωσε από τη Σονάτα σε σι ύφεση ελάσσονα, έργο 35, αρ.2, τη γνωστή ως Funeral March, που παίρνει το προσωνύμιο από το 3ο μέρος της σύνθεσης και ενέχει πατριωτικές ρίζες, αφού ο Chopin τη συνέθεσε αυτοσχεδιάζοντας το 1837, κατά τον εορτασμό μνήμης της πολωνικής κοινότητας του Παρισιού για την επανάσταση του λαού της (29 Νοεμβρίου 1830). Η Σονάτα ολοκληρώθηκε το 1839. Στον ακτινοβόλο ήχο του σολίστ, στον τόνο και στη φράση, το κράτημα της «ανάσας» έμοιαζε με ξεδίπλωμα της «ψυχής» του πιάνου, με ξεδίπλωμα της ψυχής του ίδιου του Δημιουργού.
