ALAIN LEFÈVRE – ΜΙΑ ΜΥΣΤΑΓΩΓΙΑ ΣΕ ΦΩΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ

της Ανθούλας Δανιήλ

Τη Δευτέρα 21 Οκτωβρίου 2013, στο πλαίσιο εορτασμού των εβδομήντα χρόνων των καναδοελληνικών σχέσεων, εμφανίστηκε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών ο διάσημος Καναδός πιανίστας και συνθέτης, τακτικός προσκεκλημένος του Μεγάρου, φιλέλληνας και σπουδαίος άνθρωπος, Alain Lefèvre. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την Καμεράτα και τη διεύθυνση του Ηλία Βουδούρη. Το πρόγραμμα περιλάμβανε τρεις χορούς, από τους τριάντα έξι, του Νίκου Σκαλκώτα –τον «Μαζωχτό», τον «Ηπειρώτικο» και τον «Τσάμικο»–, τη Σερενάτα για έγχορδα του Πιοτρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι, τρία έργα του Lefèvre εμπνευσμένα από την Ελλάδα: «Ήλιος», «Θάλασσα», «Άνεμος» («Impressions Héllénique pour piano solo»: «Ιlios», «Τhalassa», «Anemos»). Ακολούθησε τo έργο του μουσικού θαύματος του Καναδά, André Mathieu: Κοντσέρτο του Κεμπέκ, εκδοχή για σόλο πιάνο, και η βραδιά τελείωσε με το Κοντσέρτο αρ. 1 για πιάνο, τρομπέτα και έγχορδα, έργο 35 του Ντμίτρι Σοστακόβιτς, με σολίστα στην τρομπέτα τον Παναγιώτη Καίσαρη.

Ο ίδιος ο Lefèvre, στη συνέντευξη τύπου που δόθηκε λίγες μέρες πριν, αφηγήθηκε το εξής περιστατικό: Κατακαλόκαιρο στην Επίδαυρο. Η ζέστη ανυπόφορη. Ο φύλακας τον είδε που ζεσταινόταν και του είπε, για να τον καθησυχάσει: Μην ανησυχείτε, το βράδυ θα πέσει η θερμοκρασία στους 38^ο, 39^ο!

Εκεί, λοιπόν, στην Επίδαυρο, κατακαλόκαιρο, μέσα στο καταιγιστικό, εκτυφλωτικό φως «που αφανίζει την Ελλάδα από τους χάρτες», όπως λέει ο Ελύτης, σ’ αυτό το θεϊκό τοπίο, σ’ αυτή την εξουθενωτική ζέστη, εμπνεύστηκε το έργο που έχει τον τίτλο «Ήλιος». Τα άλλα δύο έργα, «Θάλασσα» και «Άνεμος», τα εμπνεύστηκε στη Σάμο, την οποία αγαπά πολύ, έχει επισκεφθεί δύο φορές και θέλει να επισκεφθεί ξανά. Χωρίς να θέλουμε να μιλήσουμε για μεταφυσικές επικοινωνίες, θα αναφερθούμε σ’ ένα περιστατικό που αφηγείται ο Οδυσσέας Ελύτης και ένα που αναπτύχθηκε σε ποίημα του Ανδρέα Εμπειρίκου.
Το πρώτο, από τα τρία που ο Ελύτης θεωρεί θαύματα και τα οποία οφείλονται στην επίδραση του ήλιου, μας παραδίδει καταγεγραμμένo στα Ανοιχτά χαρτιά. Ένα μεσημέρι στην Αρχαία Ολυμπία, αφού έφυγαν όλοι οι επισκέπτες, μια σαύρα, ανεβασμένη πάνω σε μια μικρή τετράγωνη πέτρα σαν να ήταν βωμός, άρχισε κάτω από το φως του ήλιου έναν μυσταγωγικό χορό.
Το δεύτερο περιστατικό: το ποίημα του Εμπειρίκου καταγράφει μια εμπειρία καύσωνα, Ιούλιο μήνα στην Αθήνα, φέρει τον τίτλο «Εις την οδό των Φιλελλήνων» και καταλήγει:
«Θεέ! Ο καύσων αυτός χρειάζεται για να υπάρξη τέτοιο φως! Tο φως αυτό χρειάζεται, μια μέρα για να γίνη μια δόξα κοινή, μια δόξα πανανθρώπινη, η δόξα των Ελλήνων, που πρώτοι, θαρρώ, αυτοί, στον κόσμον εδώ κάτω, έκαμαν οίστρο της ζωής τον φόβο του θανάτου».
Και στις τρεις αυτές περιπτώσεις, και πάμπολλες άλλες βεβαίως, βλέπουμε τον πρωταγωνιστικό ρόλο που έχει το φως το ελληνικό και τη συμβολή του στην έμπνευση και στην καλλιτεχνική δημιουργία. Δεν είναι τυχαίο ότι η Ελλάδα είναι η κοιτίδα κάθε καλλιτεχνικής έκφρασης.
Ο Lefèvre, του οποίου η συνεισφορά είναι μεγάλη στο κεφάλαιο του πολιτισμού, με έναν λόγο εγκωμιαστικό, γεμάτο αγάπη για την Ελλάδα και το λαό της, ήρθε και κόσμησε τον μεγαλοπρεπή χώρο του Μεγάρου μας και με το παίξιμό του, γεμάτο από πάθος για την τέχνη που υπηρετεί, ενθουσίασε το κοινό που με προσήλωση θρησκευτική παρακολούθησε τη «λειτουργία» του.
Και μια λεπτομέρεια. Τα «ελληνικά» του έργα είχαν, νομίζω, μια αδιόρατη νότα από Μάνο Χατζιδάκι. Αν πράγματι είναι έτσι, ακόμα και αν δεν ήταν στις προθέσεις του, ή πάλι αν οφείλεται σε αίσθηση προσωπική μου ή αυθυποβολή, ήταν κάτι ιδιαιτέρως συγκινητικό και τιμητικό. Και γι’ αυτό θερμά τον ευχαριστούμε.