Σε εποχές ιδιαίτερα δύσκολες για τη δισκογραφία, η έκδοση ενός βιβλίου-CD με την υπογραφή καταξιωμένων συντελεστών εγείρει πάντοτε υψηλές προσδοκίες στο φιλόμουσο κοινό. Ο λόγος εδώ για το Άγρυπνο φεγγάρι, τη νέα δισκογραφική δουλειά του Νότη Μαυρουδή (Εκδόσεις IANOS), που περιλαμβάνει τη μελοποίηση 13 ποιημάτων των: Γιώργου Σεφέρη («Το απομεσήμερο ενός φαύλου»), Γιώργου Σαραντάρη («Έλα να δεις την άνοιξη…», «Μου φαίνεται πως η άνοιξη», «Τα λιποθυμισμένα περιβόλια»), Γεωργίου Βιζυηνού («Το παιδί», «Το όνειρον»), Μαρίας Πολυδούρη («Βράδυ», «Ω, χαμηλώστε αυτό το φως!», «Κοντά σου»), Κώστα Βάρναλη («Ένας – Όλοι»), Ναπολέοντα Λαπαθιώτη («Νυχτερινό Ι», «Τ’ αηδόνι») και Κώστα Καρυωτάκη («Είμαστε κάτι ξεχαρβαλωμένες κιθάρες»), σε ερμηνεία των: Σωκράτη Μάλαμα, Νένας Βενετσάνου, Αλκίνοου Ιωαννίδη, Μόρφως Τσαϊρέλη, Χρήστου Θηβαίου, Μαρίας Θωίδου και της χορωδίας του Σταύρου Μπερή.

Η εισαγωγή μας στο νέο αυτό μουσικό σύμπαν του Νότη Μαυρουδή γίνεται δυναμικά από άποψη στίχου, ρυθμού και ερμηνείας, με «Το απομεσήμερο ενός φαύλου» του Γιώργου Σεφέρη (1900-1971), σε λαγαρή ερμηνεία του Σωκράτη Μάλαμα και της χορωδίας του Σταύρου Μπερή. Κι είναι σύμπτωση, βέβαια, πως η δουλειά αυτή κυκλοφόρησε σε μια περίοδο προεκλογική, αλλά διόλου σύμπτωση ότι οι στίχοι μιλούν για το κάθε σήμερα της νεότερης Ελλάδας, από τη σύστασή της ως ανεξάρτητου κράτους μέχρι τώρα: «…Πολιτικάντηδες, καραβανάδες/ ψιλικατζήδες, κολλυβιστάδες/ μούργοι, μουνούχοι και θηλυκά/ τράβα αγωγιάτη! βάρα αμαξά!/ Φτωχή Πατρίδα, στα μάγουλά σου/ μαχαίρια γράφουνε το γολγοθά σου·/ μάνα λιοντόκαρδη, μάνα ορφανή,/ κοίτα αν αντέχεις τέτοια πομπή:/ το ματσαράγκα, το φαταούλα/ με μπογαλάκια και με μπαούλα·/ τη χύτρα που έβραζε κάθε βρωμιά/ λες και την άδειασαν όλη μεμιά…».

Κι ύστερα, οι τόνοι πέφτουν με το λυρικό «Έλα να δεις την άνοιξη…» (από το «Δύο τραγούδια της άνοιξης») του Γιώργου Σαραντάρη (1908-1941), σε απόλυτα αισθαντική ερμηνεία της Νένας Βενετσάνου: «…Έλα να δεις την κόρη μου πώς έγινε μεγάλη/ και τραγουδάει με μια φωνή που δεν ήταν δικιά της/ και τραγουδάει μ’ ένα παλμό που είναι του κόσμου όλου…». Ο πρόωρα χαμένος Γιώργος Σαραντάρης μελοποιήθηκε πρώτη φορά από τον Μάνο Χατζιδάκι. Στο παρόν CD, ο Νότης Μαυρουδής μελοποιεί αυτό και άλλα δύο ποιήματά του, «Μου φαίνεται πως η άνοιξη» (από το «Δύο τραγούδια της άνοιξης»), στην εξαιρετικά εκφραστική ερμηνεία της Μόρφως Τσαϊρέλη, και «Τα λιποθυμισμένα περιβόλια» σε ερμηνεία σχεδόν σπαρακτική από τη Νένα Βενετσάνου: «Τα λιποθυμισμένα περιβόλια/ να τα θυμάσαι, ακόμη/ κι αν λυπάσαι κάθε αγάπη/ μάταια, ακόμη/ κι αν θα φύγεις/ για ταξίδια μακρινά…». Τα δύο ποιήματα έχουν έξυπνα τοποθετηθεί προς το τέλος του CD, ώστε να διασπαρούν τόσο η φωνή και τα μηνύματα του Σαραντάρη, όσο και η λυρική διάθεση που ενέπνευσαν στον Νότη Μαυρουδή.

Τρίτο τραγούδι του CD, «Το παιδί» του Γεωργίου Βιζυηνού (1849-1896) από το ποίημά του «Αποχωρισμός». Η ερμηνεία του Αλκίνοου Ιωαννίδη, με το γνώριμο βυζαντινό ηχόχρωμα, αυθεντική: «Φυσά βοριάς, φυσά θρακιάς/ γεννιέται μπόρα φοβερή!/ Με παίρνουν, μάνα, σα φτερό, σαν πεταλούδα τρυφερή,/ και δεν μπορώ να κρατηθώ·/ μάνα, μην κλαις, θα ξαναρθώ…». Τις πλούσιες εικόνες του Βιζυηνού τις συναντάμε και στο πέμπτο τραγούδι, «Το όνειρον», σε αντίστοιχα πλούσια μελωδία και σθεναρή ερμηνεία του Χρήστου Θηβαίου: «Εψές είδα στον ύπνο μου/ ένα βαθύ ποτάμι/ – Θεός να μην το κάμη/ να γίνη αληθινό!/ Στην όχθη του στεκόντανε/ γνωστό μου παλικάρι,/ χλωμό σαν το φεγγάρι,/ σαν νύχτα σιγανό…».

Το τέταρτο και το όγδοο κομμάτι του CD, τα δύο ποιήματα της Μαρίας Πολυδούρη (1902-1930) «Βράδυ» και «Κοντά σου», όσοι έχουμε στη δισκοθήκη μας το άλμπουμ Στην όχθη της καρδιάς μου (1984) του Νότη Μαυρουδή, τα είχαμε ήδη αγαπήσει με την ερμηνεία της Σοφίας Βόσσου. Εδώ τα ακούμε σε αναθεωρημένη μορφή, σε ερμηνεία της Μόρφως Τσαϊρέλη και της Νένας Βενετσάνου αντίστοιχα – εκπληκτικά και τα δύο. Υπάρχει ένα πλεονέκτημα για τον ακροατή, όταν η μελωδία και οι στίχοι τού είναι ήδη γνωστά: δίνει μεγαλύτερη προσοχή στην απόδοση – κι εδώ, ολοκληρώνουμε την ακρόαση των δύο τραγουδιών νιώθοντας πιο πλούσιοι εσωτερικά. Όπως νιώθουμε πιο πλούσιοι ακούγοντας και το τρίτο τραγούδι που βασίζεται σε στίχους της Μαρίας Πολυδούρη, «Ω, χαμηλώστε αυτό το φως!», ερμηνευμένο υπέροχα από τη Μαρία Θωίδου.

Ο Σωκράτης Μάλαμας επανέρχεται στο έκτο κομμάτι του CD, «Ένας – Όλοι» του Κώστα Βάρναλη (1884-1974), και πάλι σ’ ένα κομμάτι δυναμικό που απαιτεί σφριγηλή ερμηνεία, αν και σε χαμηλότερους τόνους αυτή τη φορά: «…είτε κρασωμένος είτε νερωτός/ είτε κλειδωμένος είτ’ αμολητός/ είτε σαν παλεύω ένας με πολλούς/ είτε ψαχουλεύω μέσα σε τυφλούς […]/ Ω! τι μαύρα σκότη κι αίματα πηχτά!/ Όλ’ η ανθρωπότη κλαίει με βογκηχτά!/ – “Σωτηρία για σένα και ξεχωριστή/ δεν υπάρχει (για Ένα!), πριν σωθούν αυτοί!”».

Σε εποχές ιδιαίτερα δύσκολες για τη δισκογραφία, η έκδοση ενός βιβλίου-CD με την υπογραφή καταξιωμένων συντελεστών εγείρει πάντοτε υψηλές προσδοκίες στο φιλόμουσο κοινό. Και η παρούσα δουλειά θεωρούμε ότι ανταποκρίθηκε στις προσδοκίες μας αυτές στο έπακρο.

Από τον Ναπολέοντα Λαπαθιώτη (1888-1944), πολυτραγουδισμένο ποιητή κι ωστόσο ανεξάντλητο, ο Νότης Μαυρουδής επιλέγει να παρουσιάσει εδώ το «Νυχτερινό Ι», σε πρώτη μελοποίησή του και στη σαγηνευτική ερμηνεία της Νένας Βενετσάνου, και «Τ’ αηδόνι», το οποίο είχε μελοποιήσει παλιότερα (Μουσικό Ανθολόγιο, 2003) και το παρουσιάζει εδώ σε μια ιδιαίτερα θεατρική ερμηνεία της Μαρίας Θωίδου. Το «Νυχτερινό Ι», σημειωτέον, είναι που δανείζει και τον τίτλο Άγρυπνο φεγγάρι σε όλο το άλμπουμ: «…Απ’ όξω, έν’ άγρυπνο φεγγάρι/ με κόπο χάνεται στα χάη/ μιας ατελεύτητης ερήμου./ Σα να μη θέλει να πεθάνει,/ μ’ αναλαμπές ψυχομαχάει/ το ετοιμοθάνατο κερί μου...».

Τελευταίο κομμάτι του CD, «Είμαστε κάτι ξεχαρβαλωμένες κιθάρες» του επίσης πολυτραγουδισμένου Κώστα Καρυωτάκη (1896-1928), το οποίο έχει μελοποιηθεί και στο παρελθόν αλλά όχι από τον Νότη Μαυρουδή, που μας το παρουσιάζει εδώ με τη συγκινητική ερμηνεία της Μαρίας Θωίδου: «…Είμαστε κάτι διάχυτες αισθήσεις/ χωρίς ελπίδα να συγκεντρωθούμε/ στα νεύρα μας μπερδεύεται όλη η φύσις./ Στο σώμα, στην ενθύμηση, πονούμε./ Μας διώχνουνε τα πράγματα, κι η ποίησις/ είναι το καταφύγιο που φθονούμε…». Κι έτσι κλείνει αυτό το θαυμάσιο άλμπουμ, με τον στίχο «Είμαστε κάτι ξεχαρβαλωμένες κιθάρες» που επαναλαμβάνεται – κι έχω την αίσθηση ότι ο Νότης Μαυρουδής ίσως ν’ απευθύνει ένα ερώτημα με αυτόν τον τρόπο στον ακροατή.

Πρόκειται για μια έκδοση προσεγμένη και καλομελετημένη, με ένα συνοδευτικό βιβλίο που έχει πράγματι λόγο ύπαρξης. «Είναι αλήθεια πως επί πολλά χρόνια με απασχολούσε η γλωσσική εξέλιξη και η αισθητική ιδιαιτερότητα των σπουδαίων αυτών ποιητών. […] Με οδηγό την κιθάρα μου, άρχισα από το 2016 να διερευνώ τις συλλαβές και τις λέξεις· πρόσεξα τους τονισμούς, το εννοιολογικό βάθος, τον βαθύτατα ερωτικό λόγο με τις παρακλήσεις, τις επιθυμίες, τον πόνο και τις υπαρξιακές ομολογίες, ανιχνεύοντας ακόμα και την απόκρυφη μουσική και ρυθμολογική αίσθηση που υποφώσκει στον ποιητικό τους λόγο», σημειώνει ο Νότης Μαυρουδής στο εισαγωγικό σημείωμά του. Ακολουθεί το σημείωμα του Αντώνη Μποσκοΐτη, ο οποίος έκανε τον συντονισµό και την επιµέλεια του γραπτού υλικού, παρουσιάζοντας λ.χ. τα βιογραφικά σημειώματα των εν λόγω ποιητών με έμφαση στις μελοποιήσεις που έχουν γνωρίσει τα έργα τους. Τέλος, στο βιβλίο περιλαμβάνονται τα ποιήματα και φωτογραφίες από τη διάρκεια της ηχογράφησης.

Σε εποχές ιδιαίτερα δύσκολες για τη δισκογραφία, η έκδοση ενός βιβλίου-CD με την υπογραφή καταξιωμένων συντελεστών εγείρει πάντοτε υψηλές προσδοκίες στο φιλόμουσο κοινό. Και η παρούσα δουλειά θεωρούμε ότι ανταποκρίθηκε στις προσδοκίες μας αυτές στο έπακρο.

Άγρυπνο φεγγάρι (περιέχει cd)
Μελοποιημένοι Έλληνες ποιητές από τον 19ο και τον 20ό αιώνα
Νότης Μαυρουδής
Επιμέλεια παραγωγής: Νότης Μαυρουδής
Συντονισµός – Επιµέλεια πληροφοριών και γραπτού υλικού: Αντώνης Μποσκοΐτης
Εκδόσεις IANOS
56 σελ.
ISBN 978-618-5141-63-9
Τιμή €11,90

Η Ράνια Μπουμπουρή είναι δημοσιογράφος, επιμελήτρια εκδόσεων, μεταφράστρια και συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας.

Άλλα κείμενα:

• Η «Κάρι» του Στίβεν Κινγκ σε μια μοναδική προβολή στον «Δαναό»
• Σοφία Ανδρεοπούλου: συνέντευξη στη Ράνια Μπουμπουρή
• Ο Ίαν Ράνκιν στην Αθήνα, Παρασκευή 26/4
• Tanya Rosie: «Το κουκλόσπιτο των φίλων»
• Ευγένιος Τριβιζάς: «Ένας κατσούφης βασιλιάς»

Twitter