«Δημήτρης Λέντζος – Γιώργος Καγιαλίκος: “Μισοφέγγαρο κυδώνι”» της Βερίνας Χωρεάνθη
Όπως το παραδοσιακό γλυκό του κουταλιού, έτσι και το Μισοφέγγαρο κυδώνι συνδέεται με μνήμες από το παρελθόν, φέρνει αρώματα και ήχους από περασμένα χρόνια, θυμίζει τα αξεπέραστα τραγούδια της λαϊκής μας παράδοσης. Λίγο σαν ονειροφαντασίες, λίγο σαν τις ιστορίες που αφηγούμαστε γύρω από μια φωτιά κάτω από το φεγγάρι, με τις σκιές ολόγυρα να δίνουν σχήμα και μορφή στα πλάσματα των ονείρων και των θρύλων που χορεύουν πάνω στις μελωδίες ή κρύβονται μέσα στους στίχους, τα τραγούδια του Γιώργου Καγιαλίκου και του Δημήτρη Λέντζου δημιουργούν εικόνες ατμοσφαιρικές, μαγικές σαν τα παραμύθια, γλυκές σαν το γλυκό κυδώνι, που είναι σαν μικρό μισοφέγγαρο, σαν τις μυρωδιές και τις γεύσεις της μυστηριακής ελληνικής υπαίθρου.
Ο Αθηναίος Γιώργος Καγιαλίκος πρωτοεμφανίστηκε στη δισκογραφία το 2011 με το άλμπουμ Εννέα κρυμμένα τραγούδια και από τότε έχει μια πολύ ξεχωριστή παρουσία στον χώρο της σύγχρονης ελληνικής μουσικής. Έχει συνεργαστεί με σημαντικούς ερμηνευτές της νεότερης γενιάς, και όχι μόνο. Με τον Δημήτρη Λέντζο, στιχουργό και ποιητή από την Ηλεία, έχουν συναντηθεί δισκογραφικά άλλη μία φορά, στο άλμπουμ Αιώνια μέθη.
Τα τραγούδια που συμπεριλαμβάνονται στο Μισοφέγγαρο κυδώνι έχουν πολύ ιδιαίτερη ταυτότητα, τόσο στιχουργικά όσο και συνθετικά. Κινούνται στα όρια ενός κόσμου ονειρικού, όπου όλα μπορούν να συμβούν: η επικοινωνία με τη φύση είναι άμεση, η ερωτική εξομολόγηση παίρνει τη μορφή μιας μαγικής τελετής, τα αντικείμενα αποκτούν υπερφυσικές ιδιότητες, οι άνθρωποι το ίδιο. Υπάρχει μια διάχυτη μελαγχολία, μια έντονη νοσταλγία στο Μισοφέγγαρο κυδώνι. Με έμπνευση και οδηγό το δημοτικό τραγούδι και τα παραμύθια, δεν θα μπορούσε να είναι το κλίμα διαφορετικό: οι λαϊκές ιστορίες είναι πολλές φορές δραματικές, δίνουν έμφαση στη σκοτεινή πλευρά των ανθρώπων. Από την άλλη, μέσα από την ομορφιά των στίχων και την αυθόρμητη συγκίνηση που προκαλούν, έρχεται η κάθαρση, η ψυχική ανάταση. Σε αναλογία, λοιπόν, οι στίχοι ισορροπούν ιδανικά ανάμεσα στην παραδοσιακή στιχουργική και τα μοντέρνα εκφραστικά μέσα. Η ποιητικότητα του λόγου βρίσκεται σε διαρκές παιχνίδι με το παραμυθικό/αφηγηματικό στοιχείο. Η λιτή ενορχήστρωση, βασισμένη στο βιολί, το μαντολίνο και το πιάνο, στο κλαρινέτο, το φλάουτο, τα κρουστά και τη φυσαρμόνικα, όργανα παιγμένα όλα από δεξιοτέχνες μουσικούς, αφήνει να ξεδιπλωθούν οι μελωδίες, θέτοντάς τες σε πρώτο πλάνο.
Τα τραγούδια στο Μισοφέγγαρο κυδώνι είναι τρυφερά αλλά και σκοτεινά, όπως και οι άνθρωποι, όπως και η ίδια η ζωή.
Όλο αυτό το άρτιο σύνολο αποδίδεται άψογα από δύο ερμηνευτές με αξιοπρόσεκτη παρουσία στην ελληνική μουσική σκηνή: την Ιφιγένεια Κορολόγου, η οποία έχει συνεργαστεί με τον Σταμάτη Κραουνάκη και έχει λάβει το Βραβείο Κοινού στους Α’ Αγώνες Δημιουργίας Ελληνικού Τραγουδιού της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών για το τραγούδι της «Κορμί μου αντέχεις» (2011), και τον Γιώργο Φλωράκη, πρώην τραγουδιστή του εμβληματικού ελληνικού χαρντ ροκ συγκροτήματος Raw Silk, με πολλές αξιόλογες συμμετοχές και μια σημαντική συνεργασία με τον Δημήτρη Παπαδημητρίου και τον Διονύση Καψάλη στο άλμπουμ Οι μπαλάντες της Οδού Ατθίδων (2016). Και οι δύο καλλιτέχνες διαθέτουν πολύ όμορφες, εκφραστικές φωνές και μια διακριτική θεατρικότητα στην ερμηνεία τους, κάτι που ακούμε σε απόλυτη αρμονία στο τραγούδι «Στο όνειρό μου είδα», το οποίο τραγουδούν μαζί και κλείνει το άλμπουμ. Στο πρώτο κομμάτι, το «Δεντράκι μου χωρίς κλαριά», συμμετέχει με τρόπο συγκινητικό και απόλυτα ταιριαστό η παιδική χορωδία του Ωδείου Μυθωδία της Μαρουλίας Κοντού.
Ο Γιάννης Ευθυμιάδης, ποιητής της νέας γενιάς, στιχουργός και ζωγράφος, έχει φιλοτεχνήσει το έργο του εξωφύλλου που απεικονίζει ένα κυδώνι και μια φέτα από τον καρπό του φρούτου με τη χρυσαφένια φλούδα, ίδια με μισό φεγγάρι πάνω στο σκούρο μπλε φόντο που προσομοιάζει στον ουρανό. Εικονογραφεί, δηλαδή, ρεαλιστικά τον τίτλο του έργου, αποδίδοντας παράλληλα την ποιητική αλλά και την αλληγορική διάστασή του. Το κυδώνι είναι συνυφασμένο με την παράδοση και τη μυθολογία, είναι σύμβολο του έρωτα, είναι το «χρυσό μήλο». Παράγει κρασί, άρα είναι και μεθυστικό. Κάποιοι πιστεύουν πως το χρυσό μήλο που έδωσε ο Πάρις στην Ωραία Ελένη ήταν ένα κυδώνι. Είναι λοιπόν ένας καρπός του οποίου ο συμβολισμός έχει πολύπλευρη σημειολογία. Φορτισμένο με ακόμα πιο πολλούς αλλά και έντονους συμβολισμούς, το φεγγάρι πάντα ασκούσε μια ιδιαίτερη γοητεία στον άνθρωπο. Δεν είναι τυχαίο το ότι το συναντάμε τόσο συχνά στα δημοτικά τραγούδια. Σαν «μισοφέγγαρο» στον τίτλο, με τη μορφή δηλαδή που έχει σε μια φάση του η οποία είναι και η πιο μαγική για τον άνθρωπο αλλά και η πιο αγαπητή μαζί με εκείνη της πανσελήνου, φέρνει μαζί του όλες τις μυστηριακές δυνάμεις των παραμυθιών και των θρύλων.
Τα τραγούδια στο Μισοφέγγαρο κυδώνι είναι τρυφερά αλλά και σκοτεινά, όπως και οι άνθρωποι, όπως και η ίδια η ζωή. Το κάθε ένα είναι μια ιστορία, αλλά και όλα συνδέονται μεταξύ τους όπως οι κορδέλες από το γαϊτανάκι γύρω από το κοντάρι. Mου έρχεται στο μυαλό ένα παιχνίδι που παίζαμε παλιότερα, που φτιάχναμε ιστορίες χρησιμοποιώντας στίχους τραγουδιών. Θα μπορούσε να πάει κάπως έτσι με το Μισοφέγγαρο κυδώνι: «Τις ρίζες σου ρίξε βαθιά, δεντράκι μου, μες στην καρδιά», εκεί όπου «η αγάπη λένε […] ζει στον κόσμο δυο φορές» και θέλει δώρα μεγάλα όπως «βανίλια γλυκό κερασάκι, μια διάφανη μπίλια με μπλε καραβάκι […] μια στάλα φεγγάρι και μέλι». Ίσως γι’ αυτό και τα αγόρια κοιτάζουν τη μυλωνού και βλέπουν να «έχει στα μαλλιά της τις πυγολαμπίδες» – ρίχνουν λοιπόν ένα βότσαλο μες στη λίμνη και λένε «να γίνει μια πέτρινη καρδιά». Κάπου αλλού, μια μικρή βασιλοπούλα «χαρτί παίρνει και φτιάχνει βαρκούλα και πανιά» που «έμοιαζε με άχνη στη μαύρη σκοτεινιά», μέσα στη «μάγισσα θάλασσα», ενώ «ένα αστέρι νιόφωτο […] ξαγρυπνάει στα νερά για μια μικρή νεράιδα». Κι αν «στον κόσμο […] μια φορά σμίγει η λύπη κι η χαρά», ωστόσο στα όνειρα ο μικρός αϊτός «πετάει μόνος […] τραγουδάει και κλαίει και μοιρολογεί» πάνω από ένα «κόκκινο ποτάμι αίμα σκοτεινό», το «όνειρο που βγήκε […] αληθινό» – γιατί δεν βγαίνουν πάντα αληθινά μόνο τα ευχάριστα όνειρα, αλλά πολλές φορές και τα δυσοίωνα.
