NEEΣ ΤΑΙΝΙΕΣ ΑΠΟ 24 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ
του Νίκου Νικολαΐδη
Στις 24 Ιανουαρίου συμπληρώνεται ένας χρόνος από το θάνατο του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Δέκα αθηναϊκές αίθουσες (Gazarte, Μικρόκοσμος, Ατλαντίς, Δαναός, Τιτάνια, Ταινιοθήκη, Πτι Παλαί, Νανά, Cine Παράδεισος, Γαλλικό Ινστιτούτο) συμμετέχουν με ένα εβδομαδιαίο αφιέρωμα στο ετήσιο μνημόσυνο του Έλληνα σκηνοθέτη, εντάσσοντας μία ή δύο προβολές ταινιών του στο ημερήσιο πρόγραμμα τους. Συνολικά θα προβληθούν δεκατρείς μεγάλου και δύο μικρού μήκους ταινίες του καταξιωμένου δημιουργού.
ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΛΗΡ (KOROL LIR) Επανέκδοση
ΣΟΒΙΕΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ/139'/NEW STAR
Σκηνοθεσία: Γκριγκόρι Κόζιντσεφ
Ηθοποιοί: Γιούρι Γιάρβετ, Λέοναρντ Μερζίν, Βαλεντίνα Σεντρίκοβα
Ο μύθος: Ο βασιλιάς Ληρ αποκληρώνει την κόρη του Κορδέλια και μοιράζει την περιουσία του στις δύο μεγαλύτερες αδελφές της που με ψεύτικες κολακείες δέχονται την απόφαση του. Αργότερα εκείνες θα του συμπεριφερθούν προσβλητικά, με αποτέλεσμα ο Ληρ να οδηγηθεί στην τρέλα και την έκπτωση από το θρόνο, με μοιραίες συνέπειες για τον ίδιο και τις θυγατέρες του.
Η ανάγνωσή μας: Την ίδια χρονιά (1971) που ο Πίτερ Μπρουκ γύριζε στη Δανία τη δική του εκδοχή της σαιξπηρικής τραγωδίας με τον Πολ Σκόφιλντ στον ομώνυμο ρόλο, ο Γκριγκόρι Κόζιντσεφ υπέγραφε το κύκνειο άσμα του και τη δεύτερη μεταφορά του Βρετανού δραματουργού στη μεγάλη οθόνη. Είχε προηγηθεί το 1941 η πρώτη επαφή του ουκρανικής καταγωγής σκηνοθέτη με το συγκεκριμένο έργο στο θεατρικό σανίδι. Με στυλοβάτες όπως και στον Άμλετ τον Μπόρις Πάστερνακ (Δόκτωρ Ζιβάγκο) στη μετάφραση από τα αγγλικά και τον Ντμίτρι Σοστακόβιτς στη μουσική, ο Κόζιντσεφ καταφέρνει να αποτυπώσει με διεισδυτική ματιά τις συγγραφικές ανησυχίες για το σεβασμό και την περιφρόνηση των προγόνων, τις διαλυτικές συνέπειες της απληστίας και τη διχόνοια που γεννά το πάθος για εξουσία. Στα εδάφη της Βαλτικής, ο Κόζιντσεφ διδάσκει την πλήρη αξιοποίηση των εξωτερικών χώρων που μονοπωλούν την πλοκή και δίνει έναν πλήρως κινηματογραφικό ρυθμό στην προσεχτική ενοποίηση των πράξεων και των σκηνών του έργου. Ο Εσθονός Γιούρι Γιάρβετ, που την επόμενη χρονιά θα παίξει στο ΣΟΛΑΡΙΣ του Αντρέι Ταρκόφσκι, είναι αληθινή αποκάλυψη. Η νευρώδης, λεπτοκαμωμένη φιγούρα του περνάει με άνεση από τον κομπασμό του ηγέτη, στην απογοήτευση και τον κλονισμό ενός πατέρα, σε μία επώδυνη διαδρομή προς την αυτογνωσία. Δίπλα του εντυπωσιάζουν ο Λέοναρντ Μέρζιν και ο Ρεγκιμάντας Αντομάιτις στους ρόλους των αδελφών Έντγκαρ και Έντμουντ που εξαιτίας της βασιλικής οικογένειας θα συγκρουστούν θανάσιμα. Τέσσερις δεκαετίες αργότερα, ο μοντερνισμός και η φρεσκάδα αυτής της υποβλητικής ασπρόμαυρης διασκευής περιμένει το σύγχρονο θεατή να την ανακαλύψει.
Αξιολόγηση: 8/10
ΣΤΟ ΔΥΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ (WESTFRONT 1918) Επανέκδοση
ΓΕΡΜΑΝΙΑ/88'/ΝΕW STAR
Σκηνοθεσία: Γκέοργκ Βίλχελμ Παμπστ
Ηθοποιοί: Γκούσταβ Ντισλ, Φριτς Κάμπερς, Κλάους Κλάουσεν
Ο μύθος: Οι συνθήκες ζωής ορισμένων Γερμανών στρατιωτών στα χαρακώματα των γαλλικών εδαφών κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.
Η ανάγνωσή μας: Η πρώτη ομιλούσα ταινία στη καριέρα του Παμπστ είναι μέρος της διάσημης τριλογίας που γύρισε τη διετία 1930-31 που συμπλήρωναν τα φιλμ Η ΟΠΕΡΑ ΤΗΣ ΠΕΝΤΑΡΑΣ και ΣΥΝΤΡΟΦΙΚΟΤΗΤΑ. Με αφετηρία το μυθιστόρημα του Έρνστ Γιόχανσεν Vie von der Infanterie, υπογράφει ένα αντιπολεμικό δράμα που επηρέασε τον Στάνλει Κιούμπρικ στη δεύτερη σκηνοθετική του δουλειά ΣΤΑΥΡΟΙ ΣΤΟ ΜΕΤΩΠΟ και αποτελεί την ευρωπαϊκή απάντηση στο αμερικανικό ΟΥΔΕΝ ΝΕΩΤΕΡΟ ΑΠΟ ΤΟ ΔΥΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ που γύρισε την ίδια χρονιά ο Λιούις Μάιλστοουν. Aν και περιγράφει τα γεγονότα από τη γερμανική σκοπιά, ο Παμπστ δε δίνει εθνικά χαρακτηριστικά στην οπτική του, καθώς ήταν προσηλωμένος στο να παρουσιάσει τον παραλογισμό του πολέμου και τις συνέπειες του στις ανθρώπινες ζωές. Δίχως συγκεκριμένο σεναριακό σκελετό και εμφανείς κεντρικούς ήρωες, ο Παμπστ εναλλάσσει τις σκηνές γαλήνης και ξενοιασιάς στην πόλη ή στα χαρακώματα με εκείνες των εχθροπραξιών που συναγωνίζονται σε αυθεντικότητα τα επίκαιρα της εποχής. Με συγκρατημένη απαισιοδοξία και ωμό ρεαλισμό, ανατέμνει τις δύσκολες συνθήκες και τις ψυχολογικές μεταπτώσεις τεσσάρων απλών στρατιωτών. Αυτή η ανθρωποκεντρική οπτική που δεν διερευνά τα πολιτικά αίτια, θεωρήθηκε ως ηττοπαθής με την άνοδο του εθνικοσοσιαλισμού στη Γερμανία, με αποτέλεσμα η ταινία να απαγορευτεί το 1933. Αργότερα το Τρίτο Ράιχ θα αναγνωρίσει την κλάση του σκηνοθέτη και θα θελήσει, ανεπιτυχώς προσωρινά, να συνεργαστεί μαζί του. Όταν ο Παμπστ επέστρεψε στη Γερμανία το 1938 υπέκυψε στις πιέσεις και σκηνοθέτησε δύο προπαγανδιστικές βιογραφίες, τα COMODIANTEN και PARACELSUS, επιλογή που έπληξε το κύρος και την υστεροφημία του.
Αξιολόγηση: 6/10
ΛΙΝΚΟΛΝ (LINCOLN)
HΠΑ/150'/ODEON
Σκηνοθεσία: Στίβεν Σπίλμπεργκ
Ηθοποιοί: Ντάνιελ Ντέι Λιούις, Σάλι Φιλντ, Τόμι Λι Τζόουνς, Ντέβιντ Στράδερν, Τζέιμς Σπέιντερ
Ο μύθος: Οι τελευταίοι μήνες της προεδρίας του δέκατου έκτου Αμερικανού προέδρου πριν τη δολοφονία του και ο αγώνας του να ψηφιστεί η δέκατη τρίτη τροποποίηση του αμερικανικού συντάγματος που εξασφάλιζε την κατάργηση της δουλείας.
Η ανάγνωσή μας: Παρά τον τίτλο της και τα δάνεια του σεναριογράφου Τόνι Κούσνερ από το μπεστ σέλερ της Ντόρις Κερνς Γκούντγουιν, ειδικευμένης στο έργο και τη προσωπικότητα Αμερικανών προέδρων όπως οι Ρούσβελτ,Τζόνσον και Κένεντι, η ταινία δεν είναι μία βιογραφία του αξιοσέβαστου ηγέτη των ΗΠΑ, όσο κυρίως η τοιχογραφία της πολιτικής ζωής και της αμερικανικής κοινωνίας την εποχή του εμφυλίου. Σε αυτή την κατεύθυνση μοιάζει λογική η απόφαση να μείνει εκτός κάδρου η δολοφονική ενέργεια εις βάρος του. Οι διαπραγματεύσεις των κομματικών μηχανισμών, ο τρόπος επηρεασμού συνειδήσεων των αντιπάλων και η στρατηγική του Λευκού Οίκου μέχρι τη σημαντική ψηφοφορία παρακολουθούνται με περισσότερο ενδιαφέρον από τις οικογενειακές στιγμές του προέδρου που παρουσιάζονται συμβατικά. Προς απογοήτευση μας ο Σπίλμπεργκ, αν και δεν παρασύρεται από μία εγκωμιαστική διάθεση, στρέφεται σε μία στατική και εγκεφαλική σκηνοθεσία που εξαντλεί την ενέργεια της σε εσωτερικά ντεκόρ και θεατρικές καταστάσεις. Τα λιγοστά εξωτερικά γυρίσματα μοιάζουν σαν κομμένες σκηνές από το περσινό ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ και ας απέχουν χρονικά οι δύο ιστορίες μισό αιώνα. Αφού νωρίτερα είχε ενσαρκωθεί περίπου διακόσιες εβδομήντα φορές στη μικρή και μεγάλη οθόνη, ένας Ιρλανδός ανέλαβε να υποδυθεί τον δημοφιλή Αμερικανό πρόεδρο. Ο Ντάνιελ Ντέι Λιούις, στη θέση του Λίαμ Νίσον που αποχώρησε, ζωντανεύει την περσόνα του αγαπητού πολιτικού με βάση τις υπάρχουσες καταγεγραμμένες πληροφορίες. Εστιάζει στα εξωτερικά γνωρίσματα του Λίνκολν, το σκυθρωπό παρουσιαστικό, τη λεπτή φωνή ή την έφεση σε διηγήσεις και αποφθέγματα, αλλά ο Σπίλμπεργκ τον αφήνει θεατή σε κρίσιμα σημεία, χωρίς να αναλύει διεξοδικά τις πεποιθήσεις του. Οι δώδεκα υποψηφιότητες στα Όσκαρ και οι δέκα στα βρετανικά ΒΑFTA σε αυτή την αποσπασματική αναφορά στις ρίζες του αμερικανικού πολιτικού συστήματος, διακρίνουν περισσότερο το θέμα και το δημιουργό, παρά το κινηματογραφικό αποτέλεσμα.
Αξιολόγηση: 4/10
ΟΙ ΔΙΩΚΤΕΣ ΤΟΥ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΣ (GANGSTER SQUAD)
ΗΠΑ/113'/VILLAGE
Σκηνοθεσία: Ρούμπεν Φλάισερ
Ηθοποιοί: Σον Πεν, Ράιαν Γκόσλινγκ, Τζος Μπρολίν, Έμα Στόουν, Νικ Νόλτε
Ο μύθος: Το 1949 στο Λος Άντζελες με εντολή του αρχηγού του αστυνομικού σώματος συστήνεται μυστικά μία διμοιρία από αδιάφθορους αξιωματικούς με σκοπό να εμποδίσουν τη δράση ενός μαφιόζου και να επαναφέρουν την ασφάλεια στους κατοίκους.
Η ανάγνωσή μας : Η Πόλη των Αγγέλων προτού καθιερωθεί οριστικά ως η Μέκκα του κινηματογράφου, αντιμετώπιζε τα ίδια προβλήματα με τη μαφία που είχαν το Σικάγο και η Νέα Υόρκη. Ο Μίκι Κοέν απόλυτος κυρίαρχος και φόβητρο, είχε ταυτίσει το προσωπικό πλουτισμό από παράνομες δραστηριότητες με την πρόοδο της περιοχής, καταφέρνοντας να ελέγχει την πολιτική εξουσία και τις αστυνομικές αρχές προς όφελος του. Ορισμένοι ατρόμητοι και ιδεαλιστές αστυνομικοί θα συγκροτήσουν μία ομάδα που με την τακτική της δολιοφθοράς επιχείρησε να πλήξει την παντοκρατορία του. Ο Ρούμπεν Φλάισερ (ZOMBIELAND), είναι αντιληπτό ότι επιδίωξε ένα πιο εκσυγχρονισμένο στυλ, συγκριτικά με ρετρό φιλμ παρόμοιας θεματολογίας. Η τρίτη ταινία του υπολείπεται αισθητά από το στέρεο σκηνοθετικό ύφος του Μάικλ Μαν, για παράδειγμα, στο ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ή του Μπράιαν Ντε Πάλμα στο ΜΑΥΡΗ ΝΤΑΛΙΑ και είναι έκδηλα κατώτερη από το ΕΝΤΟΛΗ ΕΝ ΛΕΥΚΩ του Λι Ταμαχόρι που αναφέρονταν σε ανάλογη αστυνομική ομάδα στην ίδια πόλη και χρονική περίοδο και με τον ίδιο ηθοποιό στο καστ (Νικ Νόλτε). Ο Αμερικανός σκηνοθέτης υπογράφει μία ανυποψίαστη αστυνομική περιπέτεια με βιντεοκλίπ αισθητική, χωρίς να ενδιαφέρεται για την ψυχολογία των χαρακτήρων ή να ασκεί κριτική στις αστυνομικές αυθαιρεσίες που προωθούνται ως η πιο πρόσφορη απάντηση στην εγκληματικότητα. Αναποτελεσματικός αποδεικνύεται και ο συνωστισμός αστέρων, αφού άπαντες επαναλαμβάνουν τον εαυτό τους. Ο Ράιαν Γκόσλινγ ερωτοτροπεί ξανά με την Έμα Στόουν όπως στο CRAZY STUPID LOVE των Γκλεν Φικάρα και Τζον Ρέκουα, ο Τζος Μπρολίν καταδιώκει και πάλι όπως στο ΜΙLK του Γκας Βαν Σαντ, τον τραγικά μακιγιαρισμένο Σον Πεν. Το άγριο ξυλοκόπημα του τελευταίου (που παρωδεί τους ρόλους του όλο και συχνότερα) στο φινάλε, είναι η πιο απρόσμενη εικόνα, πληρώνοντας όχι τόσο την ακρίβεια στα πραγματικά γεγονότα όσο τη μοίρα των κακών στη χολιγουντιανή νομοτέλεια.
Αξιολόγηση: 3/10
ΠΑΙΖΟΝΤΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ (PLAYING FOR KEEPS)
HΠΑ/105'/ΟDEON
Σκηνοθεσία: Γκαμπριέλε Μουτσίνο
Ηθοποιοί: Τζέραρντ Μπάτλερ, Τζέσικα Μπίελ, Κάθριν Ζέτα Τζόουνς, Ούμα Θέρμαν, Ντένις Κουέιντ
Ο μύθος: Ένας διαζευγμένος παλαίμαχος ποδοσφαιριστής αναλαμβάνει προπονητής στην ομάδα που συμμετέχει ο μικρός του γιος. Όνειρο του είναι να γίνει παρουσιαστής αθλητικής εκπομπής και να αποκαταστήσει τη σχέση του με τη πρώην σύζυγο του.
Η ανάγνωσή μας: Μία αμερικανική ταινία που έχει σε περίοπτη θέση της πλοκής το ποδόσφαιρο ακόμη και αν κάθεται ένας Ιταλός στη σκηνοθετική καρέκλα, προκαλεί προκαταβολικά αρνητικούς συνειρμούς. Ο Γκαμπριέλε Μουτσίνο υπογράφει μία καλογυρισμένη αλλά αφόρητα προβλέψιμη ρομαντική κομεντί, με κύριο υπεύθυνο το σεναριογράφο Ρόμπι Φοξ που νιώθεις ότι έχει αποκλειστικό σκοπό να κολακεύσει τη γοητεία του πρωταγωνιστή και παραγωγού Τζέραρντ Μπάτλερ. Ο ήρωας του, ένας Σκωτζέζος πρώην αστέρας του ποδοσφαίρου, σκιαγραφείται μόνο με προτερήματα: είναι στοργικός πατέρας που θέλει να ξαναενώσει την οικογένεια του -αν και ποτέ δεν θα μάθουμε τους λόγους του διαζυγίου του- και προσπαθεί, όχι πάντοτε επιτυχημένα, να αποφύγει τους θηλυκούς πειρασμούς των προαστίων. Η Ούμα Θέρμαν μένει για χάρη του με τα εσώρουχα, η Κάθριν Ζέτα Τζόουνς του δίνει ένα παθιασμένο φιλί, όμως εκείνος προσπαθεί να μην φορέσει νυφικό για κάποιον άλλο η πρώην γυναίκα του Τζέσικα Μπίελ. Ο Μουτσίνο επιμένει όπως και στο ΚΥΝΗΓΙ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ πριν επτά χρόνια στη σχέση πατέρα-αγοριού με λιγότερο αυτή τη φορά μελοδραματισμό, όμως οι συσχετισμοί ανάμεσα στο ποδόσφαιρο και στην αγάπη παραμένουν απλοϊκοί και χάνει από τα πρώτα λεπτά το παιχνίδι των εντυπώσεων. 'Οπως εύστοχα παρατηρεί ο Ντένις Κουέιντ σε κάποια στιγμή της ταινίας: «σε αντίθεση με τον αθλητισμό στη ζωή δεν υπάρχει προθέρμανση». Κάτι από το οποίο δεν εξαιρείται και η κινηματογραφική τέχνη.
Αξιολόγηση: 3/10
