fbpx
«Με τον Γκόγια» της Μαρίας Κοτοπούλη

«Με τον Γκόγια» της Μαρίας Κοτοπούλη

Γιατί σκεπτόμουν διαρκώς τον Γκόγια, περπατώντας στο πάρκο την ημέρα της Πρωτομαγιάς;

Αναζητώ το βιβλίο με τα έργα του. Κοιτάζω τους πίνακές του και αναρωτιέμαι, πώς είναι δυνατόν ο ίδιος καλλιτέχνης να ζωγραφίζει τη χαρά της ζωής, τον πλούτο των αρχόντων και συγχρόνως να αποδίδει, με την τραγική πινελιά του, τη ζωή των ταπεινών και καταφρονεμένων, αναπλάθοντας με τόση καυστικότητα την αντίθεση της εποχής του 19ου αιώνα, όταν πρόσεξα ότι και στους φωτεινούς πίνακές του δεν έλειπε το τραγικό, σατιρικό στοιχείο και τότε συνειδητοποίησα το μεγαλοφυές της σύλληψής του.

Στο εξώφυλλο, πανέμορφη, η μελαχρινή Γυμνή Μάχα. Ξαπλωμένη νωχελικά σε ντιβάνι από πράσινο βελούδο, σε μαξιλάρια και σεντόνι από μετάξι και ατλάζι, κεντημένα με επιδεξιότητα. Προκλητική, με διερευνητικό βλέμμα, κοιτάει κατάματα τον θεατή, χωρίς αιδώ. Και αμέσως η αντίθεση, η Αυτοπροσωπογραφία του ζωγράφου. Βαθυστόχαστος, με το αετίσιο βλέμμα του, παρατηρεί τα τεκταινόμενα της εποχής, αυτής, που θα ζωντανέψει στο έργο του ανεπανάληπτα! Η μεγάλη έκπληξη έρχεται στην επομένη σελίδα, με έναν από τους αριστουργηματικούς «μαύρους πίνακες». Ο Κρόνος καταβροχθίζει ένα από τα παιδιά του, από την Έπαυλη του Κουφού. Η δύναμη της άσπρης πινελιάς, εστιασμένης έντονα στα μάτια, ξαφνιάζει, φοβίζει, αλλά και εντυπωσιάζει. Το σφίξιμο των χεριών πάνω στο σώμα του ανυπεράσπιστου παιδιού του, που το καταβροχθίζει, τρομάζει. Ο παραλογισμός σε όλο του το μεγαλείο. Η μνήμη ανατρέχει στο ταπεινό χωριό Φουενδετόδος των τετρακοσίων ψυχών, όπου το 1746 γεννήθηκε ένα παιδί που έμελλε να γίνει ο μεγάλος ζωγράφος Φρανθίσκο Γκόγια, ο οποίος προκάλεσε, με το έργο του, την οργή της Ιεράς Εξέτασης, αυτός, ο επίσημος ζωγράφος του Βασιλικού Οίκου και της Αριστοκρατίας της Ισπανίας.

Στη συνέχεια, παρατηρώ ένα ένα τα αριστουργήματά του και θαυμάζω τις μορφές που αναδεικνύονται τέλεια μέσα από το φως και τις σκιές, το χρώμα, που τονίζει την έκφραση και την εξαίσια κίνησή τους. Στέκομαι στο Θάψιμο της σαρδέλας – περίεργος τίτλος, σκέπτομαι, και αρχίζω να μελετώ τον πίνακα. Ευρηματική, όσο και υπέροχη η σύνθεση των σκοτεινών δέντρων, με τα άσπρα σύννεφα να αναδύονται από τη γη προς τον άστερο ουρανό.

Τελικά, από κανέναν αιώνα δεν λείπουν οι κραυγαλέες αντιθέσεις.

Φιγούρες τραγικές, δήθεν απελευθερωμένες, καρικατούρες. Μορφές με τερατώδη πρόσωπα, παρωδία της ιεραρχίας. Περίεργες, μικροσκοπικές, ανθρώπινες παρουσίες. Στο κέντρο δυο νέες κόρες στα λευκά, σαν μαριονέτες, χορεύουν, με μπροστάρη έναν αποτρόπαιο μασκοφόρο, προστάτη, και ολόγυρα λαός μεταμφιεσμένος, μέγας λαός, χωρίς πρόσωπο, με μάσκες. Κραυγάζει, χασκογελά, χοροπηδά μεθυσμένος στον ρυθμό των οργίων, με άδειες τις κόγχες των ματιών του. Άλλοι με κρανίο αντί για πρόσωπο, άλλοι με δέρματα ζώων, με νεκροκεφαλές, οι πιο πολλοί κάνουν γκριμάτσες, φωνασκούν, αγκαλιάζονται, χορεύουν, σαν κάποιο αόρατο νήμα να κατευθύνει τις κινήσεις τους, ενώ πάνω από τα κεφάλια τους κρέμεται από ένα κλαδί, πανό, που φέρει μια μεγάλη, ανδρική, διαβολική μάσκα. Τους κοιτά και γελά σαρδόνια, καθώς έχουν στήσει νεκρικό χορό και γιορτάζουν τον θάνατο του καρναβαλιού, ενώ εκείνος ξέρει ότι αυτή είναι η δική τους τραγική, νεκρική γιορτή, ο δικός τους θάνατος.

Συνεχίζω τον περίπατό μου στον Ροδώνα, συναντώ κορίτσια να πλέκουν στεφάνια και να ερωτοτροπούν με τα αγόρια, διασκεδάζοντας με τα χαριτωμένα τους πειράγματα. Κυνηγιούνται και συγκεντρώνονται στη σκιά ενός μοναχικού δέντρου, ενώ ο ουρανός έχει αρχίσει να σηκώνει άσπρα σύννεφα. Τα καμαρώνω και προσπαθώ να φανταστώ το κάθε ένα, με την πλούσια ενδυμασία, από τον πίνακα Η τυφλόμυγα του Ισπανού ζωγράφου. Από στιγμή σε στιγμή, σκέπτομαι, θα πιαστούν από το χέρι και, κάνοντας κύκλο, θα παίξουν την «Τυφλόμυγα». Πρέπει να ετοιμάσω το μαντίλι για να δέσω τα μάτια του κοριτσιού που θα ξεκινήσει το παιχνίδι και να του δώσω το ξύλινο κουτάλι, που κατά μια διαβολική σύμπτωση μάζεψα από τον δρόμο, για να αγγίξει μ’ αυτό τον επόμενο παίχτη. Περίμενα, περίμενα, τίποτα.

Επιστρέφω και ξεφυλλίζω το βιβλίο, καλά θυμόμουν, έμοιαζαν όλα τόσο πολύ, μόνο η ενδυμασία και η κόμμωση άλλαζε, αυτά που έδιναν τον χαρακτήρα της εποχής. Όμως, κάτι περίεργο στην έκφραση με κάνει να ψάξω περισσότερο. Βασιλείς, ευγενείς, άρχοντες, ιερωμένοι, πριγκιπόπουλα, απλός λαός, είχαν κάτι κοινό, μια τραγική έκφραση που σατιρίζει τους υψηλά ιστάμενους και τους εξισώνει με τους πολλούς, παρά τα λαμπερά φορέματα, τα στολίδια και τα παλάτια, αφού η μοίρα είναι το ίδιο τραγική για όλους.

Κοιτώ τη Μαριονέτα, σατιρική ανθρώπινη αλληγορία, πόσο της μοιάζουμε, ίσως να μην το ξέρουμε, ίσως ποτέ να μην το μάθουμε, καθώς αναπηδούμε μέσα στο σεντόνι, που τέσσερα πανέμορφα κορίτσια το κρατούν και μας πετούν στον αέρα. Γοητευμένοι από την ομορφιά τους και το απατηλό παιχνίδι, προσπαθούμε να προσγειωθούμε απαλά στο μαγικό σεντόνι. Μπορεί να είναι οι τέσσερις εποχές, σκέπτομαι, μπορεί να είναι ο Χρόνος που μας κατατρώει, τι ειρωνεία, όπως ο Κρόνος τα παιδιά του, μπορεί να είναι η έκρηξη της ζωής που έφερε η Άνοιξη και με μέθυσε και δεν ξέρω πια τι να συλλογιστώ.

Καθώς τοποθετώ το βιβλίο στη θέση του, καταλαβαίνω πως ήταν τα παιδιά με τα στεφάνια, τα νέα κορίτσια με τα αγόρια που χαίρονταν τον έρωτά τους, κυρίως όμως, ο κόσμος, ο μέγας κόσμος της πολύπαθης κοινωνίας μας, που αγωνίζεται να σταθεί όρθιος, ενώ άλλοι γλεντοκοπούν. Ανάμεσά τους ξένοι, μερικοί, φαίνονταν φτωχοί, καταφρονεμένοι, επιζητούσαν όμως να αλλάξουν για λίγες, έστω, στιγμές τη μοίρα τους, μέσα από τον καθαρό αέρα, μέσα από την αναγέννηση και τη μαγεία της Άνοιξης, μέσα από την ψευδαίσθηση μιας γιορτινής ατμόσφαιρας, που προσέδιδαν οι όμιλοι των χορευτών, καθώς στροβιλίζονταν και τραγουδούσαν στη μεγάλη εξέδρα καλώντας το πλήθος, που έμοιαζε με μαριονέτες, σε συμμετοχή. Μόνο το πανό με την ανδρική μορφή να γελά σαρδόνια, έλειπε από τη γιορτή της Πρωτομαγιάς. Τελικά, από κανέναν αιώνα δεν λείπουν οι κραυγαλέες αντιθέσεις.


 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ
«Απόστολος Γιαγιάννος: 50 χρόνια Τέχνη»: Αναδρομική έκθεση στην γκαλερί Sianti

Η αναδρομική έκθεση Απόστολος Γιαγιάννος: 50 χρόνια Τέχνη εγκαινιάζεται την Πέμπτη 28 Μαρτίου, στις 7 μ.μ., στην γκαλερί Sianti και τιμά τα πενήντα χρόνια (1974-2024) δημιουργίας του σημαντικού καλλιτέχνη, κατά...

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ
«Ευαγγελία Μπίζα – Ξεδιπλώνοντας»: Έκθεση βιβλιοδεσίας στην Κέρκυρα

Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος (ΕΒΕ), η ALPHA BANK και η Αναγνωστική Εταιρία Κερκύρας παρουσιάζουν την έκθεση βιβλιοδεσίας Ευαγγελία Μπίζα – Ξεδιπλώνοντας, στο Μουσείο Χαρτονοµισµάτων της Ιονικής...

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ
Σοφία Φωτιάδου: «Out of the box _ Fearless» στη Sianti Gallery

Η ατομική έκθεση της Σοφίας Φωτιάδου με τίτλο “Out of the box _ Fearless” στη Sianti Gallery είναι μία έκθεση όπου διερευνά ανθρώπινα θέματα που αποδίδονται με μία άλλη πρωτότυπη ζωγραφική γλώσσα: η επιλογή μεταξύ (του...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.