fbpx
Αλέξης Σταμάτης

Αλέξης Σταμάτης

συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Ο Αλέξης Σταμάτης γεννήθηκε στην Αθήνα. Ξεκίνησε από μικρή ηλικία να γράφει ποιήματα και στα τριάντα δύο του εξέδωσε την πρώτη του ποιητική συλλογή με τον τίτλο Κόσμος γωνία, που αποκόμισε εξαιρετικές κριτικές. Το πρώτο του μυθιστόρημα, Ο έβδομος ελέφαντας, αλλά και το δεύτερο, Μπαρ Φλωμπέρ, τον καθιέρωσαν. Αφιερώθηκε στη συγγραφή μυθιστορημάτων και με επιτυχία συνεχίζει μια πορεία που διακρίνεται από την ποιότητα τόσο της γραφής όσο και του τρόπου που καταφέρνει και εισχωρεί στο μεδούλι των χαρακτήρων των ηρώων του. Στο τελευταίο του μυθιστόρημα, Μπορείς να κλάψεις μες στο νερό;, ασχολείται με μια τυπική ελληνική οικογένεια, που όπως μας λέει «απ’ έξω φαίνεται ειρηνική και φιλήσυχη αλλά στα εντόσθιά της κρύβει πολλά μυστικά, ορισμένα εκ των οποίων είναι εξαιρετικής αγριότητας».

Ένα από τα στοιχεία που με εντυπωσιάζει στο έργο σας είναι ότι κάθε έργο σας είναι διαφορετικό από το προηγούμενο. Ποια είναι τα κριτήρια επιλογής του θέματος που θα αποτελέσει και την αρχή για να ξεκινήσει η συγγραφή;

Δεν υπάρχουν οργανωμένα κριτήρια. Κάθε έργο «γεννιέται» μόνο του με διάφορες αφορμές. Μπορεί να είναι μια συνθήκη, μια λέξη, ένας ιδιόρρυθμος χαρακτήρας. H «θεματολογία» στο βιβλίο μου δεν «προκύπτει». «Αναδύεται» μέσα από την ανάγκη των ηρώων. Η σύνθεση συντελείται «από μέσα προς τα έξω». Δε γίνεται με «φωτογραφική πιστότητα», αλλά μέσα από μια ροή εικόνων που εκβάλλουν η μία στην άλλη. Πιο απλά: οι χαρακτήρες είναι που δημιουργούν την πλοκή και όχι το αντίθετο. Στην περίπτωση του Μπορείς να κλάψεις μες στο νερό; το θέμα ήταν μια τυπική ελληνική οικογένεια που απ’ έξω φαίνεται ειρηνική και φιλήσυχη αλλά στα εντόσθιά της κρύβει πολλά μυστικά, ορισμένα εκ των οποίων είναι εξαιρετικής αγριότητας.

Ο Ορέστης Πολίτης είναι ένας πετυχημένος οικογενειάρχης. Εργάζεται ως προγραμματιστής, έχει μια όμορφη γυναίκα και μια κόρη. Όμως δεν είναι ικανοποιημένος. Μήπως η ευδαιμονία δεν τον αφήνει να κάνει την αυτοκριτική του;

Ο Ορέστης με τα χρόνια έχει γίνει μάστορας στο να εξασκεί τη διαμερισματοποίηση. «Την ήθελε την κατηγοριοποίηση. Tην επεδίωκε τη διαμερισματοποίηση. Κάθε τι έπρεπε να αποσπαστεί από το περιβάλλον του, να τεμαχιστεί σε μέρη κι ύστερα να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες με βάση τις οποίες τα μέρη αυτά θα μπορούσαν να συναρμολογηθούν ξανά. Έτσι, τα πράγματα απλοποιούνται. Όσο μεγαλώνεις, τουλάχιστον. Για να αντέχεις». Ένα απόσπασμα από το βιβλίο, χαρακτηριστικό.

Η κόρη του Ορέστη, η Άννα, είναι ο πιο αδύναμος κρίκος. Γιατί όμως δεν κάνει καμία προσπάθεια να βελτιώσει την προσωπική της ζωή;

Η συγκεκριμένη ηρωίδα έχει πολλά ζητήματα ταυτότητας και φύλου. Είναι εγκλωβισμένη σε ένα σώμα που μισεί, εξού και ζει μισή ζωή. Μέσα από την εκούσια αυτή απομόνωση στήνει τον δικό της μικρόκοσμο (μέσω διαδικτύου). Εκεί βρίσκει τα πάντα σε εικονική (άυλη) μορφή: από τον έρωτα ως τη δημιουργική έκφραση. Για να ζήσει το πρώτο κάνει μικρές αποδράσεις για να επαληθεύσει το virtual. Ικανοποιείται στο «τσάτρα πάτρα» και επιστρέφει κλείνοντας σχεδόν την πόρτα πίσω της με ανακούφιση. Επιτέλους ξανά μόνη! Όλα ουσιαστικά συντελούνται στο μικρό της στρατηγείο. Πρόκειται για μια συνθήκη που δεν είναι δυστυχώς κάτι τόσο δυστοπικό και μακριά από την πραγματικότητα. Τέτοιες περιπτώσεις υπάρχουν στη ζωή. Μάλιστα, μπορεί να βρει κανείς και χειρότερες.

Οι ήρωες του βιβλίου χρησιμοποιούν το διαδίκτυο. Η νέα γενιά το έχει αναγάγει σε απόλαυση, μένει όμως καθόλου χρόνος στους νέους για την ανάγνωση ενός βιβλίου;

Μην ξεχνάμε ότι ανάμεσα στους ήρωες του βιβλίου υπάρχει ένας, ο σκηνοθέτης Μιχάλης, ο οποίος αρνείται κατηγορηματικά το διαδίκτυο. Το περιγράφει μάλιστα ως «αυτό το τσίκι τσίκι με τα δάχτυλα». Είναι τόσο αντίθετος, που είναι σχεδόν Λουδίτης (ακραίος τεχνολογικός ντετερμινιστής, σε βαθμό που να αντιμετωπίζει την τεχνολογία σχεδόν ως καταστροφική). Οι υπόλοιποι έχουν από επαγγελματική χρήση (Ορέστης) έως και σχέση εξάρτησης (Άννα). Το ζήτημα με το διαδίκτυο κατά τη γνώμη μου είναι απλώς θέμα χρήσης. Να το πίνεις, να μη σε πίνει. Για έναν άνθρωπο που ξέρει να το χειρίζεται είναι θησαυρός.

Μέσα στο μυθιστόρημα υπάρχουν μυστικές διαδρομές. Το ίδιο μπορεί να συμβαίνει μερικές φορές και στην πραγματικότητα. Τι θα γίνει αν κάποια στιγμή αναδυθούν μυστικά ή παρανομίες στην επιφάνεια;

Μα όλο το μυθιστόρημα πυροδοτείται όταν αυτές οι μυστικές διαδρομές αρχίζουν και τέμνονται. Εκεί παράγονται οι κρίσεις κι οι συγκρούσεις, εκεί αναφλέγονται τα πάθη, εκεί φωτίζονται οι ανεπάρκειες, εκεί μπορούμε να δούμε –ανυψωμένη– την ανθρώπινη φύση. Νομίζω ότι αυτή είναι και η πεμπτουσία του μυθιστορήματος, να μας φωτίζει υπό μια αναπάντεχη πλευρά αυτό που είμαστε. Και αυτό που είμαστε είναι γεμάτο μυστικά, φόβους, ένοχες και μικρές ή μεγάλες ατιμίες. Αυτή ήταν ανέκαθεν η ανθρώπινη φύση.

Οι κάτοικοι της πόλης, όπως και στο μυθιστόρημα, δεν ξέρουν τι συμβαίνει στη διπλανή τους πόρτα. Δεν υπάρχει αλληλεγγύη και αλληλοβοήθεια στην οικονομική στενότητα που περνούν οι συνάνθρωποί μας. Αυτή η αδιαφορία δεν επηρεάζει αρνητικά το όλο κλίμα της κατήφειας των δύσκολων ημερών;

Το μυθιστόρημα εκτυλίσσεται στην περίοδο της κρίσης, αλλά δεν είναι εκείνη που βρίσκεται στο πρώτο πλάνο. Θεωρείται δεδομένη. Ο απόηχός της φυσικά και επηρεάζει τα πρόσωπα. Τώρα, αν πάρω συνολικά την ερώτησή σας, βλέπω ότι σε επίπεδο μονάδων υπάρχουν κάποιες πρωτοβουλίες αλλά φυσικά δεν είναι αρκετές. Αλληλεγγύη συγκυριακή δεν είναι αλληλεγγύη ουσίας. Δεν εκφράζει μια κοινωνία δομημένη σε αυτή την αρχή. Ίσα ίσα, το σποραδικό του πράγματος τονίζει την έλλειψη μιας ενωμένης κοινωνίας που είναι σε θέση να υποστηρίξει τα μέλη της. Σημαντικό ρόλο εκτός από τα γνωστά και χιλιοειπωμένα ζητήματα των πελατειακών σχέσεων του κράτους με πολίτες, την ανομία, τη διαφθορά κτλ. έχει παίξει και η τοξικότητα της ελληνικής μέσης οικογένειας. Μιας οικογένειας που δεν αφήνει τα μέλη της να αναπνεύσουν, μιας οικογένειας που εν ονόματι της «αγάπης», της «ενότητας», της «ασφάλειας», του «εγώ είμαι εδώ», του «θα σε χώσω σε δουλειά», του «φάε, φάε» και μιας στρεβλής εκδοχής της ελληνορθόδοξης ηθικής που δολιχοδρομεί πάνω στις αξίες κατά το δοκούν και κατά το συμφέρον, στραγγαλίζει και ευνουχίζει τα παιδιά της, παράγοντας άτομα ανερμάτιστα, ημιμαθή, συναισθηματικά ανάπηρα και φοβισμένα.

Πέρα από τα μυθιστορήματα έχετε γράψει και ποίηση και θεατρικά έργα.

Και διηγήματα και νουβέλες και σενάρια και λιμπρέτι και παιδικό βιβλίο. Έχω ασχοληθεί σχεδόν με όλα τα είδη του λόγου. Θεωρώ τη θεατρική γραφή το πιο δύσκολο από όσα έχω καταπιαστεί. Γι’ αυτό και μ’ ενδιαφέρει και τόσο πολύ.

Αλήθεια, είναι εύκολο για ένα συγγραφέα να γράφει όλα τα είδη;

Δεν υπάρχει θέμα δυσκολίας και ευκολίας. Είναι η ανάγκη που οδηγεί τα πράγματα στη διαδικασία. Στην τέχνη εκείνο που έχει τη μεγαλύτερη σημασία είναι η διαδικασία και όχι το αποτέλεσμα. Έτσι, κάθε φορά που βρίσκομαι σε μια συγγραφική «θερμοκρασία» μπορεί το κείμενο να «εκβάλλει» με ποικίλους τρόπους.

Διάβασα στο βιογραφικό σας ότι διδάσκετε και δημιουργική γραφή. Ποια είναι η γνώμη σας για τη δημιουργική γραφή;

Η δημιουργική γραφή ουσιαστικά είναι ένα μάθημα που δε «διδάσκεται» με την κλασική έννοια του όρου. Δεν υπάρχουν αυστηροί κανόνες. Εκείνο που μπορεί να γίνει είναι μια μαθητεία πάνω στη διαδικασία της γραφής, στη «θερμοκρασία» του συγγράφειν, μια είσοδος στην «κουζίνα του συγγραφέα» και να μπουν οι μαθητές σε μια λογοτεχνική διαδικασία που θα τους φωτίσει το ζήτημα έτσι, ώστε να αποκτήσουν τη δική τους αποκλειστική φωνή, πράγμα που είναι το μέγα ζητούμενο. Διδάσκω δημιουργική γραφή στο Κολλέγιο Αθηνών- Ψυχικού, στη Σχολή Μωραΐτη και στο Μουσείο Ηρακλειδών.

Στη σημερινή εποχή πολλά παραδοσιακά έντυπα περιοδικά κλείνουν και εκδίδονται μέσω διαδικτύου, σε ηλεκτρονική μορφή. Ποιες είναι οι συνέπειες αυτής της ιστορικής αλλαγής;

Ήταν μια μοιραία εξέλιξη, όχι αναγκαία κακή. Αν και πιστεύω ότι οι εφημερίδες και τα έντυπα θα συνυπάρχουν για αρκετό καιρό μαζί με τα ηλεκτρονικά μέσα, ωστόσο αν θέλουν να είναι ανταγωνιστικά θα πρέπει να ξεφύγουν από κάποια «γουτεμβέργεια» στερεότυπα. Επίσης στα ηλεκτρονικά πρέπει να γίνει ένα ξεκαθάρισμα γιατί υπάρχει υπερπληθώρα κόπι-πέιστ και αδιασταύρωτων ειδήσεων.

Ποια βιβλία έχετε διαβάσει τους τελευταίους μήνες; Ποια από αυτά θα προτείνατε στους αναγνώστες μας;

Συνιστώ ανεπιφύλακτα τη βιογραφία του Μπόρχες από τον Edwin Willliamson. Επίσης τον εξαιρετικό Φακό στο στόμα του Χρήστου Χρυσόπουλου, το Ίσλα Μπόα του Χρήστου Αστερίου, τα Κτερίσματα του Μισέλ Φάις, τον Διασυρμό του Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη και το Κουμπί και το φουστάνι του Σωτήρη Δημητρίου.

Μπορείς να κλάψεις μες στο νερό; Αλέξης Σταμάτης ΚαστανιώτηΜπορείς να κλάψεις μες στο νερό;
Αλέξης Σταμάτης
Καστανιώτη
387 σελ.
Τιμή € 17,04
001 patakis eshop

 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ > ΕΛΛΗΝΕΣ
Ηρώ Σκάρου: συνέντευξη στη Χαριτίνη Μαλισσόβα

Η Ηρώ Σκάρου κατάγεται από την Ικαρία. Μεγάλωσε στη Σύρο και στην Αθήνα. Με σπουδές στη φιλοσοφία και μεταπτυχιακό στη διοίκηση επιχειρήσεων, εργάστηκε κυρίως στην εκπαίδευση και στο μάρκετινγκ....

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ > ΕΛΛΗΝΕΣ
Τατιάνα Αβέρωφ: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Η Τατιάνα Αβέρωφ γεννήθηκε στην Αθήνα το 1954. Σπούδασε Ψυχολογία στην Αθήνα και στο Λονδίνο και εργάστηκε είκοσι χρόνια ως ψυχολόγος. Ήταν εισηγήτρια σε σεμινάρια δημιουργικής γραφής στο ΕΚΕΒΙ,...

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ > ΕΛΛΗΝΕΣ
Τόλης Νικηφόρου: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Ο Τόλης Νικηφόρου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1938, σπούδασε διοίκηση επιχειρήσεων και εργάστηκε κυρίως ως σύμβουλος εσωτερικής οργάνωσης επιχειρήσεων στη Θεσσαλονίκη, την Αθήνα και το Λονδίνο....

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.