Φωτογραφία: Δημήτρης Γέρος

[Απόσπασμα από τη συνέντευξη του Γιάννη Κοντού για την τηλεοπτική εκπομπή «Ένα βιβλίο, ένα ταξίδι» του Στέλιου Λουκά στη Δημοτική Τηλεόραση Θεσσαλονίκης – TV100 (Απρίλιος 2003)]

Τα ποιήματα του Γιάννη Κοντού είναι μια θάλασσα που ταξιδεύει ερωτευμένες εικόνες. Τοπία αθέατα, χρώματα και λέξεις σε μια διαρκή γιορτή της ζωής που, παρά τον ζόφο της σκουριάς, εξακολουθεί να δροσίζει. Σαν τον μυστηριώδη και αινιγματικό θαυματοποιό ενός περιπλανώμενου θιάσου βγάζει από το καπέλο του στίχους και τους ρίχνει στην αγκαλιά μας, δηλαδή στην ψυχή μας, προσέχοντας μην τραυματίσει το φως. Του αρέσουν οι εκπλήξεις. Γι' αυτό τα ποιήματά του είναι ανατρεπτικά. Επινοούν το απίστευτο και με γενναιοδωρία συνομιλούν με το απλό και μοναχικό.

Για τον ποιητή Γιώργο Μαρκόπουλο, ο Γιάννης Κοντός είναι ένας ποιητής-μύστης, ο οποίος γνωρίζει όσο κανείς άλλος ίσως, να ανακαλύπτει και να μετατρέπει, μέσα σε έναν κόσμο που τον έχουν κατασκευάσει άλλοι ερήμην μας και τον οποίο εμείς βιώνουμε αναγκαστικά, όλη αυτή τη φρικώδη πραγματικότητα σε ποίηση υψηλής πράγματι ποιότητας και αξίας.

Η ποίηση του Γιάννη Κοντού, επισημαίνει ο ποιητής και δοκιμιογράφος Θανάσης Νιάρχος, στο σύνολό της δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένας διάλογος, φαινομενικά αυθαίρετος, υπερβολικός, ανάμεσα στα πιο ετερόκλητα πράγματα. Ένας διάλογος όπου η ευσέβεια παίρνει τις πιο απροσδόκητες μορφές της προπέτειας, του ναρκισσισμού και της αυθάδειας, ενώ η αναρχικότης και η βίαιη αντικοινωνικότητα ντύνονται ένα σχεδόν καλογερίστικο ένδυμα. Μια ποίηση που κινείται διαρκώς ανειρήνευτη, που καταλαβαίνεις ότι ετοίμαζε την έκπληξη ενώ όμως έχεις υποστεί το ράπισμά της.

Μην ξεχνάτε και τούτο: πολλές φορές οι ποιητές είναι η συνισταμένη και αυτοί μόνο εκφράζουν έναν λαό, ένα έθνος, και οι καλλιτέχνες υπερβαίνουν την Ιστορία και τα γεγονότα. Εντέλει, το θαύμα της Τέχνης είναι αναγκαίο στον άνθρωπο.

Αν από το 1965 ως σήμερα γράφετε ένα ποίημα, ποιος είναι ο τίτλος του και ποιο το θέμα του;

Ο τίτλος του είναι συνδυασμός όλων των τίτλων των βιβλίων μου! Γιατί όταν λέω όλα αυτά τα χρόνια γράφω ένα ποίημα, εννοώ μία συνεχή ροή εικόνων και λέξεων που είναι τόσο συνδεδεμένα μεταξύ τους και όλη η προσπάθεια φέρνει ως αποτέλεσμα ουσιαστικά ένα ποίημα. Όσο για το θέμα – μα τα θέματα στην ποίηση και την Τέχνη γενικότερα είναι τρία-τέσσερα. Αυτά όλοι δουλεύουμε, αλλά ο καθένας με τον δικό του και μοναδικό τρόπο.

Πώς κατορθώνετε να μην απομακρύνεστε από την παιδική ηλικία;

Η παιδική ηλικία είναι ένα σύμπαν και ένας τρόπος ζωής, κυρίως όμως είναι ο τρόπος για να μαθαίνεις και να ανακαλύπτεις τα μυστήρια της ζωής. Έτσι, όταν λέμε «αυτός παραμένει παιδί», ξετυλίγει με αθώο τρόπο την κλωστή της ζωής, της βάζει χρώματα, τη σπάει, την ξανακολλάει. Εξάλλου, πάντα ερωτεύεται όπως τότε την πρώτη φορά. Ξέρετε τι δύναμη δίνουν όλα αυτά σε έναν άνθρωπο; Είναι δε σε όλους γνωστό ότι οι ποιητές παραμένουν παιδιά.

Είναι επικίνδυνο να φεύγουμε απ' την παιδική μας ηλικία; Χάνουμε κάτι πολύτιμο;

Πολύ επικίνδυνο. Χάνουμε το πρωτογενές, την πρώτη ματιά και μια διαρκή φαντασία και συνεχή πρόσβαση στο όνειρο, στο υπερβατικό και στο τρυφερά μεταφυσικό.

Τα νέα σας ποιήματα τι συμπληρώνουν στο ένα ποίημα που συνεχίζετε να γράφετε απ' το ξεκίνημα ως σήμερα;

Σε αυτό το ερώτημα δεν μπορώ να απαντήσω, γιατί όπως γράφεις την ποίηση (βέβαια συμπληρώνει τα προηγούμενα), αλλά κυρίως η ποίηση ρέει – τρέχει, όπως το νερό στο ποτάμι. Και ό,τι συμπληρώνεται, την άλλη στιγμή αλλάζει σχήμα και χάνεται!

Επιδιώκοντας κάθε ποίημά σας να είναι ένα κινηματογραφικό πλάνο, μια φωτογραφία, ικανοποιείτε μια δική σας άποψη για τη λειτουργία της ποίησης;

Δεν έχω άποψη για την ποίηση, θα έλεγα. Στην πορεία αποκτάς απόψεις και δημιουργείς το δικό σου μοντάζ. Και φυσικά νιώθω εικαστικός και κινηματογραφικός καλλιτέχνης. Αυτό με βοηθά τα μάλα να εκφραστώ όπως εκφράζομαι τόσα χρόνια. Έχω βρει έναν τρόπο δικό μου, θα έλεγα.

Πολλοί χαρακτηρίζουν τη σημερινή ποίηση απροσπέλαστη και αυστηρά προσωπική. Ποια είναι η δική σας γνώμη;

Αυτοί που υποστηρίζουν αυτά δεν έχουν δίκιο. Η ποίηση και η Τέχνη γενικότερα, όλα αυτά τα χρόνια που ζω και πολύ πριν, εξελίσσεται, πειραματίζεται και ανανεώνεται. Γιατί οι τέχνες πάντα προχωρούν, πολλές φορές χωρίς να τις παρακολουθεί ιδιαίτερα ο πληθυσμός μιας χώρας. Εξάλλου, μην ξεχνάτε ότι αυτοί που επικοινωνούν έχουν προδιάθεση, είναι αυτό που θέλουμε, οι εν δυνάμει αναγνώστες. Να προσθέσω ότι χρειάζεται παιδεία και εξοικείωση με την ποίηση, θέλει: κλειδιά, χρωματισμούς, ρυθμούς. Θα σας φέρω ένα παράδειγμα. Πόσοι επικοινωνήσανε με τον Ρεμπό στην εποχή του και με τον ουσιαστικό και δύσκολο Διονύσιο Σολωμό; Όμως όλοι μιλάμε και γράφουμε την ίδια γλώσσα. Μην ξεχνάτε και τούτο: πολλές φορές οι ποιητές είναι η συνισταμένη και αυτοί μόνο εκφράζουν έναν λαό, ένα έθνος, και οι καλλιτέχνες υπερβαίνουν την Ιστορία και τα γεγονότα. Εντέλει, το θαύμα της Τέχνης είναι αναγκαίο στον άνθρωπο.

«...Να έχεις ελεύθερες λέξεις στο σπίτι,
να σου κελαηδούν, να φεύγουν οι μανταρινιές
από τον παράδεισο και να ζηλεύει η γειτονιά.
Έτσι απλά είναι όλα». (Γιάννης Κοντός, «Το ορφανοτροφείο των λέξεων»)

Twitter