συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Η Μαρινέλλα Βλαχάκη έγινε γνωστή στο πανελλήνιο απ’ τη συμμετοχή της στην τηλεοπτική μεταφορά του μυθιστορήματος Το νησί, της Βικτόρια Χίσλοπ. Πέρα όμως από ηθοποιός είναι ενεργό μέλος στον πολιτισμό της ιδιαίτερης πατρίδας της, τα Χανιά, και το 2000 ίδρυσε και έκτοτε διευθύνει τη δραστήρια Εταιρεία Τέχνης «Βιολέττα». Έχει εκδώσει ποιητικές συλλογές, διηγήματα, παραμύθια και το μυθιστόρημα Σιλάνς σιλβουπλέ. Στο Σιλάνς σιλβουπλέ η συγγραφέας μάς ταξιδεύει σε ένα ορεινό χωριό της Κρήτης στη δεκαετία του ’60. Με απλότητα και με χιούμορ προβάλλει την τοιχογραφία της ενδοχώρας και το ταραγμένο πολιτικοκοινωνικό σκηνικό της δεκαετίας του ’60. Και με την ώριμη γραφή της καταφέρνει να μας κερδίσει.

Ποια ήταν η αφορμή για να γραφεί το βιβλίο Σιλάνς σιλβουπλέ;

Το μυθιστόρημα το είχα γράψει αρκετό καιρό πριν από την έκδοσή του, με αφορμή μια αναδρομή στα παιδικά μου χρόνια, με διάθεση συμφιλίωσης με ανθρώπους και καταστάσεις. Αναρωτιόμουν αν αυτό το υλικό μπορούσε να αφορά και άλλους και το έδωσα να το διαβάσουν άνθρωποι που εκτιμούσα πολύ κι εμπιστευόμουν τη γνώμη τους. Όλοι μου μίλησαν με ενθουσιασμό και με έπεισαν ότι άξιζε να εκδοθεί. Έτσι, τo Σιλάνς σιλβουπλέ βγήκε πρώτη φορά το 2006 από τον Κέδρο και το Δεκέμβριο του 2011 κυκλοφόρησε ξανά από τις εκδόσεις Μετρονόμος. Η δεύτερη έκδοση είναι αρτιότερη, γιατί έχω συμπληρώσει κάποια ακόμα κείμενα που είχα παραλείψει την πρώτη φορά.

Η ιστορία του βιβλίου διαδραματίζεται σε ένα ορεινό χωριό της Κρήτης στη δεκαετία του ’60. Κατά πόσο αυτές οι περιγραφές που κάνετε βασίζονται σε αληθινά περιστατικά;

Πάνω σε πραγματικά γεγονότα έχουν προστεθεί μικρά στοιχεία μυθοπλασίας. Όπως, θα λέγαμε, ένας αρχαιολόγος συμπληρώνει τις ψηφίδες που λείπουν, για να φανερωθεί ολοκληρωμένο το σχέδιο ενός μωσαϊκού. Κι ίσως αυτή η αλήθεια του κάνει μεγαλύτερους σε ηλικία ανθρώπους να λένε ότι πραγματικά με την ανάγνωση του βιβλίου περπάτησαν στους δρόμους, άκουσαν τους ήχους κι ένιωσαν τις μυρουδιές εκείνης της ιδιαίτερης δεκαετίας με τα τόσο δύσκολα και αντιφατικά γεγονότα…

Η ηρωίδα γράφει τις σκέψεις της σε μικρά σημειώματα και στη συνέχεια τα κρύβει στην εσοχή ενός βράχου. Μήπως το γεγονός ότι μπορεί και γράφει είναι μια γιατρειά, για να ξεχάσει όλα αυτά που την απασχολούν;

Ίσως, αλλά, ως παιδί, σίγουρα το κάνει ασυνείδητα. Όντας κλειστό παιδί, που μεγαλώνει σχεδόν απομονωμένο σε έναν κόσμο γεμάτο μυστικά, γράφει αυτά που του συμβαίνουν, αυτά που σκέφτεται και τα κρύβει. Όλοι γύρω έχουν μυστικά κι εκείνο τα δικά του. Θέλει να γράφει ό,τι σκέφτεται, αφού δε μιλάει με κανέναν, και συγχρόνως βασανίζεται από το φόβο μήπως και ανακαλυφθούν τα γραπτά του και βγουν στο φως όλα εκείνα τα απαγορευμένα κι ανομολόγητα.

Η αθωότητα της μικρής ηρωίδας αλλά και οι περιγραφές απεικονίζουν και αποκαλύπτουν το πολιτικό σκηνικό της δεκαετίας του ’60. Αλήθεια, τι έχει αλλάξει από τότε στην Κρήτη;

Η Κρήτη είναι ένας πολύ ιδιαίτερος τόπος, έχει δική της ενέργεια, και ο Κρητικός ανέκαθεν εκφραζόταν ακραία. Όταν συναντάμε τη λεβεντιά, φτάνει στο ύψος των Λευκών Ορέων, κι όταν συναντάμε τη σκληρότητα, είναι από γρανίτη. Στη δεκαετία του ’60 το κοινωνικοπολιτικό σκηνικό, σκληρό και σκοτεινό αλλά ασπρόμαυρο. Αποφάσιζες, πιο εύκολα απ’ ό,τι σήμερα, με ποιους θα πας και ποιους θ’ αφήσεις… Αρκετοί άνθρωποι με όραμα και πίστη για ένα καλύτερο αύριο αγωνίζονταν και διώκονταν. Κι απέναντί τους έστεκε το κράτος και το παρακράτος. Αυτό το πολιτικό πλαίσιο καθόριζε τις ζωές των ανθρώπων, μαζί με τη φτώχεια, την αμορφωσιά, τις δεισιδαιμονίες, τη μετανάστευση. Στα περισσότερα σπίτια ζούσαν γυναίκες μόνες, που είχαν χάσει τους άντρες τους, τ’ αδέλφια τους, τους γιους τους. Δηλαδή όλα τα κοινωνικά και οικονομικά τους στηρίγματα, αφού είχε προηγηθεί ο πόλεμος κι ο Εμφύλιος. Έπειτα, η ηθική της εποχής ήταν καταδικαστική για τις γυναίκες. Η κοινωνία ήταν έτοιμη με το παραμικρό να διαπομπεύσει, να καταδικάσει και στη συνέχεια να εκμεταλλευτεί κάθε κορίτσι ή γυναίκα που μαθευόταν ότι είχε μια ερωτική περιπέτεια. Τέτοιες ιστορίες ανθρώπων του χωριού, παράλληλα με την προσωπική ιστορία του κοριτσιού, περιέχονται στα μικρά κείμενα του Σιλάνς σιλβουπλέ. Είναι σχεδόν αδύνατον να πεις μια ιστορία χωρίς να λάβεις υπόψη σου το πολιτικοκοινωνικό σκηνικό. Και η σημερινή εποχή μάς δίνει πολλούς τρόπους να φανερώσουμε το μεγαλείο και τη μικρότητά μας. Η διαφορά είναι ότι τώρα με τις αρνητικές συμπεριφορές δε ρημάζουν μόνο ανθρώπινες ζωές, αλλά καταστρέφεται ανεπανόρθωτα και το περιβάλλον. Κυρίως εξαιτίας της επιδίωξης του κέρδους με κάθε μέσο. Σε αρκετές μάλιστα περιπτώσεις αυτά τα φαινόμενα έχουν δημιουργήσει μεταλλάξεις στο χαρακτήρα του Κρητικού. Ωστόσο και στις μέρες μας, όπως σε κάθε εποχή, υπάρχουν ωραίοι άνθρωποι, οραματιστές, αγωνιστές, που πασχίζουν από νέα μετερίζια να διασώσουν αξίες, κι ας έχουν να αντιμετωπίσουν διεφθαρμένους ηγέτες κι ένα ανοργάνωτο, υπό κατάρρευση κράτος.

Οι μικρές αφηγήσεις του βιβλίου είναι έξυπνα γραμμένες και κερδίζουν τον αναγνώστη. Ποιες είναι οι τεχνικές που χρησιμοποιήσατε για να το καταφέρετε;

Είναι αλήθεια ότι δε χρειάστηκε να επινοήσω κάτι πάνω στην τεχνική. Τα περισσότερα από τα κείμενα τα βρήκα πράγματι κρυμμένα στο βράχο, όπως το αναφέρω και στον πρόλογο του βιβλίου. Σύντομα γραπτά που αποτύπωναν ένα γεγονός, μια επιθυμία, μια ανάγκη, ένα αίσθημα, χωρίς ανάλυση, χωρίς επεξεργασία. Κράτησα την αρχική μορφή, γιατί έτσι είναι η μνήμη του παιδιού, κομμένο φιλμ, ασύνδετες μικρές ιστορίες, θολές εικόνες. Το φιλμ των παιδικών μας χρόνων εμφανίζεται πολύ αργότερα, όταν υπάρξει η απόσταση κι η γνώση. Στο Σιλάνς σιλβουπλέ το κορίτσι έχει υποστεί ένα σοκ, είναι διαταραγμένο ψυχικά, δεν έχει κοινωνικοποιηθεί, ό,τι παρατηρεί, ό,τι του συμβαίνει, σχεδόν όλα, μετατρέπονται σε εφιάλτες, διαρκώς υποφέρει.

Γνωρίζουμε ότι είστε επίσης ηθοποιός. Θα μπορούσατε να μας πείτε λίγα πράγματα για τη συμμετοχή σας στο τηλεοπτικό σίριαλ Το νησί;

Συμμετείχα στο Νησί ως ηθοποιός, στο ρόλο της Ελπίδας Κοντομάρη, κι είχα αναλάβει και την προσαρμογή του σεναρίου στην κρητική διάλεκτο, στο ύφος και στην ηθογραφία της εποχής. Αισθάνομαι ότι βγήκα πιο πλούσια απ’ αυτή τη δουλειά με την έννοια της γνώσης και της εμβάθυνσης σε ένα θέμα που θεωρούνταν ταμπού. Το σημαντικότερο είναι ότι δουλεύτηκε από όλους τους συντελεστές με προσοχή και σεβασμό για τους ανθρώπους που κουβάλησαν έναν απίστευτο σταυρό και που κανείς δεν ήθελε να αναφέρεται σ’ αυτούς, ούτε καν να τους θυμάται. Τελικά έγινε μια σειρά που δε χρησιμοποίησε την ανθρώπινη δυστυχία απλώς για να πουλήσει. Κι αυτό το χρωστάμε κατά κύριο λόγο στο σκηνοθέτη, Θοδωρή Παπαδουλάκη, και στην ευαισθησία του.

Αληθεύει ότι ο ίδιος σκηνοθέτης θα μεταφέρει το Σιλάνς σιλβουπλέ στη μεγάλη οθόνη;

Ναι. Θα είναι η πρώτη ταινία μεγάλου μήκους του Θοδωρή Παπαδουλάκη. Η συζήτηση είχε αρχίσει, ενώ βρισκόμασταν ακόμη στα γυρίσματα για Το νησί. Τότε έγραψα το πρώτο draft και τώρα βρισκόμαστε στο ενδέκατο draft, ενώ συγχρόνως η εταιρεία παραγωγής Indigo View αναζητά συμπαραγωγούς. Η εποχή είναι πολύ δύσκολη, ωστόσο πιστεύουμε ότι θα βρεθούν τα χρήματα και τα γυρίσματα θα γίνουν το φθινόπωρο, εδώ, στην Κρήτη, όπως έχει προγραμματιστεί.

Διάβασα στο βιογραφικό σας πως πέρα από τη συγγραφή και την ηθοποιία έχετε και άλλες δραστηριότητες. Θα μπορούσατε να μας τις αναφέρετε;

Από το 2000, θέλοντας να συστηματοποιήσω κάπως όλα αυτά που έκανα, ίδρυσα ένα φορέα με την επωνυμία «Βιολέττα» και άρχισα να οργανώνω διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις με έμφαση στην παραγωγή θεατρικών έργων που βασίζονται σε λογοτεχνικά κείμενα. Επιλέγω κείμενα που πραγματικά με συγκινούν κι έχω παρουσιάσει μέχρι σήμερα αρκετές παραστάσεις με διηγήματα του Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη, του Εμμανουήλ Ροΐδη και του Γεωργίου Βιζυηνού. Ίσως να είναι μια μορφή αντίδρασης για τη φτώχεια της γλώσσας μας σήμερα. Φυσικά δουλεύω και με κείμενα πολλών άλλων συγγραφέων. Προσπαθώ κάθε φορά να δίνω κάποιες παραστάσεις σε απομακρυσμένα χωριά και σε σχολεία που δεν έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν θέατρο.

Τι θα απευθύνατε στους αναγνώστες μας;

Σε τούτη την εποχή, όπου κάθε μέρα μεγαλώνει ο κατάλογος όσων μας στερούν, προσπαθώντας παράλληλα να μας πείσουν ότι ξοφλήσαμε κι ότι άδικα ελπίζουμε κι αγωνιούμε, το βιβλίο παραμένει μια καθαρή πηγή που θα μας δροσίζει και θα μας τροφοδοτεί, μια σταθερή αξία, που ευτυχώς δεν μπορούν να μας τη στερήσουν.

Σιλάνς σιλβουπλέ
Μαρινέλλα Βλαχάκη
Μετρονόμος
212 σελ.
Τιμή € 12,78

Twitter