fbpx
Μαρία Σκιαδαρέση

Μαρία Σκιαδαρέση

συνέντευξη στην Έλενα Χουζούρη

 

Πολυφωνικό, πολυκεντρικό, ανθρωποκεντρικό και με εξαιρετικά καλοδουλεμένη γλώσσα, το καινούργιο μυθιστόρημα της Μαρίας Σκιαδαρέση, Χάλκινο γένος, ξεδιπλώνει την ιστορία μιας αρχοντικής οικογένειας της Κεφαλονιάς που οι ρίζες της ξεκινούν τον 13ο αιώνα, τότε που τα Ιόνια περνούν στη βενετική κυριαρχία, και φτάνουν έως τα μέσα του 20ού αιώνα στην αθηναϊκή πρωτεύουσα. Ταυτόχρονα αναδύεται ολόκληρη η εποχή και κυρίως εκείνη των αρχών του 19ου αιώνα έως την προσάρτηση των Ιονίων στο ελληνικό βασίλειο.

Μετά το πρώτο σου μυθιστόρημα, Άτροπος, ή η ζωή και ο θάνατος της Βενετίας Δαπόντε, πέρασες σε πιο σύγχρονα θέματα στο μυθιστόρημα Με το φεγγάρι στην πλάτη. Στο Χάλκινο γένος (εκδόσεις Πατάκη) επιστρέφεις και πάλι στο παρελθόν και γράφεις ένα μυθιστόρημα εποχής. Τι σε ώθησε ώστε να κάνεις άλλη μια επιστροφή στον χρόνο;

Το γεγονός ότι μια αφήγηση γύρω από παρελθόντα γεγονότα μπορεί να προβληματίσει τον αναγνώστη πάνω σε θέματα σύγχρονα που τον αφορούν άμεσα, αλλά αδυνατεί να διακρίνει ή να επιλύσει λόγω εγγύτητας. Η ίδια η χρονική αποστασιοποίηση τον βοηθάει σ' αυτό. Μου αρέσει να καταφεύγω στο παρελθόν για να καταδεικνύω το παρόν.

Τόσο με την Άνδρο όσο και με την Κεφαλονιά σε συνδέουν βιώματα. Ήταν και αυτός ένας λόγος που βάρυνε στην επιλογή των μυθιστορηματικών σου τόπων;

Φυσικά. Κάτι γνωρίζεις, από κάπου ξεκινάς και βέβαια το βίωμα είναι η πιο ζωντανή γνώση. Σίγουρα, όταν γνωρίζεις καλά έναν τόπο –τον έχεις ζήσει, τον έχεις περπατήσει, έχεις συναναστραφεί τους κατοίκους– μπορείς να διαχειριστείς με περισσότερη άνεση το γνωστικό σου υλικό γι' αυτόν, απ' ό,τι αν έχεις βρει στοιχεία σε βιβλία ή στo ίντερνετ.

Ο Γιώργος Ιωάννου υποστήριζε ότι ο συγγραφέας δε γράφει εν κενώ. Ο Φλωμπέρ δήλωνε ότι η Μαντάμ Μποβαρί ήταν ο ίδιος. Πιστεύεις κι εσύ ότι ο συγγραφέας εκφράζεται πιο δημιουργικά όταν έχει ως βάση προσωπικά του βιώματα παρά όταν προσπαθεί να στήσει σκηνικά και να σκηνοθετήσει χώρους και πράγματα μόνον εκ της φαντασίας του;

Ναι, έτσι πιστεύω. Όπως και με τον τόπο, που αναφέραμε πριν, έτσι συμβαίνει με όλα μας τα βιώματα. Όταν κάτι το κατέχεις βιωματικά ξεπηδάει κατά την αφήγηση αβίαστα και σου καθοδηγεί το χέρι, γιατί το βίωμα είναι πολύ βαθιά ριζωμένο μέσα σου, τόσο βαθιά, που συχνά κι εσύ ο ίδιος το έχεις ξεχάσει, αν μάλιστα είναι πολύ παρωχημένο. Όταν όμως ξεκινάς να γράφεις, μαγικά θα έλεγα βγαίνει στην επιφάνεια υποστηρίζοντας την αφήγησή σου με μιαν αλήθεια που αντιλαμβάνεται ο αναγνώστης και είναι αυτή κυρίως που τον γοητεύει.

Συνήθως μια αφορμή εξωτερική ή εσωτερική δίνει στον συγγραφέα το έναυσμα για να στήσει ένα μυθιστόρημα. Η δική σου ποια ήταν στην περίπτωση του Χάλκινου γένους;

Ως διδάσκουσα Ιστορία, με λύπη μου διαπιστώνω πως η έλλειψη της τοπικής ιστορίας από την εκπαίδευση έχει στερήσει τον Νεοέλληνα από τη γνώση της πορείας του ελληνισμού στο σύνολό του. Λίγο πολύ οι περισσότεροι πιστεύουν πως όλη η σημερινή Ελλάδα έχει μοιραστεί την ίδια διαδρομή από την πτώση του Βυζαντίου και μετά. Καμιά αίσθηση για τη διαφορετική πορεία περιοχών που απαρτίζουν τη σημερινή Ελλάδα και για τη διαδοχική εξάπλωση των ελληνικών συνόρων από το 1830 και μετά, εκτός από κάτι μπερδεμένα ακούσματα.
Αυτός κυρίως ήταν ο λόγος που με έκανε να γράψω ένα μυθιστόρημα για την Αγγλοκρατία στα Επτάνησα και την προσάρτηση των νησιών στον ελληνικό κορμό.

Το Χάλκινο γένος χαρακτηρίζεται από μια πολυπλοκότητα αφηγηματικών φωνών, μυθοπλαστικών χαρακτήρων και σχέσεων μεταξύ τους. Πώς διαμορφώνονταν σταδιακά αυτές οι σχέσεις στον νου σου και κατ' επέκταση στη γραφή σου; Yπήρχαν διαφοροποιήσεις καθώς έγραφες γι' αυτές;

Σίγουρα ούτε η κατάληξη του έργου ήταν αυτή που είχα προδιαγράψει, ούτε η πορεία που ακολούθησα για να το γράψω. Πιστεύω πως το αρχικό σχέδιο ενός μυθιστορήματος στήνεται για να καταπατηθεί πανηγυρικά στην πορεία. Αυτή εξάλλου είναι η πρόκληση της γραφής για τον συγγραφέα· το ότι και ο ίδιος δεν ξέρει από πριν ακριβώς την έκβαση των πραγμάτων.

Γιατί επιλέγεις ως τρόπο δόμησης του αφηγηματικού σου υλικού όχι τον κλασικό της γραμμικής αφηγηματικής ακολουθίας, τον οποίο συναντούμε συνήθως σε μυθιστορήματα εποχής, αλλά τα συνεχή χρονικά άλματα πίσω και μπροστά στον χρόνο;

Είναι ένα παιχνίδι με τον εαυτό μου. Δεδομένου ότι το έργο ξεκινάει με το εύρημα της κληροδότησης των φακέλων της Έρσης στον συμβολαιογράφο φίλο της, έτσι όπως ανοίγει και διαβάζει αυτός το υλικό που εμπεριέχεται σε αυτούς (όλα τα ντοκουμέντα για να μπορέσει να εννοήσει την ιστορία της οικογένειας Κλάρη) φαντασιώνομαι πως, όπως εκείνος διαβάζει τα χαρτιά τα ατάκτως στοιβαγμένα από διάφορες χρονικές στιγμές, έτσι κι εγώ μαζί με τον αναγνώστη ακολουθούμε την ακατάστατη αυτή σειρά στην ανάγνωση.

Δε σε δυσκόλεψε αυτή η συνεχής χρονική ανακολουθία στο να δένεις τα επεισόδια της πλοκής του μυθιστορήματος;

Φυσικά και με δυσκόλεψε. Δεδομένου του όγκου του έργου, πολύ συχνά έχανα τη σειρά, επέστρεφα και κοιτούσα ξανά το μέρος σύνδεσης της διακεκομμένης αφήγησης, ώστε να ξαναθυμηθώ το σημείο όπου είχα σταματήσει και να πιάσω πάλι τον μίτο. Δύσκολο εγχείρημα η γραφή αυτού του βιβλίου, σίγουρα, αλλά με αντάμειψε στο τέλος όταν είδα πως τα κατάφερα. Κυρίως ικανοποιήθηκα όταν διαπίστωσα πως η ανάγνωση ρέει απρόσκοπτα και δεν παρουσιάζει κενά.

Έφτανες ποτέ σε αμηχανία; Ένιωθες δηλαδή ότι κάτι ζητούσαν οι ήρωές σου και δεν μπορούσες να βρεις τι;

Αυτό, γνωστό και σ' εσένα, είναι πάντα μέσα στο πρόγραμμα. Είναι αναπόφευκτες οι στιγμές αμηχανίας στην εξέλιξη της γραφής. Οι ήρωες, όσο σχηματίζονται, γίνονται όλο και πιο αυτόνομοι και ζητούν πολλές φορές άλλα πράγματα από αυτά που σκέφτεται ο συγγραφέας γι' αυτούς. Πιστεύω ότι η περιπέτεια της γραφής ενός μυθιστορήματος είναι ένα διαρκές παζάρι ανάμεσα σ' αυτό που έχει σχεδιάσει ο συγγραφέας και σε ό,τι απαιτούν οι ήρωες.

Ποιοι σε δυσκόλεψαν περισσότερο;

Ένας ήρωας που ιδιαίτερα με προβλημάτισε ήταν ο Ζένος. Έπρεπε να κρατηθούν οι ισορροπίες καλού και κακού μέσα του, είναι ένας φύσει και θέσει τραγικός ήρωας, μεταιχμιακός, ζει στην κόψη δύο εποχών, της παραδοσιακής που φεύγει –παραδοσιακής οικονομικά, θεσμικά, ιδεολογικά– και της εποχής που σηματοδοτεί, μετά την εξάπλωση των θέσεων του Διαφωτισμού, την κοινωνικοπολιτική άνοδο της αστικής τάξης. Όλα αυτά έπρεπε να ζυμωθούν και να διαμορφώσουν την ιδιοσυστασία αυτού του ήρωα.

Γιατί επέλεξες το επτανησιακό ιδίωμα;

Για να δώσω το κλίμα του χώρου και του χρόνου. Χωρίς το ιδίωμα, που προσδίδει στο έργο την αλήθεια της εποχής που πραγματεύεται, θα έβγαινε ένα στεγνό αφήγημα, ψεύτικο και ξεκομμένο από τον τόπο όπου εκτυλίσσεται η ιστορία μου.

Περίγραψέ μας πώς δουλεύεις ένα μυθιστόρημα και πιο συγκεκριμένα ένα μυθιστόρημα εποχής όπως το Χάλκινο γένος.

Πιστεύω πως όσα είπαμε ως τώρα δίνουν ανάγλυφα τον τρόπο που δουλεύω. Οι επιλογές, η κατανομή του υλικού, και, ειδικά σε τούτο το έργο, ο ιστορικός χρόνος που εμπλέκεται με τον μικρό χρόνο της καθημερινότητας των ηρώων, όλα αυτά είναι τα εργαλεία της δουλειάς μου. Κυρίως εδώ, που μιλάμε για ένα έργο εποχής στο οποίο όμως ενυπάρχουν πάμπολλα στοιχεία ιστορικού μυθιστορήματος (δεδομένου ότι εξετάζει μια περίοδο με πλείστα ιστορικά γεγονότα) με βοήθησε πολύ το υλικό που είχα μαζέψει κάποτε για τη διατριβή μου με θέμα από αυτή την περίοδο στα Επτάνησα. Είχα δηλαδή δοσμένη την αφορμή για να το ξεκινήσω. Από κει και πέρα η προσέγγιση στο εκάστοτε γεγονός, ανάλογα με την κάθε εποχή και τη διαχείριση του υλικού που διέθετα γι' αυτό, όριζε τα χνάρια όπου πατούσα για να δουλέψω.

Όταν τελειώνεις ένα μυθιστόρημα πώς νιώθεις;

Ανακουφισμένη αλλά και άδεια. Ύστερα από τη βαθιά ανάσα της αγαλλίασης που τα έβγαλα πέρα με την ολοκλήρωση ενός μεγάλου εγχειρήματος, για ένα διάστημα, αναπόφευκτα, έως ότου ξεκινήσω κάτι άλλο, νιώθω πως έφυγαν οικεία πρόσωπα μέσα από το σπίτι και ζω μιαν απώλεια.

Έχεις αγωνίες ως προς την τελική έκθεση του μυθιστορήματός σου στους αναγνώστες και τους κριτικούς;

Δεν ξέρω αν είναι αγωνία, ομολογώ πάντως πως δε θέλω να μαθαίνω όσα γράφουν για το βιβλίο μου. Νιώθω μια ενόχληση, γι' αυτό αποφεύγω να διαβάζω κριτικές. Ακόμα και όταν είναι θετικές, δεν ξέρω πώς να διαχειριστώ αυτή την αίσθηση που με καταλαμβάνει ότι κάποιος κρίνει με ψυχρή λογική κάτι που για μένα ήταν ιδιαίτερα συναισθηματική υπόθεση.

Έχεις σκεφτεί ποτέ να κάνεις κάποια αφηγηματική υποχώρηση για να ευχαριστήσεις τους αναγνώστες σου ή τους κριτικούς;

Όταν γράφω δε σκέφτομαι ποτέ ότι το έργο που θα βγει από αυτή τη διαδικασία θα φτάσει στα χέρια κάποιου. Θα με αποπροσανατόλιζε αυτή η σκέψη. Η συναίσθηση ότι το έργο αυτό θα διαβαστεί ξεκινάει τη στιγμή που θα το παραδώσω στον εκδότη. Τότε όμως είναι πια πολύ αργά για να σκεφτώ τους δυνάμει αναγνώστες.

Χάλκινο γένοςΧάλκινο γένος
Μαρία Σκιαδαρέση
Πατάκη
625 σελ.
Τιμή € 19,90
001 patakis eshop

 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ > ΕΛΛΗΝΕΣ
Ηρώ Σκάρου: συνέντευξη στη Χαριτίνη Μαλισσόβα

Η Ηρώ Σκάρου κατάγεται από την Ικαρία. Μεγάλωσε στη Σύρο και στην Αθήνα. Με σπουδές στη φιλοσοφία και μεταπτυχιακό στη διοίκηση επιχειρήσεων, εργάστηκε κυρίως στην εκπαίδευση και στο μάρκετινγκ....

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ > ΕΛΛΗΝΕΣ
Τατιάνα Αβέρωφ: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Η Τατιάνα Αβέρωφ γεννήθηκε στην Αθήνα το 1954. Σπούδασε Ψυχολογία στην Αθήνα και στο Λονδίνο και εργάστηκε είκοσι χρόνια ως ψυχολόγος. Ήταν εισηγήτρια σε σεμινάρια δημιουργικής γραφής στο ΕΚΕΒΙ,...

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ > ΕΛΛΗΝΕΣ
Τόλης Νικηφόρου: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Ο Τόλης Νικηφόρου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1938, σπούδασε διοίκηση επιχειρήσεων και εργάστηκε κυρίως ως σύμβουλος εσωτερικής οργάνωσης επιχειρήσεων στη Θεσσαλονίκη, την Αθήνα και το Λονδίνο....

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.