συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Η Αμάντα Μιχαλοπούλου γράφει με επιτυχία βιβλία για ενηλίκους και παιδιά. Πήραμε ως αφορμή το τελευταίο της παιδικό βιβλίο, Έρχεται ο Ίνξορ, και συνομιλήσαμε μαζί της. Ο Ίνξορ είναι εντεκάχρονος και ονειρεύεται να εξερευνήσει τη Γη και –κυρίως– να κερδίσει την καρδιά της ακατάδεχτης Μία Σαβόρ. Έτσι μπλέκεται σε μια περιπέτεια που ίσως ν’ αλλάξει τη ζωή του.

Γράφετε στην αρχή της διήγησης του βιβλίου ότι η ιστορία σας δεν έχει δράκους και πριγκίπισσες. Δεν είναι μια φυσιολογική ιστορία. Ποιες ιστορίες όμως προτιμούν τα παιδιά;

Νομίζω ότι προτιμούν τις ιστορίες μύησης, τις ιστορίες που αντιμετωπίζουν τη ζωή ως περιπέτεια. Ανεξάρτητα από τα σύμβολα που μεταχειρίζεται ένας συγγραφέας για να πει την ιστορία του, πρέπει στο βάθος να υπάρχει, για κάθε αναγνώστη, η υπόσχεση μιας μεγάλης περιπέτειας που ίσως και ν’ αλλάξει τη ζωή του.

Ο Ίνξορ είναι εξωγήινος. Έχει μάλιστα και οικογένεια. Ζει στην πόλη Κροαλία. Αλήθεια, τι γνωρίζει ο απλός κόσμος για τους εξωγήινους;

Εξωγήινος είναι μια μεταφορά για τον Άλλο, που μας τρομάζει επειδή είναι διαφορετικός από εμάς. Μ’ ενδιαφέρει να δείξω ότι και το διαφορετικό διέπεται από κανόνες που μπορεί να είναι γοητευτικοί – ή τουλάχιστον ενδιαφέροντες.

Θυμάμαι πριν από τριάντα χρόνια την κινηματογραφική ταινία Ε.Τ. του σκηνοθέτη Στίβεν Σπίλμπεργκ. Η συγκεκριμένη ταινία είχε και εισπρακτική επιτυχία. Αυτές όμως οι ταινίες αυξάνουν τη φαντασία και βοηθούν τις γνώσεις των παιδιών για το Διάστημα όσο ένα βιβλίο;

Πιστεύω πως δεν έχει νόημα να συγκρίνουμε κινηματογράφο και λογοτεχνία επειδή επιδρούν αλλιώς, ακόμα και στους ενηλίκους. Το βιβλίο απευθύνεται στον αναγνώστη ζητώντας του να κατασκευάσει έναν ολόκληρο κόσμο ο οποίος στην ταινία είναι ήδη κατασκευασμένος.

Τα πιο σημαντικά επαγγέλματα, λέει η κυρία Ενζίκα, είναι τα όνειρα. Σήμερα έχουμε την ανάγκη να πλάθουμε όνειρα;

Η ισχυρή φαντασία είναι το μεγάλο όπλο των παιδιών που στη συνέχεια πέφτει σε αφλογιστία. Το να ζούμε τη ζωή μας ως όνειρο νομίζω πως είναι το μέγα ζητούμενο. Δεν εννοώ να κατασκευάζουμε με όνειρα τα ανακουφιστικά περιγράμματα του μέλλοντος· εννοώ να ζούμε ονειρικά την κάθε στιγμή. Πράγμα που επιτυγχάνουν με φυσικό τρόπο τα πολύ μικρά παιδιά. Ζουν στο παρόν, κάθε βήμα τους είναι μια ανακάλυψη.

Οι γονείς του Ίνξορ εργάζονται και δεν έχουν χρόνο για τον ίδιο. Ο Ίνξορ όμως ονειρεύεται και σχεδιάζει να κάνει το δικό του ταξίδι, να πάει στη Γη. Αυτός ο μηχανισμός άμυνας του Ίνξορ μπορεί να βοηθήσει στη λύση του προβλήματός του;

Οι γονείς του ασχολούνται μαζί του, απλώς διαφωνούν με μερικές επιλογές του, όπως συμβαίνει συχνά σε μια οικογένεια. Το μακρινό ταξίδι, το όνειρο φυγής είναι ένας συνηθισμένος τρόπος να δραπετεύουν οι προέφηβοι και οι έφηβοι από μια καταπιεστική πραγματικότητα. Δεν κάνω κάτι καινούργιο, αλλά κάτι που γίνεται στην παιδική λογοτεχνία από την εποχή της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων και του Χάκλμπερι Φιν.

Κάποτε οι άνθρωποι ονειρεύονταν να πάνε στη σελήνη. Η κατάκτηση της σελήνης ικανοποίησε όλες τις φιλοδοξίες τους ή άνοιξε τον ασκό του Αιόλου για άλλες αναζητήσεις;

Είναι απολύτως φυσικό να θέλεις να φτάσεις πιο μακριά, να γνωρίσεις νέους κόσμους – κυριολεκτικά και μεταφορικά. Νομίζω ότι ένα μεγάλο μέρος της απόγνωσης που προκαλεί ο θάνατος οφείλεται στη θλίψη μας ότι δε θα είμαστε εδώ για να μάθουμε τη συνέχεια.

Λέει ο Ίνξορ ότι η δουλειά του γριφά είναι να καταλαβαίνει πώς σκέφτεται το άλλο πλάσμα, να γίνεται για λίγο αυτό το πλάσμα. Έτσι κάνει όμως και ο συγγραφέας;

Νομίζω ότι αυτός είναι ένας πολύ καλός ορισμός της συγγραφικής ζωής. Συμπόνια διά της ώσμωσης.

Μέσα από το βιβλίο περνούν τα μηνύματα της αλληλεγγύης, της ονειροπόλησης αλλά και του χιούμορ που είναι αναγκαία για τον άνθρωπο. Δεν υπάρχει όμως ο κίνδυνος, όταν ο συγγραφέας γράφει για παιδιά, να σκοντάψει στο σκόπελο του διδακτισμού;

Ο διδακτισμός είναι παγίδα για τους συγγραφείς που πιστεύουν ότι σκοπός της λογοτεχνίας είναι να νουθετεί. Αρκεί να σκεφτούμε τη στρατευμένη λογοτεχνία που μεταχειρίζεται τις ιστορίες ως πολιτική κατήχηση. Στόχος της λογοτεχνίας είναι να μπαίνουμε στη θέση του εχθρού μας, του παιδιού μας, του πατέρα μας, ακόμα και του αντεραστή μας. Χωρίς χειραγώγηση. Απλώς περιγράφοντας τον μεγάλο περίπλοκο κόσμο.

Τα τελευταία χρόνια με την ανάπτυξη του διαδικτύου υπάρχουν πολλά βιβλία σε ηλεκτρονική μορφή και με τη διάδοση των tablets και του e-reader είναι εύκολη η ανάγνωση των βιβλίων. Αυτό το γεγονός βοηθά στην αύξηση της αναγνωσιμότητας; Υπάρχουν στο διαδίκτυο δωρεάν e-books πέρα από ενηλίκους και για παιδιά;

Αυτό δεν το ξέρω. Πιστεύω ότι όλοι οι τρόποι που οδηγούν στην ανάγνωση είναι θεμιτοί. Προσωπικά αγοράζω τα βιβλία μου σε βιβλιοπωλεία.

Πώς το συνδυάζετε να γράφετε με επιτυχία βιβλία για παιδιά και για ενηλίκους;

Ο συγγραφέας έχει ανοιχτό πάντα το δίαυλο επικοινωνίας με την παιδική του ηλικία. Θυμάται και συμπάσχει. Δε βρίσκω μεγάλες διαφορές, πέρα από την αλλαγή κωδίκων. Στα παιδιά απευθύνεσαι με άλλον τρόπο, ουσιαστικά απευθύνεσαι στο παιδί μέσα σου.

Ποια βιβλία θα προτείνατε στους αναγνώστες μας;

Τελευταία διάβασα τα ερωτικά διηγήματα της Λουντμίλα Πετρουσέβσκαγια, στη σειρά «Μοντέρνοι Κλασικοί» των εκδόσεων Penguin, τον Εξώστη του Καχτίτση και –ξανά– το Αδειάζοντας το σπίτι των γονιών μου της Λίντια Φλεμ. Μόλις άρχισα τον Πότη του Χανς Φαλάντα που δείχνει εξαιρετικά ενδιαφέρον μυθιστόρημα. Από τα ήδη διαβασμένα προτείνω τα διηγήματα της Έρσης Σωτηροπούλου και της Έλενας Πέγκα, όλα τα έργα του Μαξ Φρις και τη νέα, εξαιρετική μετάφραση του Μεγάλου Γκάτσμπι από τον Άρη Μπερλή. Για τους πιο μικρούς το Αφρικανικό Ημερολόγιο της Σώτης Τριανταφύλλου. Και για όλες τις ηλικίες, το απολαυστικό Ποιος σκότωσε το σκύλο τα μεσάνυχτα του Μαρκ Χάντον.

Έρχεται ο Ίνξορ
Αμάντα Μιχαλοπούλου
εικονογράφηση: Σοφία Τουλιάτου
Πατάκη
173 σελ.
Τιμή € 11,90

Twitter