Στο βιβλίο αυτό επιχειρείται μια εκ νέου ανάγνωση των γραπτών πηγών, που αναφέρονται στην παρουσία σλαβικών εποικιστικών ομάδων στον μεσαιωνικό ελλαδικό χώρο. Επιπρόσθετα, ξεκινώντας από το αντικειμενικό δεδομένο ότι η διείσδυση και η εγκατάσταση των επήλυδων είναι μια διεργασία, η οποία εξελίσσεται αποκλειστικά στη βυζαντινή ύπαιθρο (τον «κόσμο της αγροτικής καλύβας»), ο συγγραφέας επιχείρησε να ανιχνεύσει τη σλαβική παρουσία στη μεσαιωνική Ελλάδα μέσω μιας κατηγορίας τεκμηρίων, τα οποία βρίσκονται σε άμεση συνάφεια με τον κόσμο αυτόν.

Τα τεκμήρια αυτά (οι «αντικειμενικές πηγές», όπως ονομάζονται εδώ) είναι: α) τα γλωσσικά κατάλοιπα, κυρίως τοπωνύμια, αλλά και δάνειες λέξεις, οι οποίες διατηρήθηκαν μέχρι σήμερα στη νεοελληνική γλωσσική παράδοση και β) υπερβατικές δοξασίες και δρώμενα των επηλύδων, που εντάχθηκαν, ως φαινόμενα συγκρητισμού, σε επιχώριες λαϊκές παραδόσεις του ελλαδικού χώρου, εκεί όπου υπήρξε η συμβίωση των γηγενών με τους επήλυδες κατά το Μεσαίωνα.

Από την εκ νέου ανάγνωση των γραπτών πηγών (ιδιαίτερα της αγιογραφικής συλλογής των Θαυμάτων του Αγίου Δημητρίου) αναδεικνύονται ορισμένες νέες εκφάνσεις του ιστορικού φαινομένου «Σλάβοι εν Ελλάδι», όπως ο ρόλος του γερμανογενούς στοιχείου κατά την πολιορκία της Θεσσαλονίκης, οι σχέσεις των σλαβικών ομάδων με τη βυζαντινή Κεντρική Εξουσία, καθώς και η διεργασία της τελικής «γραικώσεώς» τους και της εθνογλωσσικής τους αφομοίωσης.

Η άφιξη και η εγκατάσταση των σλαβικών ομάδων στη μακεδονική ύπαιθρο αποτελεί όμως και το ένα σκέλος μιας συντυχίας γεγονότων, η οποία θα καταλήξει σε ένα ιστορικό φαινόμενο, οι διαστάσεις του οποίου θα υπερβούν, στις εκατονταετίες που θα ακολουθήσουν, κατά πολύ τα όρια της βυζαντινής αυτής επαρχίας. Πρόκειται για τον άθλο ενός τέκνου της μακεδονικής μητροπόλεως, του Αγίου Κωνσταντίνου-Κυρίλλου, ο οποίος θα κωδικοποιήσει τους κανόνες της πρώτης γραπτής γλώσσας των Σλάβων και θα επινοήσει το πρώτο σλαβικό αλφάβητο. Πρόκειται για μια, στην κυριολεξία, πολιτιστική επανάσταση: τη μετάβαση ενός ολόκληρου κόσμου, που θα αποτελέσει στο εξής τη Slavia Orthodoxa, από το πολιτιστικό επίπεδο της προφορικότητας σε εκείνο του πολιτισμού του γραπτού λόγου.

Σλάβοι στη μεσαιωνική Ελλάδα
Φαίδων Μαλιγκούδης
Κυριακίδη
248 σελ.
Τιμή € 18,00

Twitter