απόδοση: Ελένη Κατσιώλη

Το χρυσό μέλι αναβλύζοντας από το μπουκάλι έρεε σταλάζοντας
τόσο πυκνό και τόσο αργά που πρόλαβε να προφέρει η δέσποινα:
– Εδώ, στη θλιβερή Ταυρίδα, όπου μας έφερε η μοίρα,
καθόλου δεν βαριόμαστε – και στράφηκε σ’ εκείνον.

Τα πάντα στη δούλεψη του Βάκχου
κανείς στο δρόμο δεν υπάρχει, μόνο σκυλιά-φρουροί.
Oι μέρες κυλούν ήρεμα, σαν τα βαριά βαρέλια.
Απ’ την καλύβα μακριά φτάνουνε φωνές – ούτε γροικάς, ούτ’ απαντάς.

Μετά το τσάι βγήκαμε σε κήπο αχανή μέσα στις καστανιές,
σαν βλέφαρα τα σκούρα στόρια χαμήλωσαν στα παραθύρια.
Περνώντας τους στύλους τους λευκούς φτάσαμε στ’ αμπέλια,
εκεί που κατεβαίνει ο διάφανος αέρας από τα κοιμισμένα όρη.

Και είπα: «το αμπέλι αυτό, από τον Τρωικό πόλεμο υπάρχει,
όπου οι σγουρόμαλλοι καβαλάρηδες με στρατηγική
στην πετρώδη Ταυρίδα, με ελληνική τέχνη ακόμα ζωντανή, μάχονταν
στα χρυσά στρέμματα πάνω σε εκλεκτές οξειδωμένες κρεβατίνες».

Και στο λευκό, σαν μαλλί στο ροδάνι, δωμάτιο υπάρχει ησυχία.
Μυρίζει ξίδι, μπογιά και φρέσκο κρασί στο υπόγειο,
θυμήσου, στο ελληνικό σπίτι η πιο αγαπημένη απ’ όλες τις γυναίκες,
δεν ήταν η Ελένη –ήταν η άλλη– και πόσο πολύ ύφανε!

Χρυσόμαλλο δέρας, πού είσαι, χρυσόμαλλο δέρας;
Σε όλο το δρόμο κτυπούσαν τα φοβερά θαλάσσια κύματα.
Και, αφού έχασε το πλοίο, ανοίγοντας πολλούς δρόμους στη θάλασσα,
επέστρεψε ο Οδυσσέας γεμάτος τόπους και ιστορίες.

Η Κριμαία είναι ένας τόπος γεμάτος με ελληνικές αρχαιότητες γι’ αυτό συχνά, ακόμα και σήμερα, οι Ρώσοι την ονομάζουν Ταυρίδα. Ο Μαντελστάμ έγραψε αυτό το ποίημα τον Αύγουστο του 1917 στην Κριμαία όπου τον φιλοξενούσαν η Βέρα και ο Σεργκέι Σουντέικιν. Στις εκδόσεις του 1918 και του 1922 το ποίημα είχε τίτλο «Το Αμπέλι» ενώ στις επόμενες εμφανίστηκε άτιτλο.

…–…

Ο Μαντελστάμ ήταν θαμώνας του λογοτεχνικού και καλλιτεχνικού καμπαρέ «Αλητόσκυλο», εκεί όπου συγκροτήθηκε η παρέα των ακμεϊστών και εκεί όπου μπήκαν οι κατευθυντήριες γραμμές για το μανιφέστο τους. Στην παρέα συμμετείχαν η Άννα Αχμάτοβα, ο Νικολάι Γκουμιλιόφ, ο Ίγκορ Σερεμπριάνιν, η Ναντιέζντα Τέφι, ο Βλαντίμιρ Μαγιακόφσκι, ο Βελιμίρ Χλέμπνικοφ, ο Φσιέβολοντ Μεγερχόλντ, ο Μιχαήλ Κουσμίν, ο Αρτούρ Λουριέ, ο Αλεξέι Τολστόι, ο Αρκάντι Αβέρτσενκο κ.ά.

Η σχέση του Μαντελστάμ με τις αρχές ήταν πάντα τεταμένη. Ακόμη και πριν την επανάσταση θεωρούνταν επίφοβος για επαναστατική εξέγερση. Μετά την επανάσταση συνελήφθη τέσσερις φορές: δύο φορές το 1920, την τρίτη το 1934 από την ΟΓΚΕΠΕΟΥ στη Μόσχα και την τέταρτη από τη ΝΙΚΑΒΕΝΤΕ στο σπίτι ανάπαυσης του σοβιετικού καθεστώτος «Σαμάτιχ» στο Μεσέρ το 1938.

Γεννήθηκε το 1891 και πέθανε στις 27 Δεκεμβρίου 1938 από τύφο στο μεταγωγικό γκουλάγκ Βλάντπερπουνκτ του Βλαδιβοστόκ. Αποκαταστάθηκε μετά θάνατον, το 1956 για την υπόθεση του 1938 και το 1987 για την υπόθεση του 1934. Είναι άγνωστη η τοποθεσία του τάφου του.

Twitter