fbpx
John le Carré: «Η κληρονομιά των κατασκόπων»

John le Carré: «Η κληρονομιά των κατασκόπων»

Και να που ο υπερ-ογδοηκοντούτης John le Carré, κατά κόσμον David John Moore Cornwell, έκανε πάλι το «θαύμα» του, με το αναγνωστικό κοινό της Γηραιάς Αλβιώνος –και όχι μόνο– να μιλάει για το λογοτεχνικό γεγονός της χρονιάς. Κι όλ’ αυτά εξαιτίας του τελευταίου μυθιστορήματός του, Η κληρονομιά των κατασκόπων (Bell) που έφερε στη γλώσσα μας η Βεατρίκη Κάντζολα Σαμπατάκου και επιμελήθηκε ο Κυριάκος Μιχελόγκωνας. Γιατί όμως αυτή η κάπως ακραία αντίδραση;

Ο Le Carré δεν χρειάζεται και ιδιαίτερες συστάσεις στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό. Οι λάτρεις του κατασκοπικού μυθιστορήματος τον έχουν περί πολλού – κι όχι άδικα. Από τα είκοσι τέσσερα λογοτεχνικά βιβλία του έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά περί τα είκοσι. Θεωρείται ο υπεύθυνος για την λογοτεχνικότητα που προσέδωσε σε τέτοιες ιστορίες. Και πως άλλως, αφού ο Le Carré επέμεινε πολύ στην ψυχολογία των ηρώων του κι όχι τόσο στα κατορθώματά τους. «Δεν ήμασταν άσπλαχνοι, Πίτερ. Ποτέ δεν ήμασταν άσπλαχνοι. Είχαμε μέσα μας την μεγαλύτερη συμπόνια. Ενδεχομένως την προσφέραμε άστοχα. Και σίγουρα πήγε χαμένη. Το ξέρουμε τώρα πια. Αλλά τότε δεν το ξέραμε» – διά στόματος Σμάιλι. Ο πολύς Τζέιμς Μποντ, επί παραδείγματι, θα ανατρίχιαζε αν το διάβαζε, όπως και πολλοί άλλοι λογοτεχνικοί ήρωες του συναφιού. Κι αυτό γιατί ο Le Carré έζησε ο ίδιος, ως πράκτορας της ΜΙ5 και ΜΙ6, ήτοι των υπηρεσιών κατασκοπείας και αντικατασκοπείας της Μεγάλης Βρετανίας, αρκετά γεγονότα εν μέσω του Ψυχρού Πολέμου, από μέσα. Περίοδο που μας μεταφέρει τόσο επιτυχημένα στα πολύ γνωστά και βραβευμένα του βιβλία, με κορωνίδα το Ο κατάσκοπος που γύρισε από το κρύο και με την αντίστοιχη ταινία, φυσικά, με τον Ρ. Μπάρτον, αλλά και στην τριλογία του «Κάρλα» με κεντρικό ήρωα τον Σμάιλι και τον πράκτορα των Σοβιετικών Κάρλα, το αντίπαλον δέος του.

Κι ενώ οι λάτρεις του συγγραφέα είχαν αποχαιρετήσει τον Σμάιλι μαζί με την παλιοπαρέα του, το Σέρκους και τον Ψυχρό Πόλεμο, προ πολλού, δίχως καμία ελπίδα αναβίωσης, ιδίως μετά και τις επιτυχίες που διέγραψαν ο Ράφτης του Παναμά, ο Επίμονος κηπουρός κ.ά., ήρθε η Κληρονομιά των κατασκόπων να τους ξαναφέρει στο προσκήνιο. Μόνο που τώρα βρισκόμαστε σε μια εντελώς διαφορετική εποχή. Οι δεινόσαυροι του Ψυχρού Πολέμου, παροπλισμένοι, συνταξιούχοι, απομονωμένοι, καλούνται να λογοδοτήσουν για «λάθη» του παρελθόντος, κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου και της παντοδυναμίας τους, στις μυστικές υπηρεσίες της Αγγλίας.

Αυτή η φιλοευρωπαϊκή και καθαρά πολιτική θέση του συγγραφέα αντικατοπτρίζει τη σύγχρονη ευρωπαϊκή πραγματικότητα –κι όχι μόνο τη θέση της Αγγλίας, τότε και τώρα– αλλά και μια έκπτωση όλης της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου.

Η ιστορία έχει κάπως έτσι: Ο Πίτερ Γκουίλαμ, δεξί χέρι, μαθητής και φίλος του Τζ. Σμάιλι, στέλεχος του Σέρκους, συνταξιοδοτημένος κατάσκοπος και αποσυρμένος στο κτήμα του στη Βρετάνη, δέχεται ένα γράμμα από την παλιά του υπηρεσία να παραστεί στο Λονδίνο, με την απειλή πως αν δεν πάει θα του κοπεί η σύνταξη. Κι ενώ οι νέοι πράκτορες της υπηρεσίας, που τον Ψυχρό Πόλεμο τον γνώρισαν μόνο ως ιστορία, τον πιέζουν να θυμηθεί επακριβώς ένα συγκεκριμένο περιστατικό εκείνης της εποχής, τη δολοφονία του Άλεκ Λίμας και της ερωμένης του, μέσα στα πλαίσια της επιχείρησης Λαχείο, προκειμένου να λογοδοτήσει ο ίδιος σε μια επιτροπή που έχει συσταθεί επειδή η υπηρεσία δέχεται μηνύσεις από τους απογόνους αυτών και προσδοκά αποζημιώσεις, εκείνος ξεδιπλώνει με την αφήγησή του την όλη ιστορία, όπως τη θυμάται, ένεκα της Τουλίπας, μιας Ανατολικογερμανίδας γραμματέως που δούλευε στη Στάζι και στρατολογήθηκε από το Σέρκους και ο Γκουίλαμ την ερωτεύθηκε, αλλά και με τη βοήθεια των κρυφών αρχείων που ανακαλύφθηκαν. Ξανασυναντούμε τον Σμάιλι, φυσικά, τον Έλεγχο, τον κραταιό Διευθυντή την εποχή εκείνη, τον μετέπειτα προδότη Χέιντον, τον Πριντό, απομονωμένο κι αυτόν πια στο τροχόσπιτό του, τον Αλελάιν, τον Λέικον και πολλούς άλλους που γνωρίσαμε μέσα από την τριλογία του «Κάρλα» και από τον Κατάσκοπο που γύρισε από το κρύο. Και ακριβώς εδώ γεννάται και το ερώτημα: Γιατί ο Le Carré, τώρα, τους επαναφέρει όλους αυτούς πίσω στη λογοτεχνική ζωή;

Ας μην ξεχνάμε πως κάποιες απ’ αυτές τις λογοτεχνικές προσωπικότητες προήλθαν από τον Κατάσκοπο που γύρισε από το κρύο και οι υπόλοιπες ξεπήδησαν ως αποτέλεσμα αυτού. Διόλου τυχαίο που ο συγγραφέας εδώ ακουμπά πάνω σε μια πτυχή εκείνης της ιστορίας που τον έκανε διάσημο παγκοσμίως. Με αυτό τον τρόπο αποφασίζει να κλείσει τον κύκλο που άνοιξε τότε και να αποχαιρετίσει τιμητικά τον Σμάιλι και την παρέα του με έναν τρόπο που τους αξίζει, τόσο για το ότι αγαπήθηκαν από το κοινό, όσο και για τον ίδιο του τον εαυτό. Αφενός τους το χρωστούσε, αφετέρου ίσως ένιωσε την ανάγκη να δώσει ένα ρέκβιεμ στον πιο αγαπημένο του ήρωα αλλά και alter ego του, από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου που δούλευε ο ίδιος ως πράκτορας. Υπάρχει, άραγε, περίπτωση να έχουμε πια μια συμφιλίωση Le Carré και Cornwell;

John le Carre articleΟ κύκλος, λοιπόν, κλείνει με τον 87χρονο πια Le Carré να βροντοφωνάζει τις ιδέες του για τη σύγχρονη πραγματικότητα, όπως αυτή έχει επικρατήσει σε ένα παρ’ ολίγο Διηρημένο Βασίλειο, ελέω Brexit, διά στόματος Τζ. Σμάιλι: «Όλ’ αυτά, τότε λοιπόν, ήταν για την Αγγλία; […] Ποια Αγγλία; Μια Αγγλία μόνη και ξεκομμένη, έναν πολίτη του πουθενά; Εγώ είμαι Ευρωπαίος, Πίτερ. […]». Αυτή η φιλοευρωπαϊκή και καθαρά πολιτική θέση του συγγραφέα αντικατοπτρίζει τη σύγχρονη ευρωπαϊκή πραγματικότητα –κι όχι μόνο τη θέση της Αγγλίας, τότε και τώρα– αλλά και μια έκπτωση όλης της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου, που επιμένει να παρουσιάζει ελλιπέστατη μνήμη απέναντι στα δεινά και τις δυσκολίες που πέρασε. Το μήνυμα, λοιπόν, του γηραιού συγγραφέα και βετεράνου κατασκόπου έχει πολλούς αποδέκτες!

 

Η κληρονομιά των κατασκόπων
John le Carré
Μετάφραση: Βεατρίκη Κάντζολα – Σαμπατάκου
Bell
341 σελ.
ISBN 978-960-620-738-9
Τιμή: €15,50
001 patakis eshop


 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
Pip Williams: «Το λεξικό των χαμένων λέξεων»

Ένα βιβλίο για τις λέξεις και την ιστορία τους. Για τις λέξεις που χάθηκαν ανά τους αιώνες. Για εκείνες που έχουν άλλη σημασία για τις γυναίκες και άλλη για τους άντρες. Αλλά και ένα βιβλίο για τις...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
J. M. Coetzee: «Ο Πολωνός»

Διαβάζοντας τη νουβέλα Ο Πολωνός (2023) του Τζον Μάξγουελ Κούτσι, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Διόπτρα σε μετάφραση της Χριστίνας Σωτηροπούλου, ο αναγνώστης και η αναγνώστρια συνειδητοποιούν τη δύναμη που έχει ο...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
Arturo Pérez-Reverte: «Ο Ιταλός»

Ο πολυγραφότατος Ισπανός συγγραφέας από την Καρθαγένη, ο Αρτούρο Πέρεθ-Ρεβέρτε, έχει φωτίσει πολλές φορές μέσα από τα μυθιστορήματά του άγνωστες στιγμές της Ιστορίας. Έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά, μέχρι στιγμής,...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.