Σ’ ένα κομψό, μικρό βιβλιαράκι, οι Εκδόσεις Ροές κυκλοφόρησαν πρόσφατα το τρίτο διήγημα από την αριστουργηματική συλλογή του Ζυλ Μπαρμπέ ντ’ Ωρεβιγύ, τις Διαβολικές, με ένα άκρως διαφωτιστικό και αναλυτικό επίμετρο της μεταφράστριας, Δέσποινας Σαραφείδου. Στο επίμετρο, ανακαλύπτουμε αρκετά στοιχεία για τον εξαιρετικό, αν και αρκετά παραγνωρισμένο στον καιρό του (19ο αιώνα), συγγραφέα. «Οι σύγχρονοί του», γράφει η Σαραφείδου, «δεν του απέδωσαν τη θέση που του άξιζε, καθώς οι αριστοκρατικές και μοναρχικές ιδέες, αλλά και ο ηδονισμός του, η ροπή του προς το παράδοξο και την υπέρβαση των ορίων, τρόμαζαν τον αιώνα των αστών». Αριστοκράτης που, παρά τα μποέμικά του νιάτα, επανέκαμψε αργότερα στις οικογενειακές αρχές του μοναρχισμού και του καθολικισμού, ο Ντ’ Ωρεβιγύ γράφει τις Διαβολικές του ως «χριστιανός ηθικιστής» που τις «διηγείται στις αγνές ψυχές με μοναδικό σκοπό να γεννήσει μέσα τους τον τρόμο» (από τον πρόλογό του στη συλλογή Οι διαβολικές). Πρόκειται, όπως μας διαβεβαιώνει ο ίδιος, για ιστορίες απολύτως αληθινές, με παραλλαγμένα απλώς τα ονόματα, και οι οποίες εντάσσονται σ’ ένα ευρύτερο σχέδιο δημιουργίας ενός φιλοσοφικού-ψυχολογικού «μουσείου αυτών των κυριών». Γιατί η φύση, λέει ο συγγραφέας, «μοιάζει με τις γυναίκες εκείνες που έχουν ένα μάτι γαλάζιο και ένα μαύρο. Ιδού το μαύρο μάτι σχεδιασμένο με μελάνι – με το μελάνι των ελαφρών ηθών».

Αυτό το μαύρο μάτι, λοιπόν, Η ευτυχία μέσα στο έγκλημα, είναι ένα από τα σκοτεινά διαμάντια ετούτης της ευφάνταστης συλλογής, που χρειάστηκε 25 χρόνια για να ολοκληρωθεί. Όλες οι ιστορίες έχουν ως πρωταγωνίστριες γυναίκες «διαβολικές» και εμβαπτίζονται στη βία, την εκδίκηση, τον θάνατο. Εδώ, πρωταγωνίστρια είναι η Ωτκλαίρ Στασσέν, η οποία βρίσκει την απόλυτη ευτυχία και τον απόλυτο έρωτα με τον κόμη Σερλόν ντε Σαβινιύ μέσ’ από την ανατροπή των συμβάσεων, την πρόκληση και τον φόνο. Την ιστορία διηγείται ο γιατρός Τορτύ, που είναι και ο προσωπικός γιατρός των κεντρικών πρωταγωνιστών του διηγήματος. Εγκιβωτισμένη αφήγηση, φωτοσκιάσεις, τριτοπρόσωπη «παρατήρηση» περιβεβλημένη με την επιστημοσύνη του γιατρού βάζουν πολύ γρήγορα τον αναγνώστη μέσα στο κείμενο.

Ο ίδιος ο τίτλος υποδεικνύει μιαν ανατρεπτική ματιά, αυτήν ακριβώς την οποία η αστική κοινωνία του 19ου αιώνα προτίμησε να αγνοήσει. Και η οποία, παραδόξως, προερχόταν όχι από έναν λιμπερτίνο αθεϊστή, αλλά από έναν πιστό καθολικό, βαθύ γνώστη των απαγορευμένων παθών και της καταστροφικής δύναμης του πόθου (θέμα το οποίο αναπτύσσει εντυπωσιακά και στο μυθιστόρημά του Μια παλιά ερωμένη, που κυκλοφόρησε στα ελληνικά το 2000 από τις Εκδόσεις Printa).

Πώς γίνεται η ευτυχία να βρίσκεται μέσα στο έγκλημα – αδιατάρακτη, προκλητική, και χωρίς καμία ανώτερη δύναμη να ρίχνει τον πέλεκυ της τιμωρίας; Ο Ντ’ Ωρεβιγύ στήνει απλά και σοφά, μέσα σε ελάχιστες σελίδες, μια ιστορία εξόχως ανατρεπτική, με δηλώσεις που ακόμα και σήμερα, ενάμιση αιώνα μετά, παραμένουν αντισυμβατικές και ιδιαίτερες. «”Δε λυπάστε που δεν έχετε παιδιά, κυρία κόμισσα;” “Δεν τα θέλω!” μου είπε επιτακτικά. […] “Τα παιδιά”, πρόσθεσε με κάποια περιφρόνηση, “είναι καλά για τις γυναίκες που νιώθουν δυστυχισμένες!”»

Όπως και οι συμβάσεις πάνω στις οποίες έχει στηριχτεί το κοινωνικό συμβόλαιο, και τις οποίες ο Nτ’ Ωρεβιγύ, χειριζόμενος την πένα με τη μαεστρία του ξιφομάχου (από την ξιφομαχία, σύμβολο μιας αριστοκρατίας που παρήκμαζε, προέρχεται και το όνομα της κεντρικής ηρωίδας), κολλάει, γρήγορα και εύστοχα, στον τοίχο της λογοτεχνίας.

Η ευτυχία μέσα στο έγκλημα
Ωρεβιγύ
μετάφραση: Δέσποινα Σαραφείδου
Ροές
176 σελ.
Τιμή € 6,39

Twitter