Carl Aderhold: «Kόκκινοι»
Το βιβλίο του Καρλ Αντερόλντ με τίτλο Κόκκινοι έχει ως κύρια θεματική τη δύσκολη και ενίοτε πολυσήμαντη σχέση πατέρα-γιου, μια σχέση που αποτελεί πεδίο για λογοτεχνικά έργα, εμπνέει τη μυθολογία και δίνει τροφή σε τομείς όπως αυτός της ψυχανάλυσης. Αν και εκ πρώτης όψεως ο τίτλος του βιβλίου του Καρλ Αντερόλντ και το εξώφυλλο δεν παραπέμπουν στη θεματική του, δηλαδή στη σχέση του συγγραφέα με τον πατέρα του Πιερ Αντερόλντ, παρ’ όλα αυτά αγγίζουν επιτυχημένα την ιδιότητα του πατέρα, ο οποίος ήταν υπόδειγμα κομμουνιστή καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του.
Πρόκειται, λοιπόν, για μια προσωπική αφήγηση, όπου πρωταγωνιστεί το βίωμα, το οποίο παντρεύεται επιτυχημένα με τη μυθοπλασία. Η αφήγηση ξεκινάει όταν ο γιος αδειάζει το σπίτι του πεθαμένου πατέρα και εκεί ανακαλύπτει ένα παιδικό του τετράδιο, το οποίο φέρει τον τίτλο «Η ιστορία της οικογένειάς μου», με υπότιτλο «Από την Κολωνία στο Παρίσι, τέσσερις γενιές των Αντερόλντ». Η ανασύνθεση των αναμνήσεων ξετυλίγεται καθ’ όλη τη διάρκεια της ανάγνωσης και αυτή γίνεται με έναν τρόπο τρυφερό, συγκινητικό, ειλικρινή.
«Δεν θυμάμαι ούτε μια στιγμή από εκείνες που αλλά παιδιά έχουν ζήσει με τους πατεράδες τους· να τους μαθαίνουν ποδήλατο, ένα απόγευμα στο πάρκο, ένα μαστόρεμα. Παραχωρούσε με προθυμία τη θέση του στους θείους μου, στους πατεράδες των φίλων μου. Δεν έχουμε ανταλλάξει καν λίγες μπαλιές, δεν έχουμε πάει ούτε ένα σινεμά μαζί, παρά μόνο αν ήταν για κάποια στρατευμένη ταινία»
Τρυφερότητα μαζί με φόβο συναντάμε στην πρώτη κιόλας σελίδα, όπου η σκιά του πατέρα είναι πανταχού παρούσα. «Κι αίφνης είμαι εννιά, δέκα χρονών· είμαι αναστατωμένος, φοβισμένος, όπως κάθε φορά που έμπαινα στο δωμάτιό του όταν εκείνος έλειπε. Η σκιά του αιωρείται πάνω από το κεφάλι μου, επιβλέπει τις κινήσεις μου. Αισθάνομαι ήδη ένοχος. Καμιά φορά με κοιτούσε μ’ ένα βλέμμα τόσο βαθιά τρυφερό που θα μπορούσα να πεθάνω γι’ αυτόν. Ήθελα να αποδιώξω τη μορφή του». Δεν λείπουν τα παράπονα του μικρού Καρλ για τον πατέρα: «Δεν θυμάμαι ούτε μια στιγμή από εκείνες που αλλά παιδιά έχουν ζήσει με τους πατεράδες τους· να τους μαθαίνουν ποδήλατο, ένα απόγευμα στο πάρκο, ένα μαστόρεμα. Παραχωρούσε με προθυμία τη θέση του στους θείους μου, στους πατεράδες των φίλων μου. Δεν έχουμε ανταλλάξει καν λίγες μπαλιές, δεν έχουμε πάει ούτε ένα σινεμά μαζί, παρά μόνο αν ήταν για κάποια στρατευμένη ταινία», ενώ ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται σε αυτή την προσωπική εξομολόγηση, στην αυστηρότητα του πατέρα, που προκαλούσε υποδόριο φόβο στον συγγραφέα: «Μας ήλεγχε όλους με το βλέμμα του. Αν καρφώναμε τα μάτια μας στο πιάτο μας, γινόταν έξαλλος για την αδιαφορία μας. Έπρεπε να τον ακούμε, συνεπαρμένοι. Να συναινούμε στις κατάρες του. Να τρέμουμε με τον θυμό του… Το παραμικρό στη συμπεριφορά μας που μαρτυρούσε ενόχληση τον θύμωνε αμέσως. Δεν έπρεπε να σκαλώσεις στην ασυναρτησία των απαντήσεών του, τη διαρκή αδεξιότητα στις χειρονομίες του, στις αβέβαιες κινήσεις με τις οποίες ψαχούλευε να βρει τα σπίρτα που είχε μόλις ρίξει στο πάτωμα – ούτε όμως και να επιτρέψεις να κρατήσει υπερβολικά η σιωπή. Παρά τα άτεχνα κόλπα μας, στο τέλος αντιλαμβανόταν τα στρατηγήματά μας. Το όλο πράγμα κατέληγε σε τιμωρίες, ακόμα και σε βρισιές αν δεν αποσυρόμασταν αρκούντως γρήγορα, για τα οποία την άλλη μέρα δεν θυμόταν τίποτα».
«Στον καθρέφτη, κάθε πρωινό έκτοτε, βλέπω το πρόσωπο του πατέρα μου να προβάλλει μέσα από τα χαρακτηριστικά μου. Οι εκφράσεις του κατακλύζουν τις ρυτίδες γύρω από τα μάτια μου.
Το κομμουνιστικό κόμμα και η επιρροή του στον πατέρα είναι μεγάλη και αυτή μετακυλύει στον γιο, τον οποίο ανταμείβει για τις καλές σχολικές του επιδόσεις με έργα σημαντικών κομμουνιστών στοχαστών: Ένγκελς, Ρόζα Λούξενμπουργκ, Πολιντζέρ και με την υποχρέωση να κάνει την περίληψη ενός κεφαλαίου μία φορά την εβδομάδα. Ο συγγραφέας εξομολογείται: «Ο κομμουνισμός μάς έκανε νε λιποτακτούμε από τη ζωή, μας φόρτωνε τύψεις, υποσχέσεις, μας παραφούσκωνε με ήττες, με ακυρωμένα αύριο» και αυτές οι λίγες φράσεις κρύβουν μέσα τους την πεμπτουσία της προσωπικής του αφήγησης.
Παρά τη δύσκολη σχέση του Καρλ με τον πατέρα, η τρυφερότητα δεν κρύβεται όταν διαπιστώνει ένα πρωινό την ομοιότητά του: «Στον καθρέφτη, κάθε πρωινό έκτοτε, βλέπω το πρόσωπο του πατέρα μου να προβάλλει μέσα από τα χαρακτηριστικά μου. Οι εκφράσεις του κατακλύζουν τις ρυτίδες γύρω από τα μάτια μου. Το σκληρό ύφος με το οποίο αντίκριζε τους άλλους έγινε και δικό μου. Το ανεβοκατέβασμα των φρυδιών ερήμην μου μου έδωσε το ίδιο βλέμμα», καθώς και όταν τα πίνουν παρέα, μεθώντας και καταργώντας την ιδιότητα πατέρα και γιου.
Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα καλογραμμένο βιβλίο που διαβάζεται με μεγάλο ενδιαφέρον, διότι ενώ εστιάζει στη δύσκολη και ενίοτε τρυφερή σχέση πατέρα-γιου, ταυτόχρονα αποτελεί μια μικρή αναδρομή στην πάλη των τάξεων ενός αιώνα, μέσα από το προσωπικό βίωμα του συγγραφέα.
Κόκκινοι
Carl Aderhold
Μετάφραση: Κώστας Κατσουλάρης
Στερέωμα
392 σελ.
ISBN 9789608061514
Τιμή: €19,08
