Τεχνίτης περιωπής του τρόμου και του φανταστικού, πρόδρομος, αναμφίβολα, της επιστημονικής φαντασίας και εγνωσμένος μισάνθρωπος και ρατσιστής,  ο Χ. Φ. Λάβκραφτ θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους Αμερικανούς συγγραφείς του αιώνα που πέρασε. Μπορούμε εύκολα να το επιβεβαιώσουμε βλέποντας τη σωρεία λογοτεχνών που επηρέασε, ξεκινώντας από τον συγκαιρινό μας Στίβεν Κινγκ, πηγαίνοντας προς τα πίσω, έως τον Ρόμπερτ Μπλοχ (Ψυχώ, 1959), τον Φρανκ Μπέλκναπ Λονγκ (συγγραφέα και επιστολικό συνομιλητή του Λάβκραφτ) και τον Ρόμπερτ Χάουαρντ (Κόναν ο Βάρβαρος) και επιστρέφοντας στις μέρες μας, φτάνοντας στην Τζόυς Κάρολ Όουτς, ακόμα και στον Μισέλ Ουελμπέκ.

Ο τελευταίος, δε, μας έδωσε κι ένα καταπληκτικό δοκίμιο για τον Λάβκραφτ, ξεκλειδώνοντας πολλά πράγματα γύρω απ’ το έργο του, ερμηνεύοντας, εν πολλοίς, το γιατί μας αρέσει ακόμα και σήμερα να διαβάζουμε αυτόν τον καθωσπρέπει παρία της ζωής (Μισέλ Ουελμπέκ, Χ. Φ. Λάβκραφτ: Εναντίον του κόσμου, εναντίον της ζωής, Βιβλιοπωλείον της Εστίας).

Το βιβλίο Το κάλεσμα του Κθούλου και Δαγών, από τις εκδόσεις Ars Nocturna, περιλαμβάνει δύο διηγήματα του Λάβκραφτ που βρίσκονται σε άμεση σχέση μεταξύ τους. Όπως μας ενημερώνει ο μεταφραστής στο εξαιρετικά κατατοπιστικό εισαγωγικό του Σημείωμα, πρόκειται για το Κάλεσμα του Κθούλου (The call of Cthulhu, 1926), το πιο δημοφιλές, πολυδιαβασμένο, σημαντικό και ώριμο, όσον αφορά το ύφος και τη θεματολογία, έργο του Λάβκραφτ, το οποίο αποτελεί επαναδιαπραγμάτευση του Δαγών (Dagon, 1917), ενός παλαιότερου διηγήματος. Η παράθεση αυτών των δύο κειμένων δίνει τη δυνατότητα να παρατηρήσουμε την εξέλιξη του συγγραφέα, με το πέρασμα του χρόνου, ως προς την αφήγηση και το ύφος του.

Το Κάλεσμα του Κθούλου, γραμμένο σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση και με στιλ ντοκιμαντέρ, αποτελείται από τρεις αλληλένδετες ενότητες, γραμμένες με ποιητικό ύφος και δραματική πλοκή. Μέσα από τις πολλές αφηγηματικές τεχνικές που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας (άρθρα εφημερίδων, αστυνομικές αναφορές, εκθέσεις επιστημονικών συλλόγων) πετυχαίνει την εντύπωση της αντικειμενικότητας. Κι όλα αυτά προκειμένου να οδηγηθούμε μέσω ενός παροξυσμού στο φρικώδες τέλος. Εδώ συγκεράζονται η αστυνομική με τη ναυτική περιπέτεια και το μυστήριο με την αγωνία που γεννά τον τρόμο και, κατ’ επέκταση, τη φρίκη με τις απαντήσεις που δίδονται στο τέλος. Ακριβώς σ’ αυτό το σημείο φαίνεται και η μαεστρία του Λάβκραφτ. Η ανακάλυψη ενός χειρογράφου από τον αφηγητή που σχετίζεται με τον «περίεργο» θάνατο του θείου του, μα κυρίως η αναζήτηση σχετικά με το ποιόν ενός τρομακτικού αγαλματιδίου, θα τον οδηγήσουν στην ανακάλυψη του Κθούλου. Αυτά συστήνουν τις απαρχές του λογοτεχνικού σύμπαντος του συγγραφέα, ήτοι της Μυθολογίας του Κθούλου. Ουσιαστικά της προσωπικής μυθολογίας του Λάβκραφτ.

Το διήγημα Δαγών, που φαίνεται να έχει πάρει τον τίτλο του από έναν αρχαίο Μεσοποτάμιο Ασσυριο-Βαβυλωνιακό θεό, είναι μικρότερο σε έκταση και αποτελεί μία απ’ τις πρώτες ιστορίες που έγραψε ως ενήλικας ο συγγραφέας. Εδώ εντοπίζουμε έναν πρώιμο Lοvecraft. Καίτοι δεν αναφέρεται ποτέ ως μια ιστορία από εκείνες που συστήνουν στην Μυθολογία του Κθούλου, δεν παύει να ενέχει την πρώτη αναφορά, γνωρίζοντάς μας το πρώτο στοιχείο της Μυθολογίας του Κθούλου: τη θαλάσσια θεότητα Δαγών, αυτοπροσώπως! Γραμμένο κι αυτό σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση διαφέρει απ’ το Κάλεσμα σε πολλά σημεία. Εδώ έχουμε μια πιο βαριά και μεγαλοπρεπή υφολογική γραμμή, απόρροια ίσως της μιμητικής τάσης του τότε Λάβκραφτ απέναντι σε πρότυπους συγγραφείς από τους οποίους επηρεάστηκε (βλ. Ε. Α. Πόε). Η ιστορία είναι πολύ πιο απλή: ένας βασανισμένος, μορφινομανής Αμερικανός ναυτικός, ύστερα από την κατάληψη του πλοίου του από Γερμανούς κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκόσμιου πόλεμου, δραπετεύει και μας αφηγείται την περιπέτειά του μέχρι τη διάσωσή του, μα κυρίως τη «γνωριμία» του με τον Δαγών, γεγονός που τον στοιχειώνει με φρικτά οράματα. Η όλη αφήγηση φαίνεται να αποτελεί, τελικά, ένα σημείωμα αυτοκτονίας.

Και οι δύο ιστορίες αποτελούν έναν πολύ καλό συνδυασμό για να εισαχθούμε στο λογοτεχνικό σύμπαν του Λάβκραφτ. Έναν από τους σημαντικότερους συγγραφείς του εικοστού αιώνα, όπως αποδείχθηκε μετά τον θάνατό του. «Ο Λάβκραφτ πεθαίνει, το έργο του γεννιέται», όπως σωστά τονίζει κι ο Ουελμπέκ, αφού τα βιβλία του γνωρίζουν συνεχώς επανεκδόσεις με τα χρόνια και γίνονται αντικείμενο πανεπιστημιακών μελετών.

Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να κάνουμε στην πολύ καλή μετάφραση του Π. Μ. Ζερβού και στο εξαιρετικό και άκρως κατατοπιστικό εισαγωγικό του Σημείωμα, καθώς και στις Σημειώσεις που παρατίθενται στο τέλος κάθε ιστορίας.

To κάλεσμα του Κθούλου και Δαγών
H. P. Lovecraft
Μετάφραση: Παναγιώτης Ζερβός
Ars Nocturna
88 σελ.
ISBN 978-618-5032-22-7
Τιμή: €5,00

Ο Θανάσης Λιακόπουλος είναι συγγραφέας και κριτικός βιβλίου.

Άλλα κείμενα:

• Damon Galgut: «Αρκτικό καλοκαίρι»
• «Για το cine-theatre “Έξι στα Δώδεκα” (Β’ κύκλος) της Τατιάνας Λύγαρη» του Θανάση Λιακόπουλου
• Carson McCullers: «Ρολόι χωρίς δείκτες»
• Cormac McCarthy: «Ο επιβάτης» και «Stella Maris»
• James Ellroy: «Πανικός»

Twitter