Joe Abercrombie: «Μισός βασιλιάς»
Το Locus Award για το 2015 πήρε το πρώτο βιβλίο Μισός βασιλιάς από τα «Χρονικά της τσακισμένης θάλασσας» του Joe Abercrombie, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Ένα βραβείο που δίνεται σε συγγραφέα της λογοτεχνίας του φανταστικού και σίγουρα ο βασιλιάς του Abercrombie, έστω και μισός, ή ίσως εξαιτίας αυτού, το αξίζει.
Ο ήρωας δεν έχει καμιά φιλοδοξία να γίνει βασιλιάς. Ο πατέρας του είναι νέος, υγιής και ιδιαίτερα καλός στον βασιλικό ρόλο. Ακόμα όμως κι αν τύχει και φύγει ο πατέρας του, κατάλληλος για τη διαδοχή είναι ο αδελφός του, που τα πάει τέλεια στις πολεμικές τέχνες, χαίρει της οικογενειακής εκτίμησης και της εκτίμησης του λαού, και έχει δύο χέρια γερά, ανεκτίμητο προσόν, τόσο για έναν βασιλιά όσο και για έναν πολεμιστή.
Παρά το γεγονός ότι το μυθιστόρημα εκτυλίσσεται σε μια μυθική πολιτεία, εκτός χάρτη, ο συγγραφέας, γεννημένος στο Λάνκαστερ, υιοθετεί τις παραδόσεις των αριστοκρατικών οικογενειών της Αγγλίας. Έτσι για τον Γιάρβι, τον ήρωα του βιβλίου, αφού δεν πρόκειται να διεκδικήσει τον βασιλικό θρόνο και την περιουσία του πρωτότοκου, η μοίρα φυλάει τη θέση για δεύτερους, μια θέση στο ιερατείο. Και μια και στον κόσμο του βιβλίου θεοί και δόγματα είναι διαφορετικά, εκπαιδεύεται από τη μητέρα Γκούντρινγκ, η οποία είναι θεράπουσα, θα μπορούσε να πει κανείς και μάγισσα, για να πάρει κάποια στιγμή τη θέση της. Ό,τι, εξάλλου, του λείπει σε σωματική ρώμη, το αναπληρώνει σε μυαλό, και έτσι φαίνεται μάλλον σίγουρο ότι θα καταφέρει να περάσει τη δοκιμασία του θεράποντα. Βασική αρχή στη διδασκαλία ότι «οι θεράποντες αναζητούν πάντα το μικρότερο κακό». Μια αρχή που του σημαδεύει τη ζωή.
Μια μέρα όμως που ο άνεμος εισέβαλλε στενάζοντας από κάθε κλειδαριά και χαραμάδα, τα πάντα ανατρέπονται. Η Θανή έχει ανοίξει τη Στερνή Πύλη για τον πατέρα και τον αδελφό του κι από εκείνο το κατώφλι σίγουρα δεν υπάρχει γυρισμός. Τα μάτια του πατέρα του δεν θα ανοίξουν πια για να τον κοιτάξουν με περιφρόνηση επειδή δεν τα καταφέρνει στην κονίστρα και ούτε το στόμα του αδελφού του θα ανοίξει για να τον κοροϊδέψει. Μοναδικός πια βασιλιάς στην Γκέτλαντ, αυτός.
Η όμορφη μητέρα του, η βασίλισσα Λέιθλιν, αναλαμβάνει να επιτηρεί ότι ο γιος της θα φερθεί σαν βασιλιάς, ενώ όλοι αρχίζουν και μιλάνε γύρω από τον νέο βασιλιά σαν να ήταν και κουφός εκτός από σακάτης. Η ξαφνική του άνοδος στο θρόνο δεν τους θεράπευσε από το κακό αυτό συνήθειο. «Τουλάχιστον ένας απ’ τους δυο μας πρέπει να φερθεί σαν άντρας», το περιφρονητικό σχόλιο της μητέρας του, υπονοώντας ότι αυτός ο ένας είναι εκείνη. Μαζί με το θρόνο, κληρονομεί και την αρραβωνιαστικιά του αδελφού του και ξαδέλφη του, χωρίς βέβαια και πάλι να κάνει κανείς τον κόπο να ρωτήσει τη γνώμη του, παρότι ως θεράπων υπολόγιζε ότι θα περνούσε τη ζωή του χωρίς συντροφιά γυναίκας.
Στην πορεία του ήρωα προς την εκπλήρωση των στόχων του, ο συγγραφέας βρίσκει την ευκαιρία να μιλήσει για τη φιλία, το καλό και το κακό, την προδοσία, την ελευθερία, τη σκλαβιά, τη ματαιδοξία.
Πρωταρχικό χρέος του νέου βασιλιά, η εκδίκηση για το θάνατο του πατέρα και του αδελφού του, οι οποίοι, σύμφωνα με τον θείο του, έχασαν τη ζωή τους με δόλο, όταν πήγαν να διαπραγματευτούν ειρήνη με τους Βανστεριανούς.
Ονόματα περιοχών και συνήθειες ανθρώπων για τους οποίους ο αναγνώστης δεν έχει ξανακούσει, και δεν θα μπορούσε άλλωστε, αφού υπάρχουν μόνο στη φαντασία του συγγραφέα, γίνονται σύντομα οικεία και αρχίζει να σκέφτεται σαν η Γκέτλαντ να υπάρχει σε κάποιο σημείο της γης και οι εχθροί της να είναι υπαρκτοί και ύπουλοι.
Η μοίρα όμως, ή η προδοσία, φαίνεται να έχει άλλα σχέδια για τον νέο βασιλιά. Εκεί που γύρευε την εκδίκηση, διαπιστώνει ότι αλλού πρέπει να τη στρέψει. Μόνο που πια δεν είναι βασιλιάς. Έχει φύγει με την εντολή «Να στέκεσαι σαν βασιλιάς. Να μιλάς σαν βασιλιάς. Να πολεμάς σαν βασιλιάς». Μόνο που σύντομα βρίσκεται σκλάβος. Σκλάβος με ένα χέρι. Ό,τι πιο άχρηστο για μια μέθυση καπετάνισσα που τον αγοράζει για κωπηλάτη.
Κι όμως, η σοφία που έχει αποχτήσει με την εκπαίδευσή του ως θεράπων τον φέρνει πολύ πιο κοντά στην ελευθερία από ό,τι θα μπορούσαν τον φέρουν δύο χέρια. Την εκτίμηση και τη συντροφικότητα που δεν ένιωσε ούτε ως πρίγκιπας ούτε ως βασιλιάς την απολαμβάνει ως σκλάβος.
Οι περιπέτειες και οι μυθικοί τόποι, καυτοί ή παγωμένοι, διατρέχουν όλο το βιβλίο σε μια προσπάθεια πια του Γιάρβι όχι μόνο να πάρει εκδίκηση για το θάνατο των δικών του, αλλά και να ανακτήσει έναν θρόνο που ποτέ δεν είχε θελήσει. Ο συγγραφέας καταφέρνει να κρατάει τον αναγνώστη διαρκώς με κομμένη την ανάσα, εναλλάσσοντας με ισορροπία τα νέα εμπόδια που πρέπει να υπερβεί ο ήρωάς του, ο οποίος δεν ξεχνά σε κάθε περίπτωση τη βασική αρχή που έχει μάθει, ότι δηλαδή αναζητάς τη λύση που κάνει το μικρότερο κακό. Σιγά σιγά συνειδητοποιεί ότι αυτό που του έλειπε για να κερδίζει όταν ήταν ακόμα πρίγκιπας δεν ήταν ότι δεν ήταν αρκετά επιδέξιος ή αρκετά δυνατός, ούτε καν το γεγονός ότι είχε ένα χέρι σακάτικο. Αυτό που του έλειπε ήταν η θέληση. Και τη θέληση αυτή την αποκτάει όσο η ζωή του δυσκολεύει.
Πολλοί δεν είναι αυτό που φαίνονται. Ακόμα και το τίποτα μπορεί να έχει βασιλικό αίμα. Ούτε και ο Γιάρβι είναι αυτό που φαίνεται για τους νέους συντρόφους του. Οι συμμαχίες είναι ευαίσθητες, τα πάντα μπορεί να αλλάξουν όσο αλλάζουν οι ρόλοι.
Στην πορεία του ήρωα προς την εκπλήρωση των στόχων του, ο συγγραφέας βρίσκει την ευκαιρία να μιλήσει για τη φιλία, το καλό και το κακό, την προδοσία, την ελευθερία, τη σκλαβιά, τη ματαιδοξία.
Σκληρές σκηνές περιγράφονται με τέτοιο τρόπο που εύκολα τις βλέπει ζωντανά σαν ταινία αριστοτεχνικά γυρισμένη ο αναγνώστης. «Μ’ έναν κούφιο ήχο, το σπαθί άνοιξε το κρανίο του μέχρι τη μύτη. Για μια στιγμή τα χείλη του εξακολουθούσαν να σχηματίζουν λέξεις, όμως απ’ το στόμα του δεν έβγαινε αέρας για ν’ ακουστούν».
Φτάνοντας στο τέλος της ιστορίας, ο ήρωας έχει με τη σειρά του μια ιστορία να πει στην πνευματική του μητέρα. Μια ιστορία πραγματικά συναρπαστική, με απρόσμενο τέλος. «Μια ιστορία γεμάτη αίμα και δόλο, γεμάτη χρήμα και φόνο, μια ιστορία προδοσίας και εξουσίας». «Έχει μέσα ξωτικά, δράκους, τρολ;», θα ρωτήσει η μητέρα Γκούντρινγκ. «Το κακό που κάνουν οι άνθρωποι αρκεί», θα απαντήσει ο Γιάρβι. Και θα διηγηθεί μια ιστορία με εντελώς απρόσμενο τέλος. Ένα τέλος που η μητέρα Γκούντρινγκ θα υποψιαστεί λίγο πριν ο μαθητευόμενός της ολοκληρώσει. Ένα τέλος για το πρώτο βιβλίο των χρονικών της τσακισμένης θάλασσας. Ένα τέλος που σε κάνει να ανυπομονείς για την αρχή του δεύτερου μέρους.
Μισός βασιλιάς
Joe Abercrombie
Μετάφραση: Ανδρέας Μιχαηλίδης
Μεταίχμιο
424 σελ.
ISBN 978-618-03-0217-2
Τιμή: €16,60
