Joseph Roth: «Ιώβ, η ιστορία ενός απλού ανθρώπου»
Ο Γιόζεφ Ροτ, εβραϊκής καταγωγής, γεννήθηκε στην Ανατολική Γαλικία –υπήρξε τμήμα της Αυστροουγγαρίας, σήμερα ανήκει στην Ουκρανία– το 1894 και σπούδασε Φιλοσοφία και Γερμανική Φιλολογία στo Λέμπεργκ της Γαλικίας και στη Βιέννη. Όταν ο Χίτλερ έγινε καγκελάριος του Ράιχ το 1933, ο Ροτ εγκατέλειψε τη Γερμανία, όπου είχε ζήσει περίπου μια δεκαετία, και εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου και πέθανε το 1939.
Ανήκει στη σημαντική ομάδα συγγραφέων που εμφανίζονται στην Κεντρική Ευρώπη την εποχή κατά την οποία και ο ίδιος βρίσκεται στη συγγραφική του ακμή, κατά το διάστημα του Μεσοπολέμου. Σημαντικά του έργα εκτός από το Ιώβ, Η ιστορία ενός απλού ανθρώπου, το οποίο κυκλοφόρησε το 1930, είναι Ο θρύλος του Αγίου Πότη, το εμβληματικό μυθιστόρημα Το εμβατήριο του Ραντέτσκυ, Η ομολογία ενός δολοφόνου μέσα στη νύχτα. Η λεπτή, σχεδόν ποιητική γραφή, του Ροτ βρίσκεται στη ίδια γραμμή μ' αυτή των συμπατριωτών του Ισαάκ Μπάμπελ, του εξαιρετικού διηγηματογράφου (Οδησσός, 1894-1940), και του, επίσης διηγηματογράφου και μυθιστοριογράφου, Ισαάκ Μπάσεβιτς Σίνγκερ (1902-1991, Βραβείο Νόμπελ 1978).
Οι καθημερινές στιγμές των ηρώων, οι εσωτερικές συγκρούσεις τους, οι αντιθέσεις τους, οι αμφιταλαντεύσεις τους αποδίδονται με ακρίβεια, με λεπτομέρειες που παίρνουν ιδιαίτερη αξία από την απλή και συνάμα ψυχογραφική καταγραφή των δεδομένων. Ακόμα και οι σκιές μέσα στο σπίτι ή στη φύση, οι διάφορες αποχρώσεις της ημέρας και νύχτας, οι ήχοι αντανακλούν και απηχούν τον εσωτερικό κόσμο των ηρώων με όλες τις διακυμάνσεις, την υπαρξιακή τους αφύπνιση, καθώς ο πρωταγωνιστής συνειδητοποιεί πόσο γρήγορα κυλάει ο χρόνος, πόσο εφήμερα είναι όλα, «πόσο τρομερά μονότονα κυλούσε και έφευγε η ζωή».
Ο Ροτ, όπως και οι δύο άλλοι συγγραφείς, ασχολείται με τις κοινότητες των Εβραίων, με τα θέματα που άπτονται της θρησκευτικής τους πίστης, των αναγκαστικών περιπλανήσεών τους ανά την υφήλιο, των διώξεών τους, αλλά και του δημιουργικού πνεύματός τους. Ο Ροτ, μάλιστα, ο οποίος γράφει το έργο αυτό έχοντας υπ' όψιν του το Βιβλίο και τις δοκιμασίες του Ιώβ, για να θίξει τα ζητήματα της πίστης και της σταδιακής αμφιβολίας σχετικά με την ισχύ των δογμάτων και των απόλυτων αληθειών, της προσήλωσης στις παραδόσεις, περιγράφει με ιδιαίτερο λυρισμό, με ποιητικές εικόνες, τον εσωτερικό και εξωτερικό χώρο των ηρώων του. Πρόκειται για την απλή ιστορία του δασκάλου Μέντελ Σίνγκερ, εβραϊκής καταγωγής, και της οικογένειάς του, η οποία ζει στο Τσούχνοβο, κάπου στην τσαρική Ρωσία· ο Μέντελ είναι παντρεμένος με τη Δεβώρα και έχουν τρεις γιους και μια κόρη. Το τέταρτο παιδί τους γεννιέται με αναπηρίες, αλλά η βαθιά πίστη των γονιών στη δύναμη του Θεού θα τους κρατήσει μακριά από τα νοσοκομεία και την ιατρική φροντίδα.
Οι καθημερινές στιγμές των ηρώων, οι εσωτερικές συγκρούσεις τους, οι αντιθέσεις τους, οι αμφιταλαντεύσεις τους αποδίδονται με ακρίβεια, με λεπτομέρειες που παίρνουν ιδιαίτερη αξία από την απλή και συνάμα ψυχογραφική καταγραφή των δεδομένων. Ακόμα και οι σκιές μέσα στο σπίτι ή στη φύση, οι διάφορες αποχρώσεις της ημέρας και νύχτας, οι ήχοι αντανακλούν και απηχούν τον εσωτερικό κόσμο των ηρώων με όλες τις διακυμάνσεις, την υπαρξιακή τους αφύπνιση, καθώς ο πρωταγωνιστής συνειδητοποιεί πόσο γρήγορα κυλάει ο χρόνος, πόσο εφήμερα είναι όλα, «πόσο τρομερά μονότονα κυλούσε και έφευγε η ζωή».
Η απόσταση από την Ανατολική Ευρώπη μέχρι τη Νέα Υόρκη είναι μεγάλη, τόση όσο και το χάσμα που θα δημιουργηθεί ανάμεσα στην πίστη και την αμφιβολία ενός ορθόδοξου Εβραίου, που θα ανταμειφθεί, όμως, στο τέλος λόγω της υπομονής και της εγκαρτέρησης που δείχνει. Άλλωστε η εγκαρτέρηση, η αγάπη και η αλληλεγγύη γίνονται οι αρμοί της οικογένειας, της ομάδας, της ευρύτερης κοινωνίας. Ο πόνος, η δοκιμασία σ' αυτόν, η αντοχή στις δυσχέρειες, η επιμονή και η άσκηση σε θέματα όχι μόνο επιβίωσης, αλλά και βελτίωσης των συνθηκών διαβίωσης, ορίζουν την ωριμότητα.
Το απλό, και πιθανόν ασήμαντο για τους άλλους, με την ποιητική γραφή του Ροτ λαμβάνει τέτοια αξία, που τα θέματα μιας κλειστής κοινότητας, όπως είναι αυτά της εβραϊκής κοινότητας, λαμβάνουν πανανθρώπινο χαρακτήρα.
Ιώβ, η ιστορία ενός απλού ανθρώπου
Joseph Roth
μετάφραση: Μαρία Αγγελίδου
Άγρα
230 σελ.
Τιμή € 15,50
