Με δεδομένο ότι η μουσική είναι η Τέχνη που βρίσκεται πιο κοντά στον Θεό και με μάντρα και φράση-κλειδί κάτι απόλυτα ταπεινό και άκρως συγχωρητικό, όπως το «Ελέησόν με» –πόσο διαβρωτικά τοξική, αλήθεια, ευαγγελική ρήση–, ο Γάλλος συγγραφέας και δημοσιογράφος Ζαν-Κριστόφ Γκρανζέ καταλύει τα σύνορα κυριολεκτικά και μεταφορικά, αφαιρεί προσωπεία χρονικά και χωροταξικά και, αγγίζοντας σχεδόν τον πυρήνα του Κακού, μας υπενθυμίζει πως το Κακό που υπήρξε, δε χάνεται, αλλά μπορεί κάλλιστα να ξαναϋπάρξει.

Όλα αρχίζουν με τη σύγκρουση στο ύψιστο σημείο της: ένας Χιλιανός διευθυντής χορωδίας δολοφονείται με τρόπο αλλόκοτο σε μια αρμένικη εκκλησία του Παρισιού και υπό τον ήχο αγγελικής μουσικής. Κατόπιν, γίνονται τέρατα: παιδιά εξαφανίζονται, δολοφονίες με το ίδιο μακάβριο τελετουργικό –στους τοίχους στίχοι από το «Ελέησόν με»– συνεχίζονται, τα σύνορα καταλύονται και όλα αρχίζουν ή μοιάζουν να έρχονται από πολύ μακριά. Από τη Χιλιανή Χούντα στην Πόλη του Φωτός κι απ' εκεί στη Γερμανία της Καθαρής Αρίας Φυλής, όπου εν μέσω Βάγκνερ και Σκάρλετ Ο'Χάρα η ανθρώπινη ύπαρξη και υπόληψη γίνονταν χίλια δυο κομματάκια.

Δηλαδή με κεντρικό άξονα εκκλησίες και παιδικές χορωδίες, ο Γάλλος συγγραφέας και δημοσιογράφος Ζαν-Κριστόφ Γκρανζέ στήνει ένα αριστουργηματικό, σκοτεινό ατμοσφαιρικό θρίλερ με ιστορικές και ψυχολογικές ρίζες που αναζητά τις απαρχές του Κακού. Με εναπομείναντες ναζί –η Ιστορία αποδεικνύει ότι εντέλει είναι παγκόσμια ιστορία ο ναζισμός, βρίσκει πεδίο γόνιμο στην ανθρώπινη ψυχή– που οργανώνουν στρατόπεδα «σωφρονισμού» στη Λατινική Αμερική και κοινωνίες στο απυρόβλητο στην καρδιά της Γαλλίας και υπό τους ήχους θεϊκής μουσικής, χρησιμοποιώντας ως όπλα αγγελικές φωνές, εκτελούν ένα απίστευτο τελετουργικό εκδικητικό γαϊτανάκι.

Το ερώτημα, ασύλληπτο όσον αφορά την απάντηση: Τελικά μπορεί να σκοτώσει η μουσική;

Και η μουσική, ναι, όπως ο τάχα μου υπερπατριωτισμός, μπορεί να σκοτώσει!

Με το παρελθόν να καθορίζει το στοιχειωμένο απ' αυτό παρόν, ο συγγραφέας με τρόπο αριστοτεχνικό το κρατά σαν καμβά στην ιστορία αλλά και στη ζωή των δυο περιθωριακών μπάτσων που κατά κάποιον τρόπο πρωταγωνιστούν. Ο Λιονέλ Κασντάν –Αρμένης συνταξιούχος βετεράνος που κουβαλά μια πατρίδα– και ο Βολό –Ρώσος, τοξικομανής και ωραίος σαν ροκ σταρ– ξεφλουδίζουν την Ιστορία μαζί με το δικό τους προσωπικό παρελθόν και αντιμετωπίζουν το γρίφο βαδίζοντας επάνω στον δικό τους προσωπικό γρίφο.

Το αποτέλεσμα, ένα βιβλίο που αναλόγως τον αναγνώστη του έχει τη δύναμη και την αφηγηματική δεινότητα να γίνεται πολλά: ατμοσφαιρικό θρίλερ και πολιτικό μυθιστόρημα, δοκίμιο για τη Μουσική και το Κακό (οποία αντίφαση!), ψυχαναλυτική ιστορία και αφήγημα ιστορικό – κατορθώνει τόσο πολλές φορές να σε ξαφνιάσει και να σε κερδίσει. Με την ιδιοφυή του πλοκή και με τη γλωσσική μουσική αμεσότητα, που εν μέρει οφείλεται και στην ικανότητα της μεταφράστριας, της Ρίτας Κολαΐτη. Με την ατμοσφαιρικότητα και τον αντιφατικό χαρακτήρα των ηρώων – στη ζωή δεν υπάρχει άσπρο-μαύρο και άβυσσος τελικά η ζωή και η ψυχή των ανθρώπων. Με την αρχιτεκτονική δομή του βιβλίου και με όλα αυτά τα σπουδαία περί μουσικής – ο συγγραφέας, εξάλλου, γι' αυτό έκανε έρευνα χρόνων αναζητώντας τις πρωτότυπες παρτιτούρες των μεγαλύτερων Γερμανών συνθετών, που έκρυψαν οι ναζί σε πολωνικό εργαστήρι. Και για τη μεγάλη μεταμορφωτική δύναμη αυτή καθαυτή του Κακού σε Καλό. Στην Ιστορία της ανθρωπότητας, η Κόλασή μας ήταν και είναι στρωμένη, υποτίθεται, με τις καλύτερες προθέσεις.

Το σίγουρο είναι ότι πρόκειται για ένα βιβλίο που θα μας μείνει αξέχαστο αναγνωστικά για λόγους πολλούς. Και θα μας ξαφνιάζει με εσωτερικές και εξωτερικές ανατροπές σαν τη ζωή, από την πρώτη έως την τελευταία του σελίδα.

Ελέησόν με
Ζαν-Κριστόφ Γκρανζέ
μετάφραση: Ρίτα Κολαΐτη
Καλέντης
685 σελ.
Τιμή € 22,50

Twitter