Γκράχαμ Μουρ: «Λέσχη Σέρλοκ Χόλμς»
Η επιτυχημένη διαδρομή ενός μυθιστορηματικού ήρωα, του Σέρλοκ Χολμς για να ακριβολογούμε, καθιστά οποιοδήποτε βιβλίο γι' αυτόν σημαντικό και ανάρπαστο. Ο δημοφιλέστατος ντετέκτιβ, αυτονομημένος από τον δημιουργό του, απολαμβάνει τη δημοτικότητά του παγκοσμίως. Χιλιάδες είναι οι λέσχες και οι στρατιές των θαυμαστών του, οι οποίοι μάλιστα στις 6 Ιανουαρίου γιορτάζουν και τα γενέθλιά του.
Ο σερ Άρθουρ Κόναν Ντόιλ, συγγραφέας και δημιουργός, βλέποντας ότι παραγκωνίζεται από το δημιούργημά του, εξοργίζεται τόσο, ώστε να εκστομίσει τη φράση «ακόμα και η μητέρα μου περισσότερο συμπαθεί εκείνον παρά εμένα», και ν' αποφασίσει να δράσει. Ο δαιμόνιος Ντόιλ θα σκοτώσει τον δαιμόνιο Χολμς. Χωρίς αίματα και χωρίς πτώμα, θα έχει κάνει το τέλειο έγκλημα. «Τον σκότωσα τον Χολμς» καταγράφει στο δερματόδετο ημερολόγιό του και αυτό το ημερολόγιο είναι πλέον το θέμα που εκατό χρόνια τώρα έχει αναχθεί σε Άγιο Δισκοπότηρο, ιερό Γκράαλ, η εύρεση του οποίου θα δώσει απάντηση στο αγωνιώδες «γιατί» των αναγνωστών. Από εδώ όμως αρχίζουν τα βάσανα του σερ Ντόιλ και των απανταχού Σερλόκιαν (φαν του Σέρλοκ).
Το βιβλίο των 439 σελίδων με τον τίτλο Λέσχη Σέρλοκ Χολμς του Γκράχαμ Μουρ μάς εισάγει σε μια γοητευτική περιπλάνηση σε Ευρώπη και Αμερική κι εκτείνεται χρονικά σε διάστημα εκατό χρόνων, που μας χωρίζουν από τον περιώνυμο ήρωα και δημιουργό. Είναι γραμμένο σε μορφή ημερολογίου και χωρίζεται σε δύο χρονικά επίπεδα. Το ένα αφορά τον Ντόιλ, το «έγκλημά» του και μια απόπειρα σε βάρος του, το άλλο έναν σημαντικό Σερλόκιαν, τον Άλεξ Κέιλ, που ανακοινώνει ότι κατέχει το χαμένο ημερολόγιο του Ντόιλ, το οποίο και θα παρουσιάσει σε συνέδριο κι έτσι θα λύσει το μυστήριο γύρω από τον Ντόιλ και τον ήρωά του. Την παραμονή, όμως, ο Κέιλ βρίσκεται δολοφονημένος και το ημερολόγιο εξαφανισμένο.
Έχουμε, λοιπόν, δύο παράλληλες έρευνες. Μία πριν από εκατό χρόνια στο σπίτι του Ντόιλ κι άλλη μία το 2010 στο ξενοδοχείο του Κέιλ, καθώς και δύο παράλληλες αφηγήσεις χωρισμένες σε σαράντα επτά κεφάλαια, οι οποίες διαπλέκονται και διαδέχονται η μία την άλλη έτσι ώστε να βρισκόμαστε μια στο Λονδίνο του 1893 και μια στο Λονδίνο του 2010. Η πρώτη αφήγηση αρχίζει στις 9 Αυγούστου 1893 και τελειώνει στις 11 Αυγούστου 1901. Η άλλη αρχίζει στις 5 Ιανουαρίου 2010 και τελειώνει στις 17 Ιανουαρίου του ίδιου έτους.
Στους ανά τον κόσμο Σερλόκιαν που παίρνουν μέρος στον χορό και στα μυστήρια, παλιό και νέο, πέραν των φανταστικών προσώπων αναφέρονται και πραγματικά, μεταξύ των οποίων ο Τρούμαν, ο Φραγκλίνος Ρούσβελτ, ο Ισαάκ Ασίμοφ, ο συγγραφέας του Δράκουλα Μπραμ Στόκερ (φίλος του Ντόιλ) και άλλοι. Πραγματικότητα και επινόηση συνυφαίνουν το έργο, έτσι ώστε ο αναγνώστης δεν ξέρει πια τι είναι αληθινό και τι φανταστικό. Ο Μουρ πάντως μας ενημερώνει πως «είναι ένα συνονθύλευμα του αποδεδειγμένα πραγματικού, του πιθανώς πραγματικού, του εν δυνάμει πραγματικού και του ευαπόδεικτα ψευδούς».
Το ευαπόδεικτα ψευδές, λοιπόν, παίρνει διαστάσεις αληθινές, όταν ο συγγραφέας, μελετητής, ερευνητής λογοτεχνίας και φανατικός Σερλόκιαν, ο Χάρολντ Γουάιτ, μπαίνει στον ρόλο του φανταστικού Χολμς για να βρει τον δράστη του φόνου του πραγματικού Κέιλ. Ο Χάρολντ στην έρευνά του ακολουθεί τα βήματα και τη μέθοδο του Χολμς, αντιγράφοντάς τον σαν να είναι αληθινός. Θα ερευνηθούν βιβλιοθήκες και υπόγεια, θα ανασυρθούν θρύλοι (το σφηνωμένο σπαθί που ο Αρθούρος απέσπασε από τον βράχο), θα γίνει λόγος για την πένα αντίκα που χρησιμοποιούσε ο Ντόιλ, φίρμας Big Red της δεκαετίας του 1920.
Ενδιαφέρουσα είναι η φανερή συνάφεια του φόνου του Κέιλ με τους φόνους που εξιχνιάζει ο Χολμς, καθώς και η έρευνα του Χάρολντ με την έρευνα του Χολμς. Ιδιαιτέρως ενδιαφέρον είναι το θέμα της πατρότητας και της κυρίαρχης ιδέας του έργου (ας μην ξεχνάμε το σχετικό έργο ενός άλλου Χάρολντ, του Χάρολντ Μπλουμ, Η αγωνία της επίδρασης, Άγρα 1989. Τυχαίο το όνομα Χάρολντ του ενός και του άλλου;).
Ωστόσο, στους φανατικούς Σερλόκιαν ο σερ Ντόιλ δεν αναφέρει τον Χάρολντ (πράγμα που μας θυμίζει τον Αμπιγέρ του Ντόναλντ Γούλφιτ, όπου ένας άλλος σερ, διάσημος ηθοποιός, «ανασταίνεται» κάθε βράδυ για την παράσταση χάρη στον αμπιγέρ του. Όταν τελικά ο σερ θα γράψει τις ευχαριστίες του στα πρόσωπα που τον βοήθησαν, δεν θα αναφέρει τον αμπιγέρ). Ευχάριστη έκπληξη μας κάνει επίσης η διακειμενική σχέση με ένα άλλο συναφές μυθιστόρημα που κατέκτησε το παγκόσμιο κοινό πριν από περίπου τριάντα χρόνια, Το όνομα του Ρόδου του Ουμπέρτο Έκο. Στο έργο του Έκο, ο Γουλιέλμος της Μπάσκερβιλ, που ως όνομα παραπέμπει στο έργο του Ντόιλ το Σκυλί των Μπάσκερβιλ (ένα λαγωνικό), έρχεται στο μοναστήρι της Μελκ να εξιχνιάσει μια σειρά φόνων. Το μυστήριο κρύβεται στη βιβλιοθήκη και έχει αιτία το χαμένο βιβλίο για την κωμωδία που υποτίθεται πως έγραψε ο Αριστοτέλης. Βοηθός του Γουλιέλμου είναι ο νεαρός δόκιμος μοναχός Άντσο, ο οποίος βλέπει, ακούει και μαθαίνει από τον Γουλιέλμο. Στο βιβλίο του Μουρ η μυστηριώδης έκρηξη στο γραφείο του Ντόιλ έχει στόχο το ημερολόγιο, που αγνοείται η τύχη του και θα έδινε απάντηση στο μυστήριο Ντόιλ. Ένας ντετέκτιβ, ο Χολμς, έχει βοηθό τον Γουότσον (που ως όνομα παραπέμπει στο «παρατηρώ»). Άλλο διακειμενικό στοιχείο είναι το ότι ο Ντόιλ ζούσε μέσα στα βιβλία. Τριγύρω του είχε άπειρα βιβλία, Σαίξπηρ, Κάτουλλο, Πόε. Ήταν από εκείνους «που άπλωναν τις πηγές τους τριγύρω στο γραφείο τους σαν σκεπάσματα, γραπωμένοι πάνω τους, ανατρέχοντας σ' αυτές». Ο Έκο, που επίσης γραπώνεται από τα βιβλία, στο Επιμύθιο στο Όνομα του Ρόδου είχε πει πως, όταν έγραφε την ερωτική σκηνή, είχε κάνει ακριβώς το ίδιο. Ακόμα, πρόσωπα μυθικά και πραγματικά διαπλέκονται απολύτως φυσιολογικά, οπότε πραγματικότητα και επινόηση συνθέτουν μύθο υφασμένο από πραγματικότητες. Το ωραίο είναι ότι οι εφημερίδες της εποχής αναρωτιούνταν αν ο Χολμς, που είναι μυθιστορηματικός ήρωας, «πέθανε ή δολοφονήθηκε» και έγραφαν νεκρολογίες, ενώ άλλοι πιθανολογούσαν ότι σε έναν χρόνο θα έχουν ξεχαστεί όλα. Αυτά τότε. Να όμως που σήμερα, εκατόν είκοσι τέσσερα χρόνια μετά, το θέμα δεν έχει ξεχαστεί και επανακάμπτει με το παρόν συναρπαστικό μυθιστόρημα, με ένα νέο έγκλημα που ανανεώνει τον μύθο του Χολμς και συνδέει την Αγγλία με την πέραν του Ατλαντικού Αμερική, όπου ο Αμερικανός Γκράχαμ Μουρ συνεχίζει τη μεγάλη παράδοση των Άγγλων στο αστυνομικό μυθιστόρημα. Η μετάφραση της Σμαράγδας Σοφού ανταμείβει τον αναγνώστη.
Λέσχη Σέρλοκ Χολμς
Γκράχαμ Μουρ
μετάφραση: Σμαράγδα Σοφού
Κέδρος
439 σελ.
Τιμή € 17,70
