fbpx
Άνταλ Σερμπ: «Ταξιδιώτης και φεγγαρόφωτο»

Άνταλ Σερμπ: «Ταξιδιώτης και φεγγαρόφωτο»

Με μότο στίχους από το έργο του Φρανσουά Βιγιόν, του προδρόμου των περιπλανώμενων, απροσάρμοστων, ασυμβίβαστων και καταραμένων ποιητών, ο άγνωστος στην Ελλάδα, αλλά πολύ σημαντικός Ούγγρος συγγραφέας, Άνταλ Σερμπ, προαναγγέλλει το θέμα του, δηλαδή την αυτοέρευνά του, μέσα από την περιπλάνησή του στον χώρο και στον χρόνο, εκκινώντας από τη Βουδαπέστη και τριγυρνώντας στην Ιταλία.

Το βιβλίο Ταξιδιώτης και φεγγαρόφωτο αναπτύσσεται σε τέσσερα μέρη. Το πρώτο είναι το «Ταξίδι του μέλιτος», το δεύτερο «O περιπλανώμενος», το τρίτο αφορά τη «Ρώμη» και το τέταρτο την «Πύλη της κολάσεως». Η περιπέτεια αρχίζει με τον μήνα του μέλιτος στη Βενετία – κλασικά, θα λέγαμε, και τυπικά, και καθώς πρέπει, για κάθε σεβόμενο τον εαυτό του νεόνυμφο τουρίστα, αλλά και με μια, αλά Φρανσουά Βιγιόν, άρνηση στα καθιερωμένα. Το ζεύγος των νεονύμφων, ο Μίχαγι και η Έρζεμπετ, επί το υποκοριστικότερον Έρζι, στην κλασική ερώτηση, πού πήγαν και τι είδαν στη Βενετία, απαντούν: «Τα μουσεία... λοιπόν, σε μουσεία φυσικά και δεν πήγαμε» και «κοιτάζονται μεταξύ τους όλο καμάρι». Και οι σχολαστικοί «Μπράβο» θα απαντούσαν ειρωνικά, αλλά περί ορέξεως ουδείς λόγος και η Βενετία μπορεί να έχει πολύ θάνατο, κατά τον Τόμας Μαν, πολλή ρομάντζα για τους ερωτευμένους, πολύ ενδιαφέρον για τους νεόπλουτους της τέχνης, πολύ χρήμα για τα τουριστικά γραφεία, έχει όμως και πολλές περιπέτειες, για άλλη κατηγορία επισκεπτών, όπως ο Μίχαγι που αναζητά κάτι δυσεύρετο, σαν το σαμιώτικο κρασί, και μπαίνει στα στενά δρομάκια, που λαβυρινθοειδώς στενεύουν και πολλαπλασιάζονται και διακλαδώνονται και τον ρουφάνε και... άντε να βγει. Το γαμήλιο ταξίδι θα αποδειχτεί πολύ πιο συγκλονιστικό χωρίς τα... «μουσεία».

Ο περιπλανώμενος στον λαβύρινθο της πόλης γαμπρός θα ανακαλύψει τον λαβύρινθο της σκέψης, αλλά και τον λαβύρινθο των ανθρωπίνων σχέσεων. Μια βόλτα στην πλατεία και ο ήρωας θα συναντήσει έναν παλιό συμμαθητή του κι από τη συνάντηση αυτή θα αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση για τη σχέση των νεονύμφων. Πρόσωπα του παρελθόντος ξαναβρίσκονται στο παρόν και ευλόγως θα επηρεάσουν το μέλλον. Λες και αόρατος μίτος τα συνέχει και ας φαίνονται μεταξύ τους ασύνδετα και μακρινά. Όλη η υπόθεση είναι πλέον υπόθεση αναμνήσεων, διευκρινίσεων και ξεκαθαρίσματος παλαιών παρεξηγήσεων, αλλά και νέων απρόβλεπτων επιπλοκών. Τα πρόσωπα του παρελθόντος που θα επανακάμψουν είναι ο Γιάννος Σεπέτνεκι με ύποπτο ρόλο, κλέφτης και απατεωνίσκος, ο μοναχικός Έρβιν, ο Τάμας που φλερτάρει με τον θάνατο, μέχρι να τον πετύχει (αυτός λειτουργεί ωσεί παρών), η αδελφή του Εύα, με το σημαίνον βιβλικό όνομα που όμως θα αποδειχτεί θανατηφόρα, ο Μίχαγι που είναι ανέλπιδα ερωτευμένος μαζί της και άλλα τα οποία ξαφρίζει η μνήμη σιγά σιγά.

Επιστροφή στο παρόν. Η Μητρόπολη της Βενετίας είναι τουριστικό αξιοθέατο που κανένας τουρίστας δεν καταλαβαίνει ότι υπάρχει για να δοξάζει τον θεό και την πόλη. Αυτή η παρατήρηση μπορεί να δείχνει ασήμαντη, είναι όμως πολύ σημαντική αν σκεφτεί κανείς τι από την ουσία των πραγμάτων αναγνωρίζει αυτός που αρκείται στην επιφάνεια: ο τουρίστας. Ένα γράμμα από τον Ζόλταν, πρώην σύζυγο της Έρζι, ενημερώνει τον νέο σύζυγο τι να προσέχει για να μην κακοπάθει η ευαίσθητη ξεμυαλισμένη πρώην σύζυγός του, αλλά και με πλάγιο τρόπο τού απαριθμεί στοιχεία του χαρακτήρα του που στοχεύουν στο να επισημάνουν πόσο απάνθρωπος είναι, «διερχόμενος», «ξένος», «Αρειανός», «αδιάφορος», «απρόσεχτος», «οικονομικά αδύνατος να ανταποκριθεί στον τρόπο ζωής της Έρζι», «αιθεροβάμων» και άλλα συναφή. Προθυμοποιείται, μάλιστα, να δανείσει χρήματα τον Μίχαγι για να έχει να ξοδεύει για την Έρζι! Εννοείται πως ο Μίχαγι γίνεται έξω φρενών αλλά, κάνοντας μερικά φλας φόργουερντ, τρέχοντας μπροστά στο μέλλον του, με άλλα λόγια, συνειδητοποιεί πως ο Ζόλταν μάλλον έχει δίκιο. Δεν αντέχει όμως αυτή την κακεντρεχή ανωτερότητα.

Και οι διαφορές αναφαίνονται σιγά σιγά. Το ζεύγος ανεβαίνει στο τρένο, για να πάει, πού; Εκείνη θέλει Ρώμη κι αυτός κατεβαίνει στην Περούτζια, που εκείνη δεν ήθελε. Όπως είναι φυσικό, χάνονται. Η κάθοδος από το τρένο σημαίνει περιήγηση, μνημεία, στοχασμός, επισκέψεις σε διάφορες μικρές πόλεις, αλλά και περιπλάνηση και συνάντηση μ' έναν ξένο άντρα τρομαχτικό με κάπα του περασμένου αιώνα, φρικιαστικό δωμάτιο στο ξενοδοχείο («από το παράθυρο έχασκε καθέτως ένας γκρεμός διακοσίων μέτρων», οπότε σε συνδυασμό με τον άντρα και την κάπα, μάλλον σε Δράκουλα παραπέμπει), κι άλλο ταξίδι με τρένο, ορεινές και απόκρημνες διαδρομές, όλο και πιο μακριά από την Έρτζι, την οποία καθόλου δεν αποζητά, κι άλλες περιπλανήσεις σε βουνά και σε πολίχνες, πιοτό και κούραση, ταλαιπωρίες, υπερκόπωση, νοσοκομείο, γιατρός με τα δικά του ψυχολογικά συμπλέγματα.

Η Έρζι με τη σειρά της (ύστερα από πολλές σελίδες σιωπής επανακάμπτει) έχει κι εκείνη τις μετακινήσεις της. Πάει στο Παρίσι, όπου πάνε όλοι οι απελπισμένοι, βρίσκει παρέες, συναντά τον Σεπέτνεκι, ο οποίος δεν έχει χάσει το ταλέντο του στις παλιανθρωπιές και θεωρεί την τιμιότητα μικροαστισμό. Μαζί του έχει έναν Πέρση έμπορο οπίου με ύποπτες προθέσεις για την Έρζι...

Ο Μίχαγι συνέρχεται και βάζει στόχο να δει κι άλλες πόλεις, να μη γυρίσει στη Βουδαπέστη, ούτε να δει την οικογένειά του. Κι ο συγγραφέας δράττεται της ευκαιρίας να ενημερώσει τον αναγνώστη για τα καλλιτεχνικά του ενδιαφέροντα, για ναούς, πίνακες, ζωγράφους, τεχνοτροπίες. Οπότε μετά την Περούτζια και τις μικρές πολίχνες, σειρά έχει η Ρώμη και η επίσκεψη του Μίχαγι στο νεκροταφείο, όπου ο τάφος του Κητς και άλλων επιφανών... Νεκροταφείο και τάφοι ταιριάζουν θαυμάσια με τη διάλεξη για τον θάνατο στις αρχαίες θρησκείες του κλασικού φιλολόγου Ρούντι Βλαντχάιμ. Το κεφάλαιο «Βαλντχάιμ», όσο κι αν φαίνεται παρανοϊκό, είναι πολύ ενδιαφέρον και οι σπουδές για την «τελευτή» και τον «θάνατο» ιδιαιτέρως θελκτικές για τον Έλληνα αναγνώστη. «Οι Έλληνες κατά βάθος δεν ήταν ιδιαιτέρως φιλοθάνατος λαός», όπως οι βόρειοι λαοί, λέει ο Βαλντχάιμ. Και φοβούμενος μήπως ο Μίχαγι, μιμούμενος τον Τάμας, αυτοκτονήσει, επισφραγίζει το αντίθετο με μια φράση του Γκαίτε: «Κάθε ζωή είναι γκρίζα, και το χρυσό δέντρο της θεωρίας είναι πράσινο». Ας μην μπερδεύουμε, λοιπόν, τη θεωρία με την πράξη. Και κάτι ακόμα που θα έπρεπε να ακούσουν όλοι όσοι λατρεύουν το ντιβάνι του ψυχαναλυτή: «μην περιποιείσαι τόσο τον ψυχικό σου κόσμο. Νομίζω ότι αυτό είναι το πρόβλημά σου».

Και τώρα σειρά του Ζόλταν, πρώην συζύγου, εγκαταλειφθέντος για χάρη του Μίχαγι, να πάρει τον λόγο. Ο τέλειος «πρώην» αποκαλύπτει ότι κρύβει μέσα του έναν Δον Ζουάν, ανταγωνιστικό ως επιχειρηματία, δολοπλόκο και εκδικητικό. Κάτι ήξερε η Έρζι που τον εγκατέλειψε.

Η ροή της αφήγησης είναι χειμαρρώδης. Ο συγγραφέας είναι ευρηματικός και εντάσσει με άνεση τις αναδρομικές αφηγήσεις στο παρόν, υφαίνοντας τον μύθο του. Βασικός αφηγητής φαίνεται ο Μίχαγι, αλλά περιπλανώμενος καθώς είναι ανακαλύπτει άλλα πρόσωπα και εισδύει στις δικές τους ιστορίες, πολλαπλασιάζοντας έτσι τα δρομάκια του προσωπικού λαβυρίνθου του και εγκλωβίζοντας τεχνηέντως τον εαυτό του μέσα σ' αυτόν, από όπου δεν ξέρουμε πότε, και αν, θα βγει. Στον λαβύρινθο των περιπλανήσεων η Έρζι θα συναντήσει τον Σεπέτνεκι, ο Ζόλταν θα συναντήσει την Έρζι, ο Μίχαγι θα συναντήσει τον Σεπέτνεκι, θα συναντήσει και την Έρζι και θα ξεδιαλύνει πολλά από τη συζήτηση μαζί της, θα συναντήσει το νεανικό απωθημένο του, την Εύα, θα συναντήσει, ευτυχώς, και τον πατέρα του.

Τελικά το ταξίδι στην Ιταλία δεν ήταν γαμήλιο, ούτε διαζύγιο, αλλά μια περιπέτεια αυτογνωσίας και πολύ σωστά το ζεύγος των νεονύμφων κομπάζει πως δεν είδε τα μουσεία. Είδε τόσο πολλά, που ο κόσμος ήρθε ανάποδα. Τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται, τίποτα δεν είναι όσο φαίνεται μεγάλο ή μικρό, άπειρα μικρά πράγματα αποτελούν σημαντικές λεπτομέρειες που ο κοινός νους δεν συλλαμβάνει και το δίχτυ είναι καλά πλεγμένο κάτω από την επιφάνεια. Και εκεί είναι η Πύλη της κολάσεως και ο τόπος της δοκιμασίας και ο ταξιδιώτης και το φεγγαρόφωτο υποβάλλει την έννοια του ερωτοτροπούντος με τον θάνατο.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Όχι «εκδικώντας» (σελ. 185), αλλά εκδικούμενη. Μυθοπλάστειρες;

 

Ταξιδιώτης και φεγγαρόφωτο
Άνταλ Σερμπ
μετάφραση: Μανουέλα Μπέρκι
Εκδόσεις Χίλων
329 σελ.
Τιμή € 15,00


 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
Pip Williams: «Το λεξικό των χαμένων λέξεων»

Ένα βιβλίο για τις λέξεις και την ιστορία τους. Για τις λέξεις που χάθηκαν ανά τους αιώνες. Για εκείνες που έχουν άλλη σημασία για τις γυναίκες και άλλη για τους άντρες. Αλλά και ένα βιβλίο για τις...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
J. M. Coetzee: «Ο Πολωνός»

Διαβάζοντας τη νουβέλα Ο Πολωνός (2023) του Τζον Μάξγουελ Κούτσι, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Διόπτρα σε μετάφραση της Χριστίνας Σωτηροπούλου, ο αναγνώστης και η αναγνώστρια συνειδητοποιούν τη δύναμη που έχει ο...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
Arturo Pérez-Reverte: «Ο Ιταλός»

Ο πολυγραφότατος Ισπανός συγγραφέας από την Καρθαγένη, ο Αρτούρο Πέρεθ-Ρεβέρτε, έχει φωτίσει πολλές φορές μέσα από τα μυθιστορήματά του άγνωστες στιγμές της Ιστορίας. Έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά, μέχρι στιγμής,...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.