fbpx
Friedrich Dürrenmatt: «Οι φυσικοί»

Friedrich Dürrenmatt: «Οι φυσικοί»

Ο Φρ. Ντίρενματ είναι περισσότερο γνωστός στο ελληνικό κοινό από το έργο του Η επίσκεψη της γηραιάς κυρίας, ένα θεατρικό που τον έκανε και παγκοσμίως γνωστό. Ελβετός στην καταγωγή, γιος διαμαρτυρόμενου παπά, έκανε σπουδές στη φιλοσοφία και στη θιεολογία στα πανεπιστήμια της Βέρνης και της Ζυρίχης. Και η διαμαρτύρηση διαπνέει σχεδόν όλο του το έργο. Επέλεξε την κωμωδία ως τρόπο έκφρασης στα θεατρικά του για να αναδείξει το παράδοξο –όχι το παράλογο– και να εστιάσει περισσότερο στο σύνολο και όχι στο άτομο. Ο ίδιος είχε πει: «Εγώ δεν γράφω έργα με θέση. Η φιλοσοφία μου δεν προηγείται του έργου, όπως στον Σαρτρ. Η φιλοσοφία μου περιέχεται στο έργο… Το έργο που γράφω θέτει προβλήματα σαν έργο. Δεν λύνει τίποτα και δεν αποδεικνύει τίποτα». Η παράσταση Οι φυσικοί ανέβηκε πρώτη φορά από το Εθνικό Θέατρο το 1963, σε σκηνοθεσία Αλ. Μινωτή και μετάφραση Μ. Κουγιουμτζόγλου, ενώ τους πρωταγωνιστικούς ρόλους κρατούσαν ο ίδιος ο Μινωτής με την Κ. Παξινού, πλαισιωμένοι από την Ελένη Χατζηαργύρη, τον Λυκούργο Καλλέργη, τον Θεόδωρο Μορίδη, τον Παντελή Ζερβό κ.ά. Το κείμενο Οι φυσικοί μας σύστησαν, για πρώτη φορά στα ελληνικά, οι εκδόσεις Ροές, με εισαγωγή, μετάφραση και επίμετρο άκρως κατατοπιστικά της κ. Μάρθας Κουτσιούμπα-Παιονίδη και πρόλογο του αειμνήστου Επ. Βαμπούλη. 

Στην πραγματικότητα, πρόκειται για τρεις επιφανέστατους φυσικούς επιστήμονες, ο καθένας ιδιοφυΐα στον τομέα του, που διαπράττουν τα εγκλήματα για να αποκρύψουν την πραγματική τους ταυτότητα.

Η παράσταση εξελίσσεται στο σαλόνι μιας παραμελημένης βίλας του σανατορίου Κερασιές, στην οποία πια μένουν μόνο οι τρεις φυσικοί. Όλοι οι υπόλοιποι τρόφιμοι έχουν μεταφερθεί στις νέες εγκαταστάσεις του ιδρύματος. Πρόκειται για ένα πασίγνωστο ψυχιατρείο που φιλοξενεί όλη τη νοητικά διαταραγμένη ελίτ του μισού δυτικού κόσμου. Το έργο ξεκινάει με την επίσκεψη του επιθεωρητή που «διερευνά» τη δολοφονία μιας νοσοκόμας από έναν από τους φυσικούς, τον Ερνέστι, που υποδύεται τον Αϊνστάιν. Όπως αποδεικνύεται έχει προηγηθεί άλλο ένα έγκλημα από τον Φυσικό που υποδύεται τον Νεύτωνα και θα ακολουθήσει άλλο ένα από τον Μαίμπιους, που παριστάνει πως του εμφανίζεται ο Σολομώντας. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για τρεις επιφανέστατους φυσικούς επιστήμονες, ο καθένας ιδιοφυΐα στον τομέα του, που διαπράττουν τα εγκλήματα για να αποκρύψουν την πραγματική τους ταυτότητα. Ο Μαίμπιους έχει καταφύγει στο άσυλο για να αποκοπεί από την κοινωνία, φοβούμενος πως οι ανακαλύψεις του θα πέσουν σε λάθος χέρια, γι’ αυτό και παριστάνει τον τρελό. Οι άλλοι δύο, που παριστάνουν τον Αϊνστάιν και τον Νεύτωνα, έχουν μπει στο ίδρυμα παριστάνοντας τους τρελούς, με σκοπό να ανακαλύψουν τις πολύτιμες σημειώσεις του Μαίμπιους, λειτουργώντας κάτω από εντολές. Προσοχή, στο τέλος αποδεικνύεται πως κανείς τους δεν είναι τρελός, παρά τις διπλές και τριπλές περσόνες που υποδύονται, ενώ παραδέχονται πως ο κόσμος έχει πέσει στα χέρια της τρελής ψυχιάτρου Φον Τσαντ, διευθύντριας της κλινικής, που ξεγέλασε και τους τρεις τους. Επιστήμονας και αυτή, μην το ξεχνάμε.

Το ότι δεν διστάζουν και οι τρεις να προβούν στο έγκλημα για να κρατήσουν κρυφή της ταυτότητά τους, το ότι ο Μαίμπιους δεν φαίνεται να συγκινείται με την επίσκεψη της πρώην γυναίκας του και των τριών παιδιών του, με τον καινούριο σύζυγό της, που του ανακοινώνουν που θα φύγουν μακριά, το ότι διαλέγουν και τρεις τους αυτή τη ζωή, ο καθένας για τους λόγους του, καίτοι πασίγνωστοι στους τομείς τους, ακόμα και το ότι επιλέγουν τον εγκλεισμό από τη δημόσια και αναγνωρίσιμη ζωή έξω, φανερώνει εξίσου πολλά πράγματα σε σχέση με το βασικό ζήτημα που αποφασίζει να θίξει ο συγγραφέας. Ήτοι το ζήτημα της ευθύνης του επιστήμονα απέναντι στην επιστήμη του και στην κοινωνία. Και μπορεί το όλο έργο να έχει δομηθεί πάνω σε αυτόν τον άξονα, πλην όμως έχει να μας πει και τόσα άλλα πράγματα σχετικά με την εποχή, την κοινωνία και τους ανθρώπους. Ακόμα και στο τέλος, που αποφασίζεται από κοινού, και των τριών φυσικών, η απόφαση να παραμείνουν μέσα στο άσυλο, μετά την αποκάλυψη των πραγματικών τους ταυτοτήτων, αλλά και του ύποπτου ρόλου της Φον Τσαντ, όλα εκείνα τα επιμέρους συνεχίζουν να πλανώνται αναπάντητα. Φαίνεται, αρχικά, πως ο Ντίρενματ πήρε θέση με αυτή τη λύση το τέλος. Όλοι μέσα στο άσυλο, παρά στο εξωτερικό «άσυλο», στην κοινωνία, με όλους τους φόβους του επιστήμονα να ελλοχεύουν ανά πάσα στιγμή. Αν θυμηθούμε όμως τα ίδια τα λόγια του συγγραφέα για το έργο του «…Το έργο που γράφω θέτει προβλήματα σαν έργο. Δεν λύνει τίποτα και δεν αποδεικνύει τίποτα…», νομίζω πως μας δίνουν το ερέθισμα να πάμε και παρακάτω. 

Όλοι μέσα στο άσυλο, παρά στο εξωτερικό «άσυλο», στην κοινωνία, με όλους τους φόβους του επιστήμονα να ελλοχεύουν ανά πάσα στιγμή.

Οι Φυσικοί του Ντύρενματ, όπως είπαμε, θίγουν το ζήτημα της ευθύνης του επιστήμονα. Ακόμα κι ο ίδιος ο συγγραφέας στα «21 σημεία για τους Φυσικούς» κάτι τέτοιο αφήνει να εννοηθεί. Δεν πρέπει όμως να παραγνωρίζουμε την εποχή που γράφτηκε το έργο. Βρισκόμαστε στο μακρινό πια 1962, στην κεντρική Ευρώπη, που έχει γίνει το θέατρο των επιχειρήσεων του Ψυχρού Πολέμου, με αποτέλεσμα την κλιμακωτή κορύφωσή του και όλα τα παρελκόμενά του. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που ο Ντίρενματ εμπλέκει κατασκόπους στο έργο του. Πρόκειται για κάτι που συζητιέται πολύ συχνά εκείνη την εποχή και σπάνια αποκαλύπτεται. Όλοι γνωρίζουν πως κατάσκοποι υπάρχουν εκεί έξω αλλά κανείς δεν μπορεί να τους αναγνωρίσει και να τους αποκαλύψει. Όπως και το ότι αυτό διαδραματίζεται σε μια ψυχιατρική κλινική. Επιπλέον, ο Ψυχρός Πόλεμος, ένεκα του τρόπου διεξαγωγής του, εστίασε πάρα πολύ στην Ψυχολογία και την Ψυχιατρική.

Μη παραγνωρίζοντας, λοιπόν, τα παραπάνω και σε συνδυασμό με τον κεντρικό άξονα του έργου έχουμε μια σύνολη και καθαρότερη εικόνα του τι θέλει να μας πει ο συγγραφέας. Ακόμα και οι κορυφαίοι επιστήμονες είναι αποτέλεσμα της εποχής που ζουν και της κοινωνίας του απευθύνονται. Η απόφαση, στο τέλος, της παραμονής τους στο άσυλο, ύστερα και από την «προδοσία» της διευθύντριας Φον Τσαντ, επ’ αγαθώ, ενδεχομένως, της κοινωνίας, ήτοι η καταβαράθρωση του ατόμου και της διανοίας του για μια υποθετική σωτηρία του συνόλου, φανερώνει και την Διαμαρτύρηση του συγγραφέα. Ευτυχώς για μας, σήμερα, έχουμε λύσει την πλειονότητα αυτών των ζητημάτων με τη βοήθεια και της μετανεωτερικότητας.

 

Οι φυσικοί
Friedrich Dürrenmatt
Μετάφραση: Μάρθα Κουτσιούμπα – Παιονίδη
Επιμέλεια: Εύη Μαυρομμάτη, Μαρία Σπυριδοπούλου
Ροές
192 σελ.
ISBN 978-960-283-464-0
Τιμή: €14,84
001 patakis eshop


 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΤΕΧΝΕΣ
Σταύρος Αθανασιάδης – The KRAH: «Στη χώρα που δεν είχε κύκλους»

Ένα κόμικ σε τέσσερις γλώσσες (ελληνικά, αγγλικά, φαρσί, αραβικά) και σε έντυπη, ψηφιακή και ακουστική έκδοση είναι αν μη τι άλλο ένα πολύ ενδιαφέρον και πρωτότυπο εγχείρημα. Μιλάμε για το βιβλίο Στη χώρα...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΤΕΧΝΕΣ
Τάσος Ζαφειριάδης – Θανάσης Πέτρου: «Ξημέρωσε ο Θεός τη μέρα»

Το Ξημέρωσε ο Θεός τη μέρα είναι ένα graphic novel για τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940-1941, με το πολύ πρωτότυπο του εγχειρήματος να είναι ότι βασίζεται σε μια ηχογραφημένη αφήγηση σε κασέτα των 60 λεπτών....

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΤΕΧΝΕΣ
Ηλίας Π. Βουτιερίδης: «Μέρες πολέμου – Ώρες ανάπαυλας»

Είναι γνωστή η δημοσιογραφική ιδιότητα του πολυμερούς Ηλία Βουτιερίδη, αν και εκδοτικά υποτιμημένη σε σχέση με άλλες δραστηριότητές του. Οι κριτικές-φιλολογικές του επιδόσεις, χάρη στην έκδοση και...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.