fbpx
Έφη Καλογεροπούλου: «Χάρτης ναυαγίων»

Έφη Καλογεροπούλου: «Χάρτης ναυαγίων»

Η ανεξάντλητη σκιά της Λέξης.

Από την πρώτη της συλλογή η Έφη Καλογεροπούλου προειδοποιεί ότι «έχει καιρό απόψε, κρατήσου γερά φώναξα, ρίχνω σχοινιά απόψε, άγκυρες κατεβάζω στα βαθιά, τη ζωή να δέσω».

Κι ακόμα, «καθρέφτες ρίχνω στο νερό, σκοτάδι έχασα να βρω, ψάχνω κι αυτό που όνομα δεν έχει, τρομαγμένο σπαρταρά, στην άκρη του καιρού».

Από την πρώτη της, λοιπόν, ποιητική συλλογή, ο καιρός, οι άγκυρες, τα καιρικά φαινόμενα, τα στοιχεία της φύσης, της φύσης έξω μας, αλλά και μέσα μας, γιατί μετά το στάδιο του καθρέφτη, μέσα στο σκοτάδι, υπάρχει κάτι μεγαλοπρεπώς αφανές, αόρατο, που έχει τα ίδια υλικά και στην έξω μορφή του και τη μέσα, δεν έχει όνομα, αλλά συνέχεια σπαρταρά τρομαγμένο στην άκρη ενός καιρού που δεν μένει ποτέ στο ίδιο σημείο, αλλά κυλάει, ρέει, θορυβεί.

Στην παλιά, πρώτη της συλλογή, στο Σχεδόν μαζί, παίζει δραματικά με τον χρόνο, αφού «δίχως νερό, πριν το τέλος, κραυγή βαθιά χωρίς νερό, μόνο» και «όταν ήρθε η ώρα, και δεν ήξερε, εκείνη τι ζητούσε, πριν το τέλος, που ήρθε πριν».

Έτσι, ο χρόνος δεν είναι γραμμικός, υπάρχει για να νομίζουμε, ενώ ποτέ δεν προλαβαίνουμε να ετοιμαστούμε, γι’ αυτό και η κραυγή βαθιά χωρίς νερό αρχίζει και λήγει με τη λεξούλα «μόνο».

Στον Χάρτη ναυαγίων, τελευταία της συλλογή και μάλιστα δίγλωσση, με τη μετάφραση στα αγγλικά του Γιάννη Γκούμα, στο ποίημα «Δοκιμασία» γράφει για το κενό τού «ανάμεσα», το ρίσκο της συνάντησης, την επικοινωνία με αγαπημένες φωνές, την ανάγκη της ύπαρξης του μυθικού στοιχείου. «Για να συναντηθούμε, πρέπει να διακινδυνεύσουμε, την απόσταση του άλλου, μια απόσταση φωνών, ντυμένοι μυθιστόρημα», και πιο κάτω αναφέρεται «σ’ ένα ανομολόγητο παιχνίδι, πένθους, αφής, σφαγής».

Η Έφη Καλογεροπούλου, φυσικός και θεατρολόγος, μιλάει για τις Πρώτες Συναντήσεις, την αμηχανία της διερεύνησης του ανεξερεύνητου, όταν τρομεροί και τρομαγμένοι γινόμαστε συνοδοιπόροι της οδύνης «σε πρώτη δίχως πρόβα, στη μέση της σκηνής για χρόνια». Για μια συνεχόμενη πρεμιέρα χωρίς προετοιμασία, χωρίς να έχουμε μάθει τα λόγια, τους ρόλους, αλλά και το πού θα παίζουμε.

Αυτό είναι σημαντικό για δύο λόγους, πρώτον γιατί το «φυσικό» μέσα κι έξω μας δεν το γνωρίζουμε, μας διαπερνά ασυγχώρητα, γι’ αυτό λειτουργούμε εκστασιακά μέσα σε πεδία που παίζουν αλύπητες κι ατέλειωτες ιστορίες, δεύτερο γιατί έτσι η ποίηση της Καλογεροπούλου είναι στιγμιαία, ακαριαία, σχεδόν μοριακή, είναι αδυσώπητα επιθετική, γιατί «το εργαστήρι του χρόνου μετράει αντί για λεπτά γιγάντιες λάμψεις, αστραπές».

Ο Χάρτης ναυαγίων χαρτογραφεί τον βυθό της θάλασσας, προσέγγιση του συνειδητού και του ασυνειδήτου, ψάχνει εκεί που το νερό πατώνει μια έρημο που κρύβει μέσα της τα πάντα κι ενώ είναι μέσα στη θάλασσα, «δίχως νερό, πριν το τέλος, κραυγή βαθιά χωρίς νερό, μόνο». 

Γι’ αυτό ο Χάρτης ναυαγίων αποζητάει περιπλάνηση, τέλος κι αρχή, τέλος μέσα στην αρχή […] Γιατί όλο το τέλος βρίσκεται ήδη μέσα στην αρχή […] Είναι λέξεις που βάρυναν και βούλιαξαν, μνήμη που κυλάει στο αίμα, μέσα από τις φλέβες, φτάνει στα δάχτυλα και γίνεται αφή, δηλαδή γραφή.

Αυτός ο Χάρτης μοιάζει με νεκροταφείο, και μέσα στην άμμο, κόκκο τον κόκκο όπως λέει ο Μπέκετ, θάβονται τιμαλφή μη χρηστικά, μνήμες, αισθήματα, ψυχές πνιγμένων, αλλά και ζωντανών, ελπίδες που ναυάγησαν, αλλά και ιστορίες ενδιαφέρουσες, μαγευτικές, που βρίσκουν καταφύγιο σε έναν απέραντο χώρο ροών, ανέμων, ρευμάτων, που συγκεντρώνουν απροσδιόριστες δυνάμεις. Μέσα σ’ αυτά τα ναυάγια είναι τα χαμένα, που πρέπει να δηλωθούν ως χαμένα, ακόμα κι αν δεν ανασυρθούν, για να μάθουμε αυτό που δεν θα μάθουμε ποτέ, αυτό που θα παραμείνει αχαρτογράφητο, αυτό που κι αν το ξεχάσαμε θα ’ρθει στο όνειρό μας και στον έρωτα. Δηλώνοντας τα χαμένα επανέρχονται αισθήματα που μαλακώνουν την καρδιά, ακόμα και με σκληρές σαν πέτρες και σίδερα λέξεις. Εκεί, στην έρημο της επικοινωνίας ρίχνει την άγκυρά της η ποιήτρια, στην έρημο-έρωτα, στον χρόνο-έρωτα, που και τα δυο σμιλεύουν, μεταμορφώνουν και σκουριάζουν, μέσα σε θαλασσοταραχή και αμμοθύελλες. Σε χαοτικές τάξεις, οργανωμένες αταξίες, κι έτσι η ποίηση ρίχνεται σε ένα ρευστό, ερωτικό, σπασμωδικό επιθυμητό πεδίο, σε τοπίο βυθού, όπως στο δεύτερο βιβλίο της, στον Ήχο από νερό, όπου ανακεφαλαιώνει συνεχώς την πλατωνική διάσταση της ποίησής της, που είναι «η ανεξάντλητη σκιά της λέξης».

Όλη η θάλασσα είναι στρώματα θέασης, θολά ή διαυγή, είναι αναμνήσεις σε σμίκρυνση ή μεγέθυνση, είναι αισθήματα που ακολουθούν φυσικές δυνάμεις και παφλασμούς, με πολλές σιωπές, κοφτούς επαναλαμβανόμενους ρυθμούς, ενώ πρωταγωνιστικό ρόλο στην παράσταση παίζουν ο σαρκασμός κι η ειρωνεία, η απροσδιοριστία κι η αλληλοεπικάλυψη ενεργειακών πεδίων, μια γοητευτική, δηλαδή, προσέγγιση της Θεωρίας της Διαταραχής.

Σ’ αυτό το κλίμα κέντρο και περιφέρεια αλλάζουν συνεχώς θέση. Προωθούν εγγραφές και επανεγγραφές στα πεδία του χρόνου, κάνοντας τα ανθρώπινα να αναχωρούν από κάθε τι παρόν. Μια διαρκής αναχώρηση από κάθε τι. Κι όλο αυτό συμβαίνει σε μια εντυπωσιακή ανοιχτότητα και δοτικότητα, που αναζητάει μια φιγούρα φίλη με την αταξία, την ξηρασία, την υγρασία, τη στάχτη και την αναγέννηση. Με λίγα λόγια, το ποίημα συνηθίζει να φεύγει, να κινείται, να μη λειτουργεί ως συνήθως στερεωτικά, φορμαλιστικά, μαθηματικά.

Στην ποίηση της Έφης Καλογεροπούλου δεν υπάρχει δρόμος, είμαστε μέσα στον δρόμο, η γραφή είναι ραφή, ραφή που δένει ποτάμια, κι αυτά με τη σειρά τους έχουν όχθες, «όχθες μιας ερώτησης, στην αύρα μιας απάντησης», ενός μετέωρου «αύριο». Το ταξίδι της ζωής είναι μια εξορία μέσα στην «απειρότητα της φύσης».

Γι’ αυτό ο Χάρτης ναυαγίων αποζητάει περιπλάνηση, τέλος κι αρχή, τέλος μέσα στην αρχή. Γιατί όλο το τέλος βρίσκεται ήδη μέσα στην αρχή, χωρίς να είναι όμως προκαθορισμένο. Είναι λέξεις που βάρυναν και βούλιαξαν, μνήμη που κυλάει στο αίμα, μέσα από τις φλέβες, φτάνει στα δάχτυλα και γίνεται αφή, δηλαδή γραφή.efi kalogeropoulou

Στο ποίημα «Μαριονέτα», η Καλογεροπούλου μας θυμίζει πως «όταν αρπάξει φωτιά η κλωστή που σε κρατάει, θα μάθεις αν η ζωή σου έχει οξυγόνο».

Μάθημα θανάτου, σύμπτωμα ζωής, εκκρεμότητα, νήματα ζωής, νάματα, σχοινιά και αόρατες άγκυρες, πανιά, ναι, πανιά φουσκωμένα είναι η Μαριονέτα όταν κοπεί η κλωστή, ράμματα, δηλαδή υλικό μνήμης και ονείρου.

Η ποιητική γλώσσα δεν αιχμαλωτίζει όλα τα μυστικά, προδίδει όμως την απουσία τους. Κι η γραφή της Καλογεροπούλου είναι ποιητική, σκληρή, προειδοποιητικά πρόσκαιρη και αυστηρή, γιατί παίζει συνέχεια με τη διαψευσιμότητα των νόμων.

 

Ο Κώστας Καλημέρης είναι κριτικός λογοτεχνίας.

 

Χάρτης ναυαγίων
Έφη Καλογεροπούλου
Μετάφραση: Yannis Goumas
Μετρονόμος, 2017
88 σελ.
ISBN 978-618-5010-84-3
Τιμή: €8,48
001 patakis eshop

 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΠΟΙΗΣΗ
Συλλογικό έργο: «Ανθολογία σύγχρονης ιρλανδικής ποίησης»

Η Ιρλανδία έχει δύο επίσημες γλώσσες. Την αγγλική και την ιρλανδική. Η ιρλανδική όμως ήταν απαγορευμένη και διδασκόταν μόνο η αγγλική, και αυτήν χρησιμοποιούσαν στο Κοινοβούλιο και σε όλους τους...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.