Ίσως σήμερα, που η ψηφιακή πραγματικότητα, η τεχνολογία και στη μεταφορά των ειδήσεων έχει υποκαταστήσει τα πάντα ή σχεδόν τα πάντα, «ο ταχυδρόμος» μπορεί να μην κατέχει πρωτεύοντα ρόλο στη ζωή μας και να θεωρείται σαν μια ξεπερασμένη γραφικότητα. Ή να λειτουργεί πια ως μεταφορέας λογαριασμών ΔΕΗ, ΟΤΕ, ΕΥΔΑΠ, σπανίως τηλεγραφημάτων και κάποιων έντυπων περιοδικών και εφημερίδων και ως τίτλος περιοδικών κι εφημερίδων.

Υπήρξαν, ωστόσο, καιροί ψηφιακώς αναλφάβητοι, που έπαιζε πρωτεύοντα ρόλο στη ζωή των ανθρώπων. Ήταν ένα άτομο αναντικατάστατο, μοναδικός μεταφορέας επιστολών και επιταγών, καλών και κακών ειδήσεων. «Έφερνε γράμματα, επιταγές, εμβάσματα…».

Τότε παλιά, που οι άνθρωποι αντάλλασσαν μηνύματα με επιστολές, με γράμματα, ο ταχυδρόμος είχε διπλή αποστολή: Μοίραζε τα γράμματα στους παραλήπτες ίσαμε το πιο απομακρυσμένο χωριό και, ελλείψει άλλου τρόπου, δηλαδή ταχυδρομικού καταστήματος, έπαιρνε τα γράμματα που έστελναν από την πατρίδα στους δικούς τους ξενιτεμένους, εντός και εκτός Ελλάδος, οι δικοί τους.

Χειμώνα, καλοκαίρι, με όποιον καιρό, ο ταχυδρόμος με τον ταχυδρομικό σάκο γεμάτο πολύτιμο φορτίο στον ώμο «εκτελούσε το δρομολόγιό του, περπατώντας ή με μοναδικό “όχημα” ένα γενναίο μουλάρι που μπορούσε να περνάει κι από δύσβατους δρόμους. Και δεν ήταν λίγες οι φορές που οι ταχυδρόμοι των ορεινών χωριών γίνονταν θύματα κακοποιών, κυρίως σε εποχές που μετέφεραν χρήματα. Με λίγα λόγια, εκείνοι οι ταχυδρόμοι ήταν άνδρες γενναίοι, ήταν καθημερινοί ήρωες!»

Ο καλός ποιητής Ηλίας Γκρής, με την ευαισθησία που τον διακρίνει στην ποίηση και στη ζωή του, στη ζωή του και στην ποίηση, ως άνθρωπο και ως ποιητή, έχοντας βιώσει εκείνη την παλιά πραγματικότητα που ο κόσμος σε όλα τα μήκη και πλάτη της πατρίδας μας περίμενε τον ταχυδρόμο να φέρει γράμματα στους παραλήπτες και να πάρει γράμματα για αποστολή, σκέφτηκε να συμπληρώσει ένα κενό που άφησε στον χώρο των ταχυδρομείων, της πληροφόρησης, η παντελής σχεδόν απουσία του ταχυδρομικού μεταφορέα και διανομέα των έντυπων μηνυμάτων, η σπάνια παρουσία του «Ταχυδρόμου», με έναν πρωτότυπο και άκρως ενδιαφέροντα τρόπο: Να κάνει μια «Ποιητική ανθολογία» με ποιήματα που γράφτηκαν στο διάβα των καιρών από ποιητές, κυρίως, είτε με θέμα τον ίδιο τον ταχυδρόμο είτε με αναφορές στο κατ’ εξοχήν λειτούργημα / έργο του.

Στο πολυσήμαντο σύντομο κατατοπιστικό κείμενο που προτάσσει, επισημαίνει και επεξηγεί πώς λειτούργησε: το πώς, το τι και το γιατί του εγχειρήματος αυτού:

«Θα τολμούσα» γράφει «μάλιστα να πω ότι η ανθολογία λειτούργησε σε μένα ως πρόσχημα, ώστε να “αφηγηθώ” με κείμενο προσωπικής ματιάς το πώς το τι και γιατί πάνω σε τρία ιστορικά θέματα που αφορούσαν τις ανθολογίες: Το μελάνι φωνάζει (Πολυτεχνείο), Η αρχαία πατρίδα των ποιημάτων (αρχαία Ελλάδα) και Το 1821 στην ελληνική ποίηση».

«Ο ταχυδρόμος, άμα τη εμφανίσει, ευαγγελίζεται οπωσδήποτε αυτό το μυστηριώδες κάτι. Το απρόσμενο, το αναμενόμενο, την ευφρόσυνη έκπληξη, μα και κάποτε τον λυγμό του αδόκητου. Έτσι που φτάνεις εσύ, ο παραλήπτης, να βλέπεις στον ταχυδρόμο τον προσιτό, οικείο σύνδεσμο μιας μυστικής επικοινωνίας».

Αν αναλογιστούμε πως αυτό το γράμμα, από τα χέρια του ξενιτεμένου αποστολέα που το έγραψε στην άλλη άκρη της γης, πέρασε από τα γρανάζια των ταχυδρομείων και από πολλά χέρια, κατ’ ανάγκην, ώσπου να φτάσει στον προορισμό του και να παραδοθεί στον παραλήπτη, θα συνειδητοποιήσουμε ότι δημιούργησε μια γέφυρα «από χέρι σε χέρι» κι έφερε σε απτή επαφή τον δότη με τον δέκτη! Εκείνος που έπαιρνε την επιστολή ένιωθε στην αφή του το χέρι του δικού ανθρώπου, ήταν σαν να άγγιζε τον άνθρωπό του, έπαιρνε κάτι που βγήκε από το χέρι του άλλου. Ένιωθε στο χέρι του «αυτό το μυστηριώδες κάτι. Το απρόσμενο, το αναμενόμενο, την ευφρόσυνη έκπληξη, μα και κάποτε τον λυγμό του αδόκητου. Έτσι που φτάνεις εσύ, ο παραλήπτης να βλέπεις στον ταχυδρόμο τον προσιτό, οικείο σύνδεσμο μιας μυστικής επικοινωνίας»,όπως εύστοχα επισημαίνει ο Ηλίας Γκρής.

Αυτό το μυστηριώδεςπου έφτανε επτασφράγιστο μέσα σε ένα γράμμα/φάκελο, σε ένα δέμα, ερχόταν απευθείας στον δικό άνθρωπο, ένωνε «τα το πριν διεστώτα», δημιουργούσε έναν νοητό, εικονικό προφανώς, αλλά απτό, κατανοητό δίαυλο, μια αλυσίδα, ορατής επικοινωνίας, αν αναλογισθούμε ότι το αντικείμενο πήγαινε και ερχόταν από χέρι σε χέρι καταργώντας τα κενά και ενώνοντας τις αποστάσεις.

Με συνείδηση ευθύνης και με γνώμονα το αξίωμα να μην αδικήσει κανέναν, ο ποιητής Ηλίας Γκρής ανθολόγησε 160 ποιητές και 241 ποιήματα, προτάσσοντας όλων τον γλυκύτατο, παλαίμαχο Μικρασιάτη λαϊκό ποιητή Φώτη Αγγουλέ (Τσεσμές 1911 – πλοίο Κολοκοτρώνης προς Αθήνα, 1964) με δύο ποιήματα: «Το γράμμα της μάνας» και «Ασμάρα». Παραθέτω το «Το γράμμα της μάνας», το πρώτο στην ανθολογία ως δείγμα επιστολικής γραφής:

«Το γράμμα της μάνας»

Μούγραψες γλυκιές δυο λέξεις με το μητρικό σου χέρι,
και ξανάρθε στην καρδιά μου, το χαμένο καλοκαίρι.
Τίποτα ο καιρός να σβήσει δεν μπορεί στη θύμησή σου,
μα είναι νύχτα και το δρόμο της επιστροφής δεν βρίσκω

Ω, αυγουστιάτικο φεγγάρι, πάρε κι άντε στο Νησί μου,
την καρδιά μου για πεσκέσι, μες στον ασημί σου δίσκο

Βέβαια, παλιά τα γράμματα με το ταχυδρομείο αργούσανε πολύ να φτάσουν στον προορισμό τους. Σήμερα, με τα σύγχρονα μέσα η επιστολική επικοινωνία όπου και όταν χρησιμοποιείται, γίνεται πολύ γρήγορα, οι αποστάσεις είτε με τον ένα είτε με τον άλλο τρόπο έχουν πολύ «κοντύνει», αλλά σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί αυτό να έχει την αμεσότητα της ψηφιακής, διαδικτυακής επικοινωνίας, η οποία επιπλέον συνοδεύεται από εικόνα και φωνή. Λείπει, ωστόσο η αίσθηση που προκαλεί το απτό αντικείμενο στην αφή, στην όραση, στην ακοή, ακόμα και στη γεύση, αν σκεφθείς ότι ο αποστολέας συνήθως σαλιώνει το σημείο του φακέλου που κλείνει, σφαλίζει και διασφαλίζει το μυστικό περιεχόμενο, όποιο κι αν είναι αυτό, για τη μεγάλη, τη μικρή, την όποια αιωνιότητά του.

Ο Ηλίας Γκρής κλείνει την ανθολογία του με έναν σύγχρονο ποιητή, τον Χάρη Ψαρρά (Αθήνα 1982) και με δύο χαρακτηριστικά για το ύφος και το περιεχόμενο ποιήματα, ένα τρίστροφο με τίτλο: «Αλληλογραφίας απόκομμα» και «Τα γράμματα η δεύτερη ζωή».

Έχοντας την αίσθηση ότι το πρώτο ποίημα του Χάρη Ψαρρά προσφέρεται, θα κλείσω το σημείωμα τούτο με αυτό. Ιδού το:

«Αλληλογραφίας απόκομμα»

Συνευρισκόμαστε εντός ερειπίων,
στη Δρέσδη και την Ιερουσαλήμ.
Η αγάπη, αεικίνητον κινούν,
από του πολέμου μας γλιτώνει την αιθάλη.

Συναντιόμαστε σ’ ένα χαράκωμα,
στο ανατολικό και στο δυτικό μέτωπο.
Η αγάπη ξεπλένει το αίμα
που μας βάφει το πρόσωπο.

Συναντιόμαστε σ’ έναν τάφο,
μέσα σε εκατόμβες νεκρών.
Σ’ έχασα. Θέλω να σε ξαναβρώ,
γι’ αυτό σου γράφω.

Αν και είναι τυχαίο που τελειώνει η ανθολόγηση με τον συγκεκριμένο ποιητή, τα δυο του ποιήματα, ωστόσο, με το βαθύτερο και ουσιαστικό νόημά τους φέρνουν κάτι που φαίνεται αν όχι καινούριο, πάντως κάτι διαφορετικό. Όντως, είναι «Τα γράμματα η δεύτερη ζωή».

Στο «Επίμετρο» ο ανθολόγος παρουσιάζει αναμνηστικά γραμματόσημα μεγάλων ποιητών μας με αναφορά είτε σε σημαντικά ιστορικά γεγονότα είτε σε στιγμές της προσωπικής τους ζωής, των: Διονυσίου Σολωμού, Κωστή Παλαμά, Άγγελου Σικελιανού, Κώστα Βάρναλη, Νίκου Καζαντζάκη, Κωνσταντίνου Καβάφη, Γιώργου Σεφέρη και Οδυσσέα Ελύτη.

Ο ταχυδρόμος φέρνει γράμματα: Ποιήματα
Ανθολογία
Συλλογικό έργο
Ανθολόγηση: Ηλίας Γκρής
Ελληνικά Ταχυδρομεία
280 σελ.
ISBN 978-618-82340-6-2
Τιμή: €15,00

Η Ελένη Χωρεάνθη είναι συγγραφέας, δοκιμιογράφος, κριτικός λογοτεχνίας και μεταφράστρια.

Άλλα κείμενα:

• Βαγγέλης Θ. Κακατσάκης: «Πότες θα κάμει ξεστεριά…»
• Πολυχρόνης Κουτσάκης: «Ο αναπληρωματικός Άγιος Βασίλης»
• Κατερίνα Σέρβη: «Ο Πέτρος και η Επανάσταση του 1821»
• Στα περιθώρια της λύπης
• Τώνια Κατζουρού: «7 χρώματα πάνω σε μαύρο»

Twitter