Η απόπειρα ενέχει συνήθως το ρίσκο. Αυτός ο οποίος δεν παραμένει στις κεκτημένες φόρμες, στις κατακτημένες νοηματικές στρώσεις του λόγου, αυτός που εντέλει δεν αρκείται σε αυτό που αποδεδειγμένα πέτυχε με την επιμονή του στον πόλεμο με τις λέξεις παρακινδυνεύει να βρεθεί ανάμεσα σε πρωτόγνωρα σχήματα που πιθανόν να τον φέρουν προ της έκπληξης της ανικανότητας χειρισμού. Η δοκιμή μπορεί να οδηγήσει στην αποτυχία του συνονθυλεύματος κακοχωνεμένων μορφών, επιφανειακών κρίσεων, επιπόλαιων παρατηρήσεων. Αυτή δεν είναι η περίπτωση του Χειμερινού Ηλιοστάσιου από τις εκδόσεις Σ. Ι. Ζαχαρόπουλος.

Ο Πλαχούρης μάς δίνει μία ακόμα συλλογή ποιημάτων που ξαφνιάζει και προκαλεί. Εκθέτει ποιήματα στο όριο του οπτικού, ηχητικούς στίχους, παιγνιδίσματα με τη στίξη, πολλαπλές τεχνοτροπίες. Νανουρίζει τον ανυποψίαστο αναγνώστη με αφηγηματικά τεχνουργήματα, για να τον επαναφέρει σε εγρήγορση και ένταση με ποιήματα του ενός στίχου, των πέντε και εφτά λέξεων. Εκεί που συμβιβάζεσαι με την έκπτυξη μίας νατουραλιστικής ιστορίας, ταυτόχρονα όμως πολύπλοκα συμβολικής, γυρνώντας σελίδα πέφτεις πάνω σε μία γραμμή που σου διαπερνά τον εγκέφαλο σαν ξυράφι. Μπορεί να φαίνεται σαν ανάσα ανάπαυσης το ποίημα του ενός στίχου –ή επίσης και τα περίφημα σχέδια του Απόστολου Πλαχούρη στον ίδιο επιτελικό ρόλο– μετά από μία επιμήκη καταιγίδα εικόνων, αλλά τελικά είναι το ξυπνητήρι που χτυπά μανιασμένο και τρυπά το τύμπανο. Το όπλο του Πλαχούρη είναι το σπαθί, είναι και το στιλέτο.

Ο Πλαχούρης μάς δίνει μία ακόμα συλλογή ποιημάτων που ξαφνιάζει και προκαλεί. Εκθέτει ποιήματα στο όριο του οπτικού, ηχητικούς στίχους, παιγνιδίσματα με τη στίξη, πολλαπλές τεχνοτροπίες.

Κατόπιν, περαιτέρω: δεν του φτάνει το πείραμα με τα χαϊκού –τα οποία άλλωστε αποδεσμεύει από την παράδοση των εικόνων κυρίως φυσικών τοπίων και φαινομένων–, τα παραχαράσσει με οπτικά ερεθίσματα, μαθηματικές παρηχήσεις, ετυμολογικές ανακλήσεις, τόσο εύστοχα που εντάσσονται οργανικά στο αισθητικό πρόγραμμα της συλλογής του. Οι δισημίες των στίχων των χαϊκού επισημαίνονται ενίοτε από παρεμβάσεις στίξης για να μη χαθούν στο τέμπο που το ιαπωνικό ποίημα έχει.

Το υλικό με το οποίο ο ποιητής ανοικοδομεί τη συλλογή του εκκινεί από τους αρχαίους μυθολογικούς κύκλους, οι οποίοι αναπλάθονται στα χέρια του –είναι άλλωστε ευεπίφοροι σε τέτοιες συλλήψεις– και νοηματοδοτούν την ανθρώπινη κίνηση του σήμερα. Οι αρχετυπικές φιγούρες των μύθων γίνονται οι ήρωες των γραπτών που πάσχουν, αναζητούν και συντρίβονται. Κατόπιν, η οξεία του όραση αναλαμβάνει να περιγράψει τις απολήξεις της καθημερινότητας, μιας σειράς πράξεων άνευ ουσίας που αποτελούν τη μόνιμή μας φυλακή. Μια πλειάδα από λουλούδια και δέντρα και θάλασσες είναι η μόνη μας παρηγοριά. Τέλος, ακουμπά πάνω στα ψηφιακά συναισθήματα της εποχής μας, τα κρίνει και τα κατακρίνει εντός της απομόνωσης που αυτά καλλιεργούν.

Αποτέλεσμα: η ποίηση αυτή είναι δραματικά πολιτική. Μετέχει της πολιτικής, αγνοεί συνειδητά το πολιτικό. Αδιαφορεί για το τελευταίο, καθώς αρνείται να αναμείξει συμβάντα της κεντρικής πολιτικής ατμόσφαιρας αυτής της εποχής του τέλους· αντίθετα, η πολιτική του ανιχνεύει τις σχέσεις, κοινωνικές και με τα πράγματα, δεν ηθικολογεί, ψάχνει τη ζέστη της επαφής, τη δροσιά του έρωτα, καταγράφει τους τρόπους που το είναι λαμβάνει χώρα: από παλιά μέχρι τώρα.

Κι όμως, εκεί είναι το σημείο όπου ο ποιητής δείχνει κουρασμένος πια. Οι κοινωνικές συναναστροφές τον καταπόνησαν, ο πολιτικός αγώνας τον έφθειρε. Η ειρωνεία του παραμένει αιχμηρή, δεν μπορεί όμως πια να αποκρύψει την απογοήτευσή του. Είναι πικρή. Ο υπέροχος σαρκασμός του πλέον αδυνατεί να προτείνει, μένει στη διαπόμπευση του υπάρχοντος. Η πολύτιμη αυτοκριτική του, πάλι με τον τρόπο των κυνικών, καταδύεται σε πολιτικές πορείες χρόνων, παραδέχεται το αμετάβλητο των πραγμάτων και κατατείνει προς τη σιωπή. Χειμώνιασε. Είναι πράγματι ενδιαφέρον να ομολογεί ένας ποιητής την πολιτική του ήττα κάνοντας χρήση νέων μέσων ακόμα πιο ευφάνταστων και δημιουργικών. Αισθάνεται μάλλον να απελευθερώνεται μέσα από το στίχο του: δεν χρειάζεται κανένας βεβιασμένος καθωσπρεπισμός, αφού άλλωστε δεν αλλάζει τίποτε. Το παραδέχεται άλλωστε, δεν αλλάζει ούτε και ο ίδιος: «Τα παστρικά παρτέρια τα φοβάμαι, μη συνηθίσω στην τάξη».

Το μάταιο της ελπίδας είναι ευανάγνωστο στους στίχους του Πλαχούρη. Τώρα πια έρχεται η μεστή συνειδητοποίηση ότι το νόημα δεν υπήρξε ποτέ στο αποτέλεσμα της πράξης αλλά στην ίδια την πράξη καθ’ εαυτήν. Η νοσταλγία του κοιτά προς το παρελθόν, προς την τέλεση μιας σειράς πραγμάτων που συνενώνονται με το νήμα του σκοπού, χωρίς πάντα αυτός να είναι ευδιάκριτος. Η νοσταλγία του κοιτά και προς το επίφοβο μέλλον, ένα δισεπίλυτα μυστήριο μέλλον που ξεθωριάζει προς το μηδέν. Πάντα τα πράγματα έρχονται πολύ νωρίς ή πολύ αργά, ποτέ δεν είναι ωραία. Στην ποίηση του Πλαχούρη όμως είναι όμορφα. Εκεί πλέον αναδεικνύονται ως άχρονα πέρα από τις εκάστοτε συνθήκες και συντεταγμένες των καταστάσεων. Αρκεί κάποιος να έχει το μάτι οξύ για να τα βλέπει.

Χειμερινό ηλιοστάσιο
Γιάννης Πλαχούρης
Ζαχαρόπουλος
64 σελ.
ISBN 978-960-208-918-7
Τιμή: €7,42

Twitter