Μπάμπης Γαμβρέλης: «Αβέβαια και τιμαλφή»
Δεν είναι ποίηση αυτές οι λέξεις./ Τα τιμαλφή του μυαλού μου μόνο./ Και σκόρπια βόλια./ Οι λέξεις./ Τι κι αν πούντιασαν στα χαρακώματα./ Αντέχουν μεσονύχτια.
Παίρνω ως αφετηρία τους εντυπωσιακούς προτασσόμενους στίχους από το ποίημα 5, που ο ποιητής χρησιμοποιεί και στο οπισθόφυλλο, κλείνοντας έτσι επιγραμματικά τον κύκλο των «σχεδίων» του, για να ξεκινήσω τη «μαιευτική» ακολουθώντας τα ίχνη των πελμάτων του στην έρημο των διαπραγματεύσεων με τη σιωπή των προσώπων που τον απασχολούν, προκειμένου να αποκρυπτογραφήσω το βαθύτερο νόημα ετούτης της περιεκτικής ποίησης που στοιχειοθετούν τα απλά κι αστόλιστα εξωτερικά Αβέβαια και τιμαλφή, 21 σχέδια για 1 περιπέτεια του Μπάμπη Γαμβρέλη.
Ποίηση περιεκτική, στιλπνή, πολυσήμαντη∙ οριοθετημένη, ωστόσο, στο πλαίσιο ενός ιδιόμορφου κόσμου, ενός περιβάλλοντος με πολλές ιδιαιτερότητες, από όπου αναδύονται σιγανά βήματα στη σιωπή μιας ανακυκλούμενης ερημιάς.
Για εντελώς τεχνικούς λόγους, θεωρώ τα 21 ποιήματα της συλλογής χωρισμένα σε τρεις ενότητες, όσα και τα εμβληματικά απόντα πρόσωπα στη μνήμη των οποίων επιλεκτικά αφιερώνει.
Η πρώτη ενότητα περιλαμβάνει πέντε «σχέδια»/ποιήματα (1, 2, 3, 4, 5) αφιερωμένα στη «Μνήμη Κωστή Μοσκώφ».
Η δεύτερη ενότητα περιέχει ένα μόνο «σχέδιο»/ποίημα, το έκτο (αρ. 6) και το αφιερώνει στη «Μνήμη Νίκου Πουλαντζά».
Και η τρίτη ενότητα στεγάζει τα υπόλοιπα δεκαπέντε «σχέδια»/ποιήματα (από το 7 ως και το 21) και τα αφιερώνει στη «Μνήμη Κατερίνας Γώγου».
Για να αποκαλεί «σχέδια» τα ποιήματα της συλλογής ο δημιουργός τους, σίγουρα υπάρχει αποχρών λόγος. Όχι και τόσο αβασάνιστα, εικάζω ότι εικονογραφεί αδρά και ευανάγνωστα πρόσωπα, αναπαράγει γεγονότα και καταστάσεις, βιώματά του, στήνει σκηνές με λέξεις και φράσεις, με στίχους που έχουν κάτι να πουν, που σημαίνουν πράγματα υπαρκτά, με άλλα λόγια, που έχουν αντίκρισμα στην πραγματικότητα. Θέλω να πω ότι καθένας βρίσκει στην ποίησή του κάτι αναγνωρίσιμο, κάτι από τον εαυτό του, κάτι από τη ζωή των άλλων γύρω του, κάτι που συνέβη στο παρελθόν ή μπορεί να παραπέμπει στο μέλλον.
Ποίηση περιεκτική, στιλπνή, πολυσήμαντη∙ οριοθετημένη, ωστόσο, στο πλαίσιο ενός ιδιόμορφου κόσμου, ενός περιβάλλοντος με πολλές ιδιαιτερότητες, από όπου αναδύονται σιγανά βήματα στη σιωπή μιας ανακυκλούμενης ερημιάς, ξεστρατισμένα θαρρείς από φράσεις δακρυσμένων ηρώων, βουτηγμένες στο χάος περιπλανώμενων εραστών στο εύρος νυχτερινών ωρών.
Δεν πρόλαβα να αποχαιρετήσω κανέναν.
Στον ουρανό μόνο περνούσε ένα σμήνος από κουρασμένα πουλιά.
Πορεία αχάρακτη.
Πορεύονται αποκαμωμένα, με δυσβάστακτα βάρη πάνω τους, τα κουρασμένα πουλιά στον άγνωστο κόσμο του ημίφωτος μιας αμαρτωλότητας που κινείται και επιβιώνει, όπως και όσο επιβιώνει, σε αχαρτογράφητα ουράνια περάσματα. Ψυχές μελανιασμένες απ’ την παγωνιά του κενού που τις περιβάλλει και τις απειλεί. Ίσαμε που:
Στα ανοιχτά σκέλη της Ιστορίας θα ξεθυμαίνουν –τώρα– οι ποιητές και οι κτιστάδες.
Στίχοι εμβληματικοί, που δίνουν το στίγμα και κατά κάποιον τρόπο οριοθετούν τον ποιητικό χώρο και χρόνο του Μπάμπη Γαμβρέλη, ο οποίος, από όσο μπόρεσα να διαπιστώσω, με μια ποιητική συλλογή μπορεί επάξια να χαρακτηριστεί ποιητής που, εξαργυρώνοντας τα Αβέβαια και τιμαλφή της ψυχής του, κινείται δυναμικά και χωρίς παρεκκλίσεις μεταξύ μέλλοντος και παρελθόντος χρόνου,
πότε στον μέλλοντα και πότε στον παρατατικό,
συνδυάζοντας την παραδοσιακή ποίηση, το δημοτικό τραγούδι με τη σύγχρονη ποιητική έκφραση, χωρίς ακροβασίες και ποιητικές εκρήξεις. Η ποίησή του τροφοδοτείται δυναμικά με στοιχεία από τα Ιερά Γράμματα, την εκκλησιαστική παράδοση και γραμματεία, πορεύεται με διασκελισμούς, συναιρέσεις χώρου και χρόνου, διαστέλλοντας τις έννοιες, επιμηκύνοντας την αίσθηση του οράματος στον ποιητικό χρόνο, ξοδεύοντας τις λέξεις σκόρπια βόλια και σχήματα λόγου, την ίδια την ψυχή του στα χαρακώματα:
Τα τιμαλφή του μυαλού – του
μοιράζοντας αντίδωρα στους πιστούς της τέχνης του τα ψίχουλα του μυαλού του, τις λέξεις, λέξεις ανθεκτικές που αντιμάχονται την παγωνιά των καιρών:
Τι κι αν πούντιασαν στα χαρακώματα.
Αφού:
Αντέχουν μεσονύχτια.
Έτσι που έχει εκπορνευτεί η ζωή μας και η τέχνη, έχει μπερδευτεί πολύ και η έκφραση. Διαβάζεις ποίηση και νομίζεις πως ακροβατείς πάνω σε διαπλεκόμενες γραμμές και τεθλασμένες καταστάσεις με ακαθόριστες κατευθύνσεις, κυνηγώντας πλήθη εξουθενωμένων φωνηέντων πουλιών που έχουν να διανύσουν τεράστιες αποστάσεις ασθμαίνοντας ώσπου να καταλήξουν και να συναντηθούν:
Θυσιαστηρίου και Ικριώματος γωνία.
.......................................
Με τα καλά τους.
Με χρώματα ταιριαστά στη μισή σελήνη.
Ο Ντύλαν Τόμας και ο Καμύ.
Ο Βιγιόν και ο Παζολίνι.
..............................
Και η Κατερίνα;
......................................
Ο Γιεσένιν, ο Καρυωτάκης, ή μήπως η Σύλβια Πλαθ;
Eικονογραφεί αδρά και ευανάγνωστα πρόσωπα, αναπαράγει γεγονότα και καταστάσεις, βιώματά του, στήνει σκηνές με λέξεις και φράσεις, με στίχους που έχουν κάτι να πουν, που σημαίνουν πράγματα υπαρκτά, με άλλα λόγια, που έχουν αντίκρισμα στην πραγματικότητα.
Όλοι τους μέσα στη νύχτα δυσδιάκριτοι.
Ο ποιητής Μπάμπης Γαμβρέλης με «εκτελεστικά όργανα» τρεις χαρακτηριστικές, χαρισματικές και ιδιότυπες προσωπικότητες, που με τη ζωή και το έργο τους χάραξαν έντονα το διάβα τους από τα χαρακώματα ίσαμε το τέλος της σύντομης διαδρομής τους κι άφησαν ίχνη ανεξίτηλα στο πεδίο της τέχνης και στην ιστορία της φιλοσοφίας, της καλλιτεχνικής δημιουργίας και της λογοτεχνίας, πορεύτηκε ποιητικά στο χώρο και στο χρόνο τους ψηλαφώντας τις πληγές, «τους τύπους των ήλων» στο κορμί τους και στο σώμα της τέχνης του καθενός και λεπτούργησε από μια περίβλεπτη προτομή για τον καθένα. Όχι χωρίς μόχθο και δίχως θυσίες, κι ας ήταν βαρύ το τίμημα.
Θα κλείσω το δύσκολο τούτο πέρασμα από τις ατραπούς του Μπάμπη Γαμβρέλη με τους ακροτελεύτιους στίχους του 21ου σχεδιάσματος:
Σπατάλησες όρκους.
Αιχμαλώτισες άνθη.
Κέντησες ασπασμούς.
Στεφάνωσες εραστές...
Δεν ρώτησες τόσο καιρό για μένα,
πώς πέρασα, τρελή στην ξενιτιά...
Αβέβαιο βράδυ.
Σαν όλα μέσα στην αφθονία της σελήνης.
Και η πλάνη στις αποσκευές μου.
Όμως και για τον ίδιο δεν ήταν καθόλου εύκολο το έργο προσέγγισης των ηρώων του μέσα από τις τόσο δύσβατες διαδρομές στο ταμπλό της ζωής τους.
Αβέβαια και τιμαλφή
21 σχέδια για 1 περιπέτεια
Μπάμπης Γαμβρέλης
Κάπα Εκδοτική
56 σελ.
ISBN 978-618-5191-24-5
Τιμή: €8,48
