«Πέντε Ελληνίδες ποιήτριες μιλούν για το σήμερα με την προοπτική του μέλλοντος»
Την κοινή παρουσίαση των πέντε Ελληνίδων ποιητριών –Χριστίνας Καραντώνη, Κατερίνας Κατράκη, Αναστασίας Κοκκίνου, Ελένης Κοφτερού και Κατερίνας Κούσουλα– κατά κάποιον τρόπο την επέβαλαν οι ίδιες, με τα ενδιαφέροντα και παρεμφερή θέματα που τις απασχολούν και πραγματεύονται, δίνοντας τη δική της ποιητική διάσταση η καθεμιά, ανάλογα με τις προσωπικές της προτιμήσεις και αξιολογήσεις. Η σειρά δεν είναι αξιολογική ούτε συγκριτική, είναι αλφαβητική. Και, κατά περίεργη σύμπτωση, όλων τα επίθετα αρχίζουν από κάπα!
Χριστίνα Καραντώνη: «Πάθη συμφώνων»
Με μικρά, ολιγόστιχα ποιήματα και μέσα από ένα ευφυές τέχνασμα/παιγνίδι με τα «πάθη συμφώνων» του αλφαβήτου σε πρώτο πλάνο, και πίσω με τα «κοινωνικο-πολιτικο-οικονομικά, στρατιωτικά, διεθνή σύμφωνα», η Χριστίνα Καραντώνη αντιμετωπίζει με παιγνιώδη, ειρωνική διάθεση τα προβλήματα του σύγχρονου κόσμου, όπως το αντιλαμβάνομαι. Διαφορετικά η όλη σύνθεση παραμένει στο επίπεδο της «παιδικής ηλικίας του μάγου», εννοώ ενός ευχάριστου παιγνιδιού.
Ομαδοποιώντας τα Πάθη συμφώνων με έναν ιδιότυπο τρόπο δομεί το σώμα της ποίησής της και δίνει τη δική της ποιητική διάσταση της πραγματικότητας, πιλατεύοντας νυν και αεί την αντοχή της με τη διαύγεια νοήματος τραγικού.
Έτσι, «Με βήμα πορεύεται βραδύ», ίσως ακροβατώντας πάνω στο νήμα που ενώνει τα δικά της οράματα,
βουρκώνει το βλέμμα
σε βάμμα ηλιοτροπίου βυθίζεται υγρό
γίνεται «Γάμμα / γωνία ορθή γυναίκα και γη» και χρειάζεται κάνιστρο για της Αχερουσίας τη βάρκα, αφού το όλο διαμελίστηκε κι ας
μεσολάβησαν ενδοιασμών και απόγνωσης
τόσα μη
και χιλιάδες ερωτηματικοί τύποι έμειναν άρρητα ρήματα στου χρόνου τα καρφιά κρεμασμένα, για να καταλήξουν τελεσίδικα στη συρρίκνωση, μ’ ένα ελάχιστο καμπυλωμένο σίγμα τελικό παρά την καθ’ έξιν αποβολή συμφώνου. Της συγκατοικήσεως χάριν, την ασυμφωνία πνίγει ο ετερόπνοος ως γραπτός ο γραφτός λόγος μ’
εκείνον τον επελαύνοντα
της νύχτας
λυγμό.
Και μένει το χαρίεν άφωνο ενύπνιο απροσδιόριστο κι ο ημίφωτος πόνος στα τέσσερα διπλωμένος, ασιδέρωτος σε καιρούς γραφικούς. Και το θέμα μετεωρίζεται έκτοτε ακρωτηριασμένο από τους δικούς της χειρισμούς ανάμεσα σε ενικό και δυϊκό αριθμό.
Πάθη συμφώνων
Χριστίνα Καραντώνη
Οι Εκδόσεις των Φίλων
48 σελ.
Τιμή € 5,33
Κατερίνα Κατράκη: «Η παρτίδα»
Η Κατερίνα Κατράκη με την Παρτίδα, δεύτερη ποιητική συλλογή της, θεωρεί τη ζωή από τη δική της οπτική γωνία. Κεντρικό θέμα ο έρωτας, η θαλπωρή της αγάπης, η παρουσία του άλλου στη ζωή της:
Έχω καιρό να ταξιδέψω στη στεριά.
Όλες οι θάλασσες με βγάζουν στο κορμί σου.
Στο νοτισμένο σου σκαρί,
το θεϊκό και το βαθιά ανθρώπινο.
Με μικρά, ολιγόστιχα στο σύνολό τους, λιτά ποιήματα βρίσκεται διαρκώς σ’ έναν αγώνα, συχνά δυσανάλογο με τις λέξεις για την κατάκτηση της γλώσσας και της έκφρασης, για τη σχηματοποίηση των διανοημάτων της σε ποιητικό, έναρθρο, ουσιαστικό λόγο:
Ψάχνω να βρω
το ελάχιστο κοινό πολλαπλάσιο
της ζωής μου.
Προκύπτει ακέραιος.
Εσύ.
Διαφαίνεται κι εδώ ένα παιγνίδι με τις λέξεις, με τα σχήματα λόγου, διάχυτη μια διακριτική ειρωνεία, αλλά και το φως μιας αδιαπραγμάτευτης αγάπης:
Φορώ το χάδι σου
στα μαλλιά μου.
Φορώ το φιλί σου
στα χείλη μου.
Φορώ την ανάσα σου
στο πρόσωπό μου.
Σε ντύθηκα,
αγάπη.
Πρόκειται για μια ποίηση ευανάγνωστη, αισιόδοξη, γραμμένη από μια πολύ νέα ποιήτρια με λαγαρή φωνή που περπατάει καλά πάνω στον ρυθμό, το μέτρο, την αρμονία.
Η παρτίδα
Κατερίνα Κατράκη
Ιωλκός
77 σελ.
Τιμή € 10,00
Αναστασία Κοκκίνου: «Μαθητεία»
Η Αναστασία Κοκκίνου με τη Μαθητεία της κινείται πάνω σε δικούς της, εντελώς διαφορετικούς, παραλλήλους. Ο λόγος της εύρωστος, ο στίχος της δυναμικός, απλός, δωρικός κι ανεπιτήδευτος, τετραγωνισμένος, επιβάλλεται με τη σιγουριά του γνήσιου, του αληθινού που καταθέτει:
Έζησα με γυναίκες ορεσίβιες
που λιάζουν το σκοτάδι
κομμένο σε μικρά τετράγωνα κομμάτια.
Κι ο ήλιος σε τετράγωνα μικρά
Αιώνες τώρα
Αλλού είναι εμφανής η βαθιά φιλοσοφική διάθεση, η διακριτική παρουσία του ερωτικού στοχασμού, η θρησκευτική ευλάβεια, η μουσική της παιδεία, σημαντικά στοιχεία που συνιστούν μια διαφορετική ανάγνωση του κόσμου και ποιητική προσέγγιση της πραγματικότητας:
Αντιλαβού με, ομορφιά,
αγέρι συνδρομή της φύσης·
στην αμφιλύκη των αισθήσεων
πορεύομαι
ενώπιόν Σου…
Δεν γυρίζουν πλευρό τα όνειρα·
μειδιών ή δεόμενος
επιτάττει ο φλοίσβος
σιωπήν.
Αλλά, πέρα και πάνω από όλα, η αγάπη είναι η βαθύτερη ουσία του κόσμου και το ζωοποιό στοιχείο που κυριαρχεί και στοιχειώνει την ποίηση της Αναστασίας Κοκκίνου:
Έτοιμοι τώρα
ότι ο θερισμός πολύς
κι όσοι αγαπήθηκαν
δρεπανηφόροι.
Μαθητεία
Αναστασία Κοκκίνου
εικονογράφηση: Ανδριάνα Β. Κώτση
Νέος Αστρολάβος / Ευθύνη
95 σελ.
Τιμή € 8,00
Ελένη Κοφτερού: «Στο λάμδα των χελιδονιών»
«Υπό πτερύγων», χελιδονιών, «στο λάμδα των χελιδονιών» (λάμδα σχηματίζει η ουρά των χελιδονιών), κάτω από τον πρωτότυπο, εύηχο τίτλο, μια άλλη αισθαντική ποιήτρια, η Ελένη Κοφτερού, στέγασε ογδόντα έξι λυρικά ποιήματα διαπνεόμενα από έναν διακριτικό ερωτισμό, ενώ υποβόσκει μια τρυφερή, ζεστή, μάλλον απούσα αγάπη στα περισσότερα ποιήματα της συλλογής.
Η αφή, στοιχείο ζωοποιό και σίγουρο μέσο επικοινωνίας, παίζει σημαντικό ρόλο στην ποίηση της Ελένης Κοφτερού. Δεν είναι τυχαίο που το πρώτο ποίημα της συλλογής έχει τίτλο «Το τάμα της αφής» και τελειώνει:
Τα δάκτυλά της
τάμα παλιό
στο δέρμα του.
Άλλο χαρακτηριστικό στοιχείο είναι κι εδώ ένα έξυπνο, θα έλεγα, παιγνίδι με τις λέξεις, με τη χρήση, μπορεί και την υποταγή της γλώσσας στην απρόσκοπτη τελετουργία του ποιήματος, όπως στο «Αλφάβητο»:
Τα σύννεφα συλλάβιζαν σύμφωνα νοτισμένα
[…] Τ’ αλφάβητά σου όλα αγαπώ.
Σ’ ένα ερωτικό ιντερμέδιο πέντε στίχων, ζωγραφεί εντυπωσιακές ποιητικές και μουσικές εικόνες:
Όλες οι λέξεις της
μικρά, μικρά σπουργίτια
στα τεντωμένα σύρματα
γράφουνε παρτιτούρες.
Ακούς εωθινή τη μελωδία;
Η μοναξιά, εξάλλου, υποβάλλει στίχους δυναμικούς, όπως:
Κομμάτιαζε τη μοναξιά του
μικρές τετράγωνες λέξεις
κάθε νύχτα
το χάραμα φτερούγιζαν
σε ακανόνιστους σχηματισμούς
πάνω απ’ το κεφάλι του
– φωνήεντα αγουροξυπνημένα
και τανυσμένα σύμφωνα…
Πρόκειται για προσωπική ποίηση, λυρική, κατασταλαγμένη, από την οποία ωστόσο δεν λείπουν και σύγχρονοι προβληματισμοί, καθώς και υπαινικτική, αδιόρατη ειρωνεία για το μάταιο του όποιου φιλόδοξου αγώνα.
Στο λάμδα των χελιδονιών
Ελένη Κοφτερού
Οι Εκδόσεις των Φίλων
104 σελ.
Τιμή € 8,52
Κατερίνα Κούσουλα: «Βαθύ κανάλι / Αδήλωτη άνοιξη»
Σε Βαθύ κανάλι, με την τρίτη της ποιητική συλλογή, αλλά με γερό σκαρί και με σηματωρό έναν άτολμο και αμφίρροπο «Έρωτα προ των πυλών», ρίχνεται η Κατερίνα Κούσουλα για να φτάσει αισίως, λάθρα διαπλέοντας τα ορμητικά νερά του καναλιού, στη μυστική, Αδήλωτη άνοιξη.
Είναι χαρακτηριστικό το εξώφυλλο με το υπέροχο, αινιγματικά αποκαλυπτικό σύμπλεγμα των σωμάτων, καθώς και η προμετωπίδα με τον τοξοβόλο διαβολικό έρωτα να της δείχνει τον δρόμο και να την παρακινεί σε δράση, να μη μένει πια αναποφάσιστη περιμένοντας με τα «όπλα στο παιδικό χέρι», να τολμήσει επιτέλους να διεκδικήσει δυναμικά «αυτό που ήτανε δικό της προτού της ληστέψουν/ το κάθε ασχημάτιστο όνειρο». Και προτρέπει τον εαυτό της να σπάσει τις πύλες του παραδείσου, να ξεπεράσει τα εμπόδια:
άνοιξε τις πύλες
άσε να μπει
ακατανίκητος
έρωτας προ των πυλών
για μπει ένας καινούριος έρωτας που περιμένει προ των πυλών.
Υπάρχει μια υφέρπουσα δυναμική σε τούτη την καθαρά προσωπική, λυρική, βαθιά αισθαντική, λαγαρή, όμορφη ερωτική ποίηση. Κάθε στίχος, κάθε λέξη έχει ειδικό βάρος. Η ποιήτρια ξέρει να τονίζει καλά, με γοργούς, αναγνωρίσιμους ρυθμούς τα βήματά της και να τραβάει με άνεση και δεξιότητα κουπί για να βγει από «Βαθύ κανάλι» της οδύνης, χωρίς να χάνει τον προσανατολισμό της. Ακόμα κι όταν είναι αναγκασμένη να αποδεχτεί την απώλεια και τη φυγή του άλλου, θα το κάνει, αλλά με θαυμαστή, προειδοποιητική γενναιότητα, ότι δεν είναι για τον άλλο η εύκολη λύση:
…αν θες να ξεφύγεις
μόνο έρποντας…
Κι αλλού θα παραδεχτεί την ήττα της, αλλά θα κρατήσει τη γνώση τη σκληρή για τον εαυτό της. Ο άλλος ποτέ δεν θα μάθει πόσο βαθιά την έπληξε η πτώση πάνω «στο συρματόπλεγμα», γιατί δική της ήταν η επιλογή:
από νωρίς με διάλεξε η αγάπη
[…] δέχτηκα να
μου φορά κατάσαρκα
ατσάλινο έρωτα
Στο «Αναμφίβολα», οι στίχοι και οι φθόγγοι πέφτουν σαν βέλη όταν ένα:
…τάνγκο αναμφίβολα
θα τελειώσει μαζί με το βράδυ
το γυάλινο βρώμικο βράδυ μου
σπασμένο κομμάτια στη βροχή.
Όμως, η ποιήτρια δεν θα μείνει βουλιαγμένη στο βαθύ κανάλι όπου, προφανώς, τη βύθισε ένας έρωτας σκληρός, ένας έρωτας πόνος, γιατί θα μάθει πώς διορθώνονται τα λάθη:
τώρα μόνο με αίμα
γράφεται η ποίηση
καθαρό κόκκινο αίμα
Και τότε θα διαπιστώσει πως ξέρει τι πρέπει να κάνει, όταν τελειώσει το «Βαθύ κανάλι» και βγει πάνω κι επιπλεύσει:
Αναδυόμενη λευκή
που γνώρισε τον Κάτω Κόσμο.
Θα βγει σίγουρα ενδυναμωμένη και με την πείρα που απόκτησε. Οι κακές εικόνες θα περάσουν: «σκιά πετούμενου», αλλά «κάθε στιγμή αγάπης/ είναι κρίσιμη» γιατί, για να κρατηθεί ζωντανό το όνειρο πρέπει να είναι διαρκώς σε εγρήγορση, άγρυπνη «στην άκρη του σεντονιού/ λύνοντας κόμπους τα αινίγματα/ λέξεις παλιών (σου) ονείρων», επιστρατεύοντας «ανέλπιστες λέξεις/ […] καίοντας τύψεις/ αιωρούμενες», για να συναντήσει έναν καινούργιο, δεύτερο έρωτα «πέρα από τη γνώση […] μια ρίζα μες στο φως», ας είναι και «γλυκόπικρη συντροφιά/ μες στην ολότητά του», αλλά με την προϋπόθεση ότι θα υπάρχει κατανόηση. Και, έμπειρη πια, θέτει όρους:
…όταν μιλώ
θέλω εσύ να αφουγκράζεσαι
κι όταν γελώ
στο στήθος σου ν’ ανθίζω
[…] ο κόσμος μας να γεννηθεί
στις ενωμένες μας παλάμες…
Επιτέλους, η οδυνηρή πορεία έφτασε σε αίσιο τέλος, μια καινούργια αγάπη, ένας έρωτας δεύτερος ανοίγει τα φτερά του, «μα είναι η ώρα της (μου) πια/ των αρωμάτων!» Ήρθε, επιτέλους ο ευλογημένος καιρός να ζήσουν το θαύμα της αγάπης
μαγεμένοι της ζωής τους (μας)
Ικέτες
Ο έρωτας είναι τόσο δυνατός όσο και πρόσκαιρος, όμως η αγάπη είναι «κραταιά ως θάνατος», η αγάπη είναι σταθερή αξία, η αγάπη «ουδέποτε εκπίπτει».
Βαθύ κανάλι / Αδήλωτη άνοιξη
Κατερίνα Κούσουλα
εικονογράφηση: Ι. Παπανελόπουλος
Οι Εκδόσεις των Φίλων
96 σελ.
Τιμή € 7,00
