Άλκης Παπαντωνίου: «Ωμέγα Άλφα»
Θα επιστρέψει κι η ποίηση
όπως επιστρέφουν οι αιώνιες ερωμένες
ανήσυχες μην σου αφήσουν ποτέ
έναν ήσυχο θάνατο
ν’ αγιάσεις.
Χαρακτηριστικοί στίχοι ενός νέου ποιητή που έχει να πει κάποια πράγματα και κατέχει τον τρόπο, την τέχνη και την τεχνική, την ευαισθησία και την ευχέρεια να δίνει πνοή και περιεχόμενο στα οράματα και στους προβληματισμούς του, να γράφει ποίηση. Καλή ποίηση, γιατί έχει ξοδέψει πολύν κόπο και χρόνο από τη ζωή του για την κατάκτηση της έκφρασης:
Όσες ζωές είχα
τις ξόδεψα πεισματικά
στην ελληνική γλώσσα.
Όταν ήρθε στα χέρια μου το βιβλίο με τον ασυνήθιστο και αντιφατικό τίτλο Ωμέγα Άλφα, με ξάφνιασε και με προβλημάτισε. Κι ακόμα δεν έχω καταλάβει τι τον έσπρωξε. Για να το κάνει, έχει τους λόγους του. Γιατί όλη του η αναστροφή με τον ποιητικό λόγο είναι ουσιαστική.
Έπειτα, η εικόνα του εξωφύλλου, το θλιμμένο βλέμμα του παιδιού που εκπέμπουν δυο τρομαγμένα μάτια, είναι η εικόνα που «κοσμεί ζωντανά» τους δρόμους, τις πλατείες, τα πάρκα της πατρίδας μας, είναι η εφιαλτική πραγματικότητα που βιώνει η μισή πολιτισμένη Ευρώπη και γνωρίζει, αλλά αδιαφορεί ή εθελοτυφλεί, η άλλη μισή Ευρώπη καλυμμένη πίσω από μεγαλόστομες διακηρύξεις και νόμους που έχει θεσμοθετήσει για τα «δικαιώματα του παιδιού».
Αλλά αυτά τα μάτια είναι και δικά του μάτια. Τα μάτια του ποιητή που διαρκώς βρίσκεται αντιμέτωπος με τη ζοφερή πραγματικότητα ενός κόσμου που καταρρέει και σπρώχνει διαρκώς τους ανθρώπους στη μοναχικότητα και στην ατομική τους αυτάρκεια:
Τίποτα δεν μου λείπει
γι’ αυτό είμαι τόσο μονάχος
αλλού βλέπει τον εαυτό του απόντα, έξω κι από τον κύκλο της μοναξιάς του:
...κλείδωσα σ’ ένα αστέρι τη ζωή μου
κι εμένα κλείδωσα απέξω.
Ακόμα και η μνήμη:
Ως υποκατάστατο θέρμης
στις φτωχικές συνοικίες της καρδιάς
η μνήμη σαν κάρβουνο έχει απομείνει
Το «Αβυσσαλέο», ένα εισαγωγικό οκτάστιχο ποίημα, είναι ενδεικτικό για το πού οδηγεί ο στοχασμός του τον ποιητή:
Έτσι μονάχος
βρέθηκα
καθώς όσοι επιθυμούν να πηδούν
απ’ άστρο
σ’ άστρο
συχνότερα βρίσκονται
στην αγκαλιά
της αβύσσου.
Με το ασθματικό κομμάτιασμα του νοήματος σε στίχους μονολεκτικούς, αφενός δημιουργεί ανάλογες εικόνες, αφετέρου κάνει πιο εμφανή τη μοναχικότητα που ζει ο σύγχρονος άνθρωπος και πρώτιστα ο ποιητής, που έχει επίγνωση της κατάστασης στην οποία βρίσκεται και συναισθάνεται την τραγικότητα της θέσης του. Έτσι δεν θα διστάσει να ομολογήσει ότι και τα όνειρα διαρκούν όσο διαρκεί η νύχτα, η άγνοια της πραγματικότητας, αυτό που νιώθει κάθε πρωί: τη μυρωδιά του ονείρου στα νύχια, κι αυτή σε λίγο θα φύγει, θα την πάρει ο άνεμος.
Ο ποιητής είναι μοναχικός. Ζει και βολεύεται μέσα σ’ έναν χώρο που επέλεξε για τον εαυτό του κι απολαμβάνει τη σιωπή. Όλα στρέφονται γύρω από τον εαυτό του. Τη γέννησή του τη θεωρεί «ανείπωτο ναυάγιο», όμως μεταθέτει αλλού την ευθύνη, άλλοι φρόντισαν γι’ αυτόν χωρίς να τον ρωτήσουν. Ούτε και με τα αισθηματικά του πάνε τα πράγματα καλά. Απώλειες κι εκεί. Πληγές απύλωτες και σιωπηλή μοναξιά. Ωστόσο, θέλει να βγει από το αδιέξοδο της μοναξιάς κι αποζητά τη συνδρομή του άλλου:
Καθίζει η ερημιά μου στη γωνιά σου
και μες στη μυρωδιά μου
η δική σου ερημιά
φύσηξε...
Δώσε μου το χέρι σου
να ξεπεράσω το δικό μου
μαρτύριο, θέλει να πει, με λίγη αισιοδοξία, ανοίγει ο δρόμος για το πέρασμα σε μια άλλη πραγματικότητα.
Διακριτικός ο ερωτικός στίχος του, τρυφερός, σαν την απαλή πνοή της αύρας και παρηγορητικός ο λόγος, ήπιος, έρχεται ημερωμένος, ύστερα από μακρά πορεία μέσα από σιωπηλές, σκληρές μοναξιές να δώσει ελπίδα ζωής στα όνειρα μ’ ένα σύντομο, διακριτικό διάλογο:
– Σώπα·
η αγάπη μας σαν να ξεκλειδώνει, θαρρείς
τις αλυσίδες του πεπρωμένου.
– Σωπαίνω.
Καιρός να χτίσουμε ανηφοριές.
Ο απαλός ρυθμός, που κυλάει διακριτικά από ποίημα σε ποίημα, σε συνδυασμό με τη λυπημένη ευγένεια του αισθήματος ακυρώνει τη μοναξιά και δημιουργεί αισιόδοξα, χαριτωμένα ψυχικά τοπία στα μάτια του άλλου, έστω και για μια στιγμή:
Αν ζωγράφιζα το αιώνιο
θα ήταν τα μάτια σου
να πυρπολούν τη στιγμή.
Άλλωστε, τα ωραία πράγματα και τα θαύματα δεν διαρκούν πολύ κι ο καλός ποιητής το γνωρίζει:
Όλα τα θαύματα συντελέστηκαν
μπροστά στα μάτια μου,
μα εγώ
–ως εκ θαύματος–
βρέθηκα
σ’ όλα τα θαύματα
απών.
Ωμέγα Άλφα
Άλκης Παπαντωνίου
Ιωλκός
78 σελ.
Τιμή € 10,00
