«Πάντα τα μεν του σώματος ποταμός», γράφει ο Μάρκος Αυρήλιος (Εις Εαυτόν, ΙΙ 17), φράση που επιλέγεται, αντί προμετωπίδας, για την έκτη ποιητική συλλογή του Στάθη Κουτσούνη, Στιγμιότυπα του σώματος, δίνοντας στον αναγνώστη εξαρχής μια αίσθηση για την περιρρέουσα ατμόσφαιρα των ποιημάτων της.

O φόβος για τη μοναξιά του ποιήματος συναντά την ανησυχία για τον έρωτα, με το σώμα και την ποιητική σελίδα να βρίσκονται στις επάλξεις, το μεν για τον έρωτα, η δε για την απόσπαση των αναγνωστικών οπτικών: «...το ποίημα τρέμει/ μήπως δεν συναντήσει αναγνώστες/ και μείνει αγέννητο/ όπως πουλί μαδημένο το φτέρωμά του/ λαχταρά το κορμί ο έρωτας» («Μεταφυσική»). Τα διψασμένα σώματα στις ποιητικές φιγούρες ποτίζονται από το νέκταρ των χυμών τους: «Τα δάχτυλά μου αλκοολικά/ μονορούφι το σώμα σου πίνουν» («Σωματογραφία i»).

Οι εποχές εναλλάσσονται, δίνοντας η μια τη σκυτάλη στην άλλη και οι βρεγμένες, απ' τον χειμώνα, λέξεις λούζονται τώρα την ανοιξιάτικη λιακάδα.«Ανοίγει ο καιρός/ η μέρα χαράζει/ φρεσκοπλυμένο ασπρόρουχο/ τεντωμένο στο σκοινί» («Άνοιξη»). Το ποιητικό τοπίο συνθέτουν ατόφιες εικόνες, ζωντανές μεταφορές, παρομοιώσεις και γλαφυρές αναπαραστάσεις.

Η γέννηση και ο θάνατος ανθρώπων, εποχών και στιγμών παρελαύνουν καθ’ όλη την ποιητική συλλογή σχηματίζοντας μια κυκλικότητα, στη διάμετρο της οποίας φλερτάρουν διαφορετικές εκφάνσεις του έρωτα, αποδίδοντας με χαρακτική συμμετρία την ποιητική του σώματος. Τα κορμιά των ηρώων μυρίζουν αναβλύζουσες και καθάριες οσμές, ενώ η σωματογραφία τους άλλοτε ντύνεται τ’ ασπρόρουχα, κάποτε τις μαύρες δαντέλες.

Με κυρίαρχο το μοτίβο του υγρού στοιχείου σε όλη την έκταση της συλλογής, καθένα από τα ποιήματα παρουσιάζει μια αυτοτέλεια, ενώ, την ίδια στιγμή, αθέατοι αρμοί σχηματίζουν μια μεταξύ τους εσωτερική συνομιλία. Η στάθμη του νερού ανεβοκατεβαίνει σαν το μπρος-πίσω στη φυλλομέτρηση της συλλογής, αναζητώντας το συμπληρωματικό ή αντιθετικό στοιχείο, τις εναλλακτικές όψεις της ποιητικής υπόστασης, για την ανάδυση των οποίων ο ποιητής συχνά επιφυλάσσεται. Η πυκνότητα της γραφής και η αρτιότητα των νοημάτων προκύπτουν αφαιρετικά, θέτοντας στο μικροσκόπιο των πράξεων μια μάχη για την επικράτηση του ισχυρότερου: «...κι έρχεται αίφνης η στιγμή/ που βουλιάζεις βαρύς/ στη λάσπη του αθροίσματος» («Αριθμητική – Η πρόσθεση»),«...καθώς ο αφαιρετέος/ αυξάνει καθημερινά/ πλησιάζοντας την άγνωστη/ τιμή του μειωτέου/ η διαφορά καλπάζει στο μηδέν/ που ξάφνου σε γραπώνει στη θηλιά του» (Αριθμητική – Η αφαίρεση»).

Στη μακροσκοπική θέαση του ποιητικού συλλογισμού, από την άλλη, ο αγώνας δίνεται με τις νίκες και τις ήττες να μάχονται, στην προσπάθεια των ηρώων να αντιληφθούν τη ρευστότητα του κόσμου που τους περιβάλλει: «...ο κόσμος έξω ακατανόητος/ ένα γυαλί το σύνορο/ και πώς να ημερέψει το εύθραυστο/ όταν από παντού καραδοκούν/ χέρια και πέτρες» («Η γυάλα»). Έτσι, προκύπτει ποίηση της σφυγμομέτρησης, καλπάζουσα και εναγώνια, που σφίγγει το στομάχι: «...τότε αντίκρισα την κραυγή/ απ' της γυναίκας την κοιλιά/ να κόβει φέτες/ το φως και την ψυχή μου» («Η τρύπα»), ενώ η αυτοψία της ποιητικής πένας θέλει τις αισθήσεις να στήνουν καρτέρι στην εγκαρτέρηση ενός υγρού καταφυγίου: «...μα σε τούτο το μέρος/ δεν είχε πηγές ν' απαγκιάζεις» («Χειμώνας»).

Ο στίχος, χαμηλόφωνος και δωρικός, κυλά κι αυτός αβίαστα, με τον αναγνώστη να παραδίνεται στην εκάστοτε στάθμη των ποιητικών ρευμάτων, όπου η στίξη εκτοπίζεται, για να μπορούν τα στιγμιότυπα του Κουτσούνη να ρέουν έξω από φυλακές και καλλωπισμούς. Η σαρωτική γραφή του εξοβελίζει την αυστηρότητα και στην έκταση ή την αυτοτέλεια, με την παρουσία μικρών θεματικών, όπως οι Σωματογραφίες ή η Αριθμητική (την οποία συναποτελούν η «Πρόσθεση» και η «Αφαίρεση»).

Η γέννηση και ο θάνατος ανθρώπων, εποχών και στιγμών παρελαύνουν καθ' όλη την ποιητική συλλογή σχηματίζοντας μια κυκλικότητα, στη διάμετρο της οποίας φλερτάρουν διαφορετικές εκφάνσεις του έρωτα, αποδίδοντας με χαρακτική συμμετρία την ποιητική του σώματος. Τα κορμιά των ηρώων μυρίζουν αναβλύζουσες και καθάριες οσμές, ενώ η σωματογραφία τους άλλοτε ντύνεται τ' ασπρόρουχα, κάποτε τις μαύρες δαντέλες.

Ο ποιητής, μέσα από τις υπαρξιακές αναζητήσεις του, γράφει για τον έρωτα ιδωμένο από τις τέσσερις εποχές, τη νεότητα και το γήρας, την ακμή και την παρακμή του. Αθέατα, σχεδόν ανεπαίσθητα, ο αναγνώστης μεταφέρεται στα εκάστοτε περάσματα από το σκοτάδι στο φως, αναπολώντας, μελαγχολικά, παρελθούσες εποχές σε μια στοχαστική ενατένιση των αντανακλάσεων του χρόνου: «...κοιτάζεται θλιμμένη στον καθρέφτη/ και δοκιμάζει άπληστα/ ψηλοτάκουνη γόβα τη ματαιότητα» («Ψηλοτάκουνη γόβα»).

Ίσκιοι, είδωλα και αντικατοπτρισμοί συμπληρώνουν την ποιητική έμπνευση, με στίχους από τους οποίους αναβλύζουν πτυχές του ανθρώπινου φόβου, θέτοντας το σώμα ξανά στο επίκεντρο του προβληματισμού. «...ένας ίσκιος είμαι/ κι ο ίσκιος στο χώμα/ το σώμα μου» (Ο συνοδός»),«...να καθρεφτίσω τον τρόμο μου/ στη στίλβη της άδηλης όψης σου» («Εν αναμονή»). Δίπολα, δοσμένα με ενάργεια και μαεστρία, εγείρουν αισθήσεις προσμονής και ματαιότητας, αρχής και τέλους, βιωμάτων και νοσταλγίας τους, στην αέναη ροή του χωροχρόνου που τα περιβάλλει: «Η αιωνιότητα με ζαλίζει/ μες στης φθοράς την αγκαλιά/ μ' ασφάλεια τον χρόνο μου θηλάζω» («Ουτοπία»).

Τα Στιγμιότυπα του σώματος συνιστούν ένα πεδίο αυτοψίας, αποσπώντας αβίαστα το «ναι» της ερμηνευτικής του αναγνωστικού κοινού, με μοτίβα εγκιβωτισμένα στο σώμα, που, όμως, δεν φυλακίζονται: «σαν ένα φιλμ/ που πήρε απροσδόκητα φως» («Η φούγκα – Το τέλος»). Αυτοεξόριστος στη διαρκώς αναβλύζουσα πηγή του σώματος, ο ποιητής γίνεται βιωματικός συλλέκτης στιγμών, που με το γλωσσικό του τάλαντο μετουσιώνει τη μούσα του έρωτα σε σμιλεμένη γραφή, συνθέτοντας την εν λόγω συλλογή ως μια πραγματική μαρτυρία.

Στιγμιότυπα του σώματος
Στάθης Κουτσούνης
Μεταίχμιο 
48 σελ.
Τιμή € 8,80

Twitter