fbpx
Γιώτα Αργυροπούλου: «Ποιητών και Αγίων Πάντων»

Γιώτα Αργυροπούλου: «Ποιητών και Αγίων Πάντων»

Με το μότο «Ανθίζει το άσπρο/ γιασεμί/ που καταπίνει/ το σκοτάδι», η βραβευμένη ποιήτρια Γιώτα Αργυροπούλου (Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών) επανέρχεται στον ποιητικό στίβο με μια αλλιώτικη συλλογή, με τον τίτλο Ποιητών και Αγίων Πάντων, προδηλώνοντας την απότισηφόρου τιμής στην ποιητική της οικογένεια. Αν και ο Γιώργος Σεφέρης δεν περιλαμβάνεται στους Άγιους Πάντες Ποιητές της, μοσχοβολάμέσα στο μότο της με το δικό του γιασεμί –«είτε βραδιάζει είτε φέγγει μένει λευκό το γιασεμί»– από το οποίο ξεκλαδίζεται και αναρριχάται τοάρωμα του δικού της γιασεμιού. Και μια και βρισκόμαστε στις διακειμενικές σχέσεις, δεν μπορώ να μην αναφέρω του Εμπειρίκου την Οκτάνα (Ίκαρος, 1987), «Οι Μπεάτοι ή της μη συμμορφώσεως οι Άγιοι», ούτεκαι την πρόσφατη έκδοση του Γιάννη Κουβαρά, Της μη συμμορφώσεως άγιοι, Εμπειρίκος Γκόρπας Καρυωτάκης (Άγρα, 2012).

Και είναι προφανέστατο τι σημαίνει αυτή η ποιητική αγιοσύνη στην οποία προσπίπτουν οι ποιητές μας. Η Αργυροπούλου ως πιο νέα, αλλά και ως ταλαντούχα ποιήτρια, ξέρει τι χρωστάει στους ποιητικούς της προγόνους και αποδίδει τιμές όχι μόνο στους μεταστάντες αλλά και σ’ αυτούς που ακόμα κυκλοφορούν γύρω της.

Δύο είναι οι ενότητες που απαρτίζουν τη συλλογή. Η πρώτη, με τον τίτλο «Μια βραδιά ποίησης», και η δεύτερη, με τον τίτλο που ονοματίζει και τη συλλογή «Ποιητών και Αγίων Πάντων».

Στην πρώτη,«Μια βραδιά ποίησης», καταθέτει σκέψεις πάνω στο οντολογικό θέμα τού τι είναι ο ποιητής, πώς η«έλλειψη» γίνεται δημιουργία,πώς γεννά τον ποιητή και το παρηγορητικό ποίημα, πώς αυτό που «ανθίζει στο χαρτί»ο ποιητής, εν προκειμένω η ποιήτρια, σαν «υπάκουο σκυλί» ιχνεύει τη σκιά του/ ψάχνει τα θηράματα/ που χτύπησε ο Θεός/ να του τα πάει». Με άλλα λόγια, μας βάζει στο ποιητικό της εργαστήρι να παρακολουθήσουμε από κοντά το θαύμα της γέννησης.

Όμως στο ποίημα «Μια βραδιά ποίησης» θίγει ένα ιδιαιτέρως σημαντικό θέμα, το οποίο σχετίζεται με την πρόσληψη της ποίησης και με τη συναισθηματική αλληλεγγύη που αναπτύσσεται μεταξύ ποιητή και αναγνώστη. Σημείο αναφοράς το τραγούδι του νεκρού αδελφού που η κόρη, μαθήτρια, μαθαίνει, αλλά και η μάνα ως μαθήτρια είχε απαγγείλει και το ξαναθυμάται:

Το είπα κι εγώ το πήμα αυτό στην Τετάρτη τάξη.

Στην Πέμπτη μας βρήκε ο πόλεμος

και δε με ξαναστείλανε σχολείο.

Έλα, μου λέει, να στο πω και γω για να το μάθεις.

*

Κι εκεί στο ξύλινο μπαλκόνι μας εκείνη τη γλυκιά βραδιά

αρχές καλοκαιριού κάτω απ’ τ’ αστέρια

η μάννα μου απάγγειλε το τραγούδι του νεκρού αδελφού.

Και όταν αγκαλιάστηκαν και πέθαναν κι οι δυο

έπεσαν στάλες τα δάκρυα από τα μάτια της

για τη μάννα και την Αρετή

και τη δική της μάννα

που τελευταία φορά τη φίλησε έξι χρονών.

Μέχρι εδώ φαίνεται ότι μια απλή γυναίκα κατανοεί βιωματικά το ποίημα. Υπήρξε η ίδια «Αρετή» και τώρα είναι μάνα που έχει ζήσει πολλά, αφού ο Χάροντας κι ο πόλεμος φρόντισαν γι’ αυτό.Στη συνέχεια όμως η Αργυροπούλου, αναφερόμενη στις σύγχρονες και επίσημες ποιητικές βραδιές, με το κοινότοπο και συχνά ειρωνικά επανερχόμενο ερώτημα «τι εννοεί εδώ ο ποιητής», στοχάζεται πως ο παλιός εκείνος στίχος κι ο άγνωστος δημιουργός του είχε τον τρόπο ναμιλήσει κατευθείαν στην ψυχή του αναγνώστη, γιατί το συναίσθημα δεν αλλάζει. Σήμερα όμως το κανάλι έχει πια αλλάξει κι εκείνο που μεταφέρει δεν είναι η συγκίνηση, αλλά ηεπιτηδευμένη ασάφεια.Το παραδοσιακό ποίημα, σαφές στη διατύπωση, εύκολα έφτανε από τον ποιητή στην όποια μάνα, όταν μάλιστα η εμπειρία της ήταν συγγενής. Και η ποιήτρια συνεχίζει:

Στις μέρες μας όμως συχνά δεν ξέρω

τι εννοεί ο ποιητής.

Λες κι έπαψαν οι πιο πολλοί να μιλούν ανθρωπινή ομιλία

αυτήν, που, αφήνοντας μελωδικό κελάηδημα

μιλήσαν ως και τα πουλιά

στο γυρισμό της Αρετής με τον αποθαμένο.

Όσο για τις βραδιές ποίησης

Στην πιο ατμοσφαιρική αίθουσα να βρεθώ

και στην ευλογημένη περίπτωση

που νιώθω τι λέει ο ποιητής

δεν μπορώ παρά να νοσταλγώ εκείνη τη βραδιά

στο αστροφώτιστο μπαλκόνι μας.

Διότι, όπως λέει στο αμέσως επόμενο ποίημα:

Δεν θέλω να καταλαβαίνουν την ποίηση

μόνο οι ειδικοί.

Δεν πιστεύουν στο Θεό

μονάχα οι θεολόγοι.

Άλλωστε κανέναν δεν ξεχνάει, όπως τονΙ.Θ. Κακριδή όταν μιλούσε για Σαπφώ κι όλοι καταλαβαίναν.

Κι από την απαγγελία της ποίησης στη διδασκαλία της ή στην ποιητική παρουσία. Η Αργυροπούλου θυμάται τα μαθήματα στο πανεπιστήμιο, τον Σαββίδη που δίδασκε Καρυωτάκη, τον Μαρωνίτη που δίδασκε Σαχτούρη, τον συνταξιδιώτη στο τρένο που μιλούσαν για ποίηση, τον Κατσαρό σαν μάντη Τειρεσία στο τρόλεϊ, τον Σαχτούρη στη Φωκίωνος Νέγρη.Και, βέβαια, εκείνον τον φίλο που δεν «ταίριαξε» γιατί του άρεσαν τα «δελφινοκόριτσα» και τα «νερατζοκόριτσα» του Ελύτη κι εκείνης τα «σκοτεινά» και τα «πνιγμένα» του Σαχτούρη. Πιο κάτω, ο Μπαμπινιώτης, ο Σκιαδάς, η αθρόα προσέλευση αρσενικών από τις άλλες σχολές, οι φοιτητές αγορητές, οι λογομάχοι των αμφιθεάτρων, το Συμπόσιο Ποίησης στην Πάτρα το ’83, οι δρόμοι, τα πρόσωπα, όλα που τώρα πια έχουν αλλάξει.

Ενότητα δεύτερη, «Ποιητών και Αγίων Πάντων», πρώτος ο Καβάφης με το «πρώτο σκαλί» του και ωραία η παρατήρηση:

Είναι υψηλή της ποιήσεως η σκάλα.

Στο ασανσέρ μεγάλο στριμωξίδι,

πράγμα που είχε εύστοχα επισημάνει κι ο Κώστας Καρυωτάκης:

«Όλοι μαζί κινούμε, συρφετός/ γυρεύοντας ομοιοκαταληξία».

Πιο κάτω, στους στίχους:

Ισοψήφισαν στην πρώτη θέση όλοι

με έναν ψήφο

τον δικό του ο καθείς

ανακάμπτει οΓιάννης Σκαρίμπας που, κρίνοντας τους κρίνοντες (τα πρώτα βραβεία αυτοί, τα δεύτερα οι άλλοι) ανέτρεχε σε μια χαρακτηριστική παροιμία του καιρού του:

«Αν είν’ να φάω να ’ναι αρνί κι αν αρτυθώ μπαρμπούνι».

Ακολουθούν και άλλα καβαφικής έμπνευσης, εκατόν πενήντα χρόνια εφέτος από τη γέννηση του Αλεξανδρινού κι ογδόντα από τον θάνατό του, ο οποίος κόντρα στον Παλαμά κερδίζει έδαφος συνεχώς. Στη συνέχεια, η ποιήτρια μέσα στο αντρικό της σχήμα λόγου μιλάει για την «ξεγνοιασιά» του ποιητή, για την «έγνοια» του, για τη συμβουλή σε κάποια που δυσκολεύεται «να γράψει»:

Της είπα να κοιτάξει άλλα ρήματα. (Βαδίζω ας πούμε, κολυμπώ κλαδεύω, μαγειρεύω.)/ Απ’ άκρη σ’ άκρη η μέρα της θα μοσχοβολούσε. Και μια επιθυμία:

Σαν τις μανιάτικες ελιές

θέλω να μοιάζουν τα ποιήματα

με τα κλαδιά κοντά και κλαδεμένα.

Εκεί κοντά στο Οίτυλο τα λιόδεντρα

μοιάζουνε στο ανάστημα σαν τριανταφυλλιές.

Τέρψη στον ουρανίσκο σου το λάδι.

Και μια ποιήτρια επιφανής, που πήγε, διάβασε, σιώπησε, έφαγε, ήπιε κι αναχώρησε χωρίς να πει ένα «ευχαριστώ», σιβυλλική και ακοινώνητη, σαν τα ποιήματά της, τούτη στα σίγουρα δεν θα ’ναι των Ποιητών και των Αγίων Πάντων. Αντίθετα αεράκι δροσερό έρχεται από μακριά, θυμίζοντας Παπαδιαμάντη:

Διαβάζω βίους ποιητών

στα συναξάρια.

Του Διονυσίου Σολωμού

και του Ανδρέα Κάλβου

Καβάφη Αλεξανδρέως

άλλων που βρίσκονται εν ζωή

και ενεργούνε θαύματα.

*

Διαβάζω βίους ποιητών στα συναξάρια

ελάχιστη εγώ.

Στα τόσα που ’χουν για την ποίηση γραφτεί, ας προσθέσουμε κι αυτό που στην ψυχή μοσχοβολά, είτε σαν μυρωδάτο γιασεμί, είτε σαν στίχος από πέρα, Ιόνιο, Αιγαίο, Αλεξάνδρεια, είτε φέρνει παράπονο, είτε και σχόλιο κομψό για τους επηρμένους, είτε ανάμνηση παλιά Σικελιανού και Καζαντζάκη, είτε…

Καμιά φορά συγχέω τα ονόματα, βλάσφημο δεν είναι

αφού ο ίδιος ο Θεός, Ποιητής εκλήθη.

Ο Κώστας Καρυωτάκης, μυροβλήτης.

Νικόλαος Εγγονόπουλος, τροπαιοφόρος.

Κωνσταντίνος Καβάφης, ομολογητής.

Η Σαπφώ, γλυκοφιλούσα, γοργοεπήκοος.

Των δημοτικών μας τραγουδιών οι ανώνυμοι

άγιοι πάντες…

και σίγουρα δεν είναι βλάσφημο, ο Ελύτης μάς το λέει: «Ένα κορίτσι που κρατάει κλώνο μυρτιάς από τον Αρχίλοχο επιβιοί σ’ έναν πίνακα του Matisse… και μια Παρθένος της βυζαντινής εικονογραφίας, δε διαφέρει πολύ». Οι Ποιητές και Άγιοι Πάντες στο πλευρό μας.

 

Ποιητών και Αγίων Πάντων
Γιώτα Αργυροπούλου
Μεταίχμιο
80 σελ.
Τιμή € 8,80
001 patakis eshop


 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΠΟΙΗΣΗ
Θωμάς Κοροβίνης: «Ποιήματα και τραγούδια»

Μια ακροβασία πάνω στο κύμα, σαν μια παραλλαγή στον στίχο του άλλου ποιητή (χόρεψε πάνω στο φτερό του καρχαρία), αυτό μοιάζει να λέει ο Θωμάς Κοροβίνης σε όλα του τα τραγούδια· αλήθεια, ποιήματα ή τραγούδια;...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.