Για τα παιδιά που δεν έχουν μεγάλη εξοικείωση με το διάβασμα, όπως είναι οι μαθητές της Α’ δημοτικού και μερικώς οι μαθητές της Β’, αλλά όμως έχουν σχεδόν κατακτήσει τους μηχανισμούς της ανάγνωσης, κατάρτισα μια λίστα με βιβλία κατάλληλα και προσιτά σ’ αυτά και λόγω σύντομων και κατανοητών κειμένων, αλλά και λόγω θεμάτων συγγενικών και κοντινών στον μικρό τους κόσμο. Καλό είναι, τα παιδιά στην ηλικία των έξι-επτά ετών να συναντούν στις ιστορίες γνωστά και αγαπημένα πρόσωπα και πράγματα ή, ακόμη, και την αντανάκλαση του εαυτού τους. 
Η επιλογή έγινε μεταξύ των βιβλίων που μου έχουν σταλεί μέχρι σήμερα. Οπωσδήποτε θα υπάρχουν και άλλοι τίτλοι αξιόλογοι, αλλά δεν τους έλαβα. Πάντως κι αυτός ο κατάλογος περιέχει αρκετά βιβλία για τη χαρά και τη γνώση τους, για τα ταξίδια με το πιο αξεπέραστο μεταφορικό μέσο του κόσμου, τη φαντασία.

Φύγαμε για περιπέτεια!
Ρέιτσελ Έλιοτ
μετάφραση: Μαρία Αγγελίδου
εικονογράφηση: Βαλέρια Ντοκάμπο
Μεταίχμιο
26 σελ.
Τιμή € 9,90
Βιβλίο εξαιρετικό! Γραμμένο από τη γνωστή και πολύ δημοφιλή στα παιδιά και στους εφήβους συγγραφέα Rachel Elliot, γεννημένη στην Κορνουάλη της ΝΔ Αγγλίας, και εικονογραφημένο από τη σπουδαία καλλιτέχνιδα Valeria Docampo από το Μπουένος Άιρες της Αργεντινής. Και αν προηγουμένως μιλήσαμε για φαντασία, αυτό το βιβλίο τη δοξάζει: «Κατεβαίνω με πιρόγα τα αφρισμένα ποτάμια», λέει ο Ελέφαντας. «Διαβάζω το χάρτη των λαμπερών αστεριών», μιλά το Αλογάκι. «Κολυμπάω παρέα με τις γοργόνες και βουτάω για μαργαριτάρια», λέει το κορίτσι. «Και να που αρμενίζουμε τα πέλαγα», ο Πειρατής.
Έξω το χιόνι απλωνόταν παντού. Παγωνιά. Μέσα το τζάκι έθαλπε. Γύρω του η Πάνινη Γάτα, ο Μπλε Ελέφαντας, η Μπάμπουσκα, ο Πειρατής. Ανάμεσά τους ήταν το Κορίτσι. Αυτό βολεύτηκε στο Ξύλινο Αλογάκι. Και «Φύγαμε για περιπέτεια!» είπε. Ταξίδια του νου. Ασύλληπτα. Με οδηγό και σύντροφο τη φαντασία. «Τέλος για σήμερα η περιπέτεια. Αύριο πάλι», είπε το Κορίτσι. Και αγκάλιασε το Ξύλινο Αλογάκι για να παραδοθεί γλυκά στον ύπνο…
Η ομορφιά γνωρίζει πώς να επιβάλλεται και να ευεργετεί δίχως πολλά λόγια.

Ο Σίμπα και το σύμπαν
Αργυρώ Πιπίνη
εικονογράφηση: Ελίζα Βαβούρη
Εκδόσεις Πατάκη
39 σελ.
Τιμή € 5,50
Ο Σίμπα, ο γάτος της Λενιώς, αυτοβιογραφείται με στιχάκια ευχάριστα, ναζιάρικα, παιδιάστικα: «Είμαι ένας γάτος μαύρος, στρουμπουλός, δεν είμαι πολύ έξυπνος, μα ούτε και χαζός. Η καταγωγή μου είναι πολύ πολύ παλιά, όλοι οι πρόγονοί μου μεγαλώσαν σε χαλιά».
Ο Σίμπα είναι ο βασιλιάς της καρδιάς της Λενιώς – δεν χωράει άλλος κανείς μέσα της. Η Λενιώ νομίζει ότι ο Σίμπα είναι ολόκληρο το… Σύμπαν. Να, όμως, που μια μέρα, μέρα κακότυχη για τον γάτο, έφεραν στο σπίτι κι άλλη γάτα, μια ταλαιπωρημένη γατούλα με μαδημένο τρίχωμα:
«Της είπα πως με λέγανε Σίμπα ο μεγαλοπρεπής και μου ’πε τ’ όνομά της, Τιτίκα η αναιδής».
Περιπέτειες. Με ευτυχισμένο τέλος, βεβαίως.
Η Αργυρώ Πιπίνη γνωρίζει κι αγαπά πολύ τις γάτες κι έχει γράψει κι άλλα χαριτωμένα βιβλία γι’ αυτές. Και για άλλα πολύ ωραία πράγματα.
Όμορφες και οι εικόνες της Ελίζας Βαβούρη.

Τα παιδιά είναι...;
Δημήτρης Γαλάνης
εικονογράφηση: Δημήτρης Γαλάνης
Ηλίβατον
32 σελ.
Τιμή € 6,00
Σκέψεις των παιδιών σαν απάντηση στις παρατηρήσεις, στις φοβέρες, στις αθέλητες, έστω, απειλές των μεγάλων. Βιβλίο μικρό το δέμας αλλά ασυνήθιστο σε σύλληψη και προϊόν αληθινής αγάπης προς το παιδί – και γνώσης του ψυχικού του κόσμου. Γι’ αυτό, καλό είναι να το ξεφυλλίσουν και οι μεγάλοι. Σίγουρα θα σκεφθούν πολύ κι ίσως να μην προφέρουν ξανά λέξεις όπως, π.χ., «Άχρηστε! Άχρηστη!» Λέξη σκληρή που θα κάνει το παιδί να αναρωτηθεί μελαγχολικά: «Άχρηστη είμαι; Άχρηστος; Γιατί;» Ή, στην προσταγή «Μην κινείσαι!» το παιδί ασφαλώς και θα μπορούσε να αναρωτηθεί: «Άγαλμα είμαι;» «Σκάσε!» ακούς καμιά φορά, μα δεν ακούγεται και o συλλογισμός του παιδιού: «Μπαλόνι είμαι;» Καμιά φορά βλέπουμε τους μεγάλους να φοβερίζουν: «Δεν είσαι καλό παιδί, δεν σ’ αγαπάω!» Γνωρίζουν πόσο θα λυπηθεί στο βάθος το παιδί;
Εάν, αντιθέτως, το κοιτάμε τρυφερά και του χαϊδεύουμε την καρδούλα με λόγια αγάπης και παραδοχής, όπως: «Είσαι έξυπνη», «Όλα τα μπορείς», «Σ’ αγαπώ πολύ», τα ενθαρρύνουμε για τα καλύτερα, για τα υψηλότερα.
Σκίτσα απλά, αφαιρετικά, ένα βιβλιαράκι-έκπληξη.

Μετράω από τη ζούγκλα ως την... κουζίνα
Αθηνά Ρεϊζακη
εικονογράφηση: Mark Weinstein
Ψυχογιός
29 σελ.
Τιμή € 5,99
Οι πρώτοι αριθμοί εδώ (που τους μαθαίνουν ενωρίτερα, βέβαια). Αλλά, κυρίως, και το ωραιότερο, είναι οι στίχοι και οι εικόνες που τους συνοδεύουν. Διαβάστε:
«Ένα περήφανο και όμορφο λιοντάρι/ Μία τυρόπιτα απ’ το φούρνο πάει να πάρει…»
Και μερικοί άλλοι:
«Πέντε σκίουροι μικροί/ Ξύπνησαν πρωί πρωί/ Το ρολόι τους κοιτάνε,/ Στρώνουν στο κλαδί να φάνε…»
Ή οι παρακάτω:
«Εννιά σκύλοι ζουν μαζί/ Στης γιαγιάς μου την αυλή./ Τρώνε ρύζι, πίνουν γάλα,/ Τρώνε λάχανα μεγάλα…»
Απλά και γνώριμα πράγματα.
Να επαινέσω ακόμη μια φορά τις εικόνες του Mark Weinstein. Τα παιδιά τις αγαπούν πολύ. Και οι μεγάλοι.

Ο εχθρός
Νταβίντε Καλί
μετάφραση: Φίλιππος Μανδηλαράς
εικονογράφηση: Σερζ Μπλοκ
Πατάκης
64 σελ.
Τιμή € 14,50
Στην έρημο, σε καιρό πολέμου. Μια σιωπή απόλυτη και δυο μεγάλες τρύπες. Μέσα σ’ αυτές δυο στρατιώτες. Δυο εχθροί. Δεν συναντήθηκαν ως τώρα, γνωρίζει όμως ο ένας για τον άλλον. Κάθε πρωί πυροβολούν ο ένας τον άλλον, όχι για να τον σκοτώσει αλλά για να δηλώσει την παρουσία του. Πεινούν, διψούν, κρυώνουν. Ίδιες κινήσεις, ίδιοι άνθρωποι. Αγναντεύουν τα άστρα. Σκέπτονται. Δεν τον θέλουν τον πόλεμο. Και το αποδεικνύουν.
Μοντέρνο βιβλίο, απλό, σοφό, καταγγέλλει τον πόλεμο, υμνεί την ειρήνη με ελάχιστα λόγια, λόγια ουσίας.

Οι καλοί και οι κακοί ιππότες
Αντώνης Παπαθεοδούλου
εικονογράφηση: Ίρις Σαμαρτζή
Παπαδόπουλος
36 σελ.
Τιμή € 10,99
Προηγήθηκαν Οι καλοί και οι κακοί πειρατές, που τιμήθηκαν με το Κρατικό Βραβείο Εικονογραφημένου Παιδικού Βιβλίου (εξ ημισείας με τον Ιπτάμενο δίσκο του Τριβιζά) και με το Βραβείο Εικονογραφημένου Βιβλίου του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου. Πράγματι χαριτωμένος ο λόγος αλλά και η εικόνα. Βιβλίο προσιτό και διασκεδαστικό. Τώρα με τους Ιππότες έχουμε ένα εξίσου καλό βιβλίο: τα στιγμιότυπα με τους αντικριστούς «καλούς και κακούς ιππότες» είναι ενδιαφέροντα, μάλιστα, καθεμιά από τις σελίδες είναι σαν μικρό αυτοτελές σκετσάκι. Επιπλέον οι εικόνες της Ίριδος Σαμαρτζή, με τις άπειρες λεπτομέρειες και την ιδιαίτερη έκφραση, τροφοδοτούν την –ήδη έτοιμη για πετάγματα– παιδική φαντασία.
Στην ιστοριούλα οι ιππότες της μιας όχθης, οι κακοί, φοβερίζουν, κάνουν επίδειξη δυνάμεων, πολεμικών μέσων, αγριάδας, ενώ οι καλοί απαντούν στις προκλήσεις με χιούμορ, αγαθότητα και γενναιότητα:
«Οι κακοί ιππότες λένε:
Θα μπούμε στο κάστρο σας το βράδυ,
να σκορπίσουμε τον πανικό!»
Κι απέναντί τους απτόητοι, έως και εύθυμοι:
«Οι καλοί ιππότες λένε:
Μόνο μπαίνοντας,
κόψτε εισιτήριο…
απόψε έχουμε θεατρικό».

Το δώρο
Magali Bonniol
μετάφραση: Σοφία Παλάκη
Παπαδόπουλος
30 σελ.
Τιμή € 8,99
Αυτή η γεννημένη στην Προβηγκία (1976) συγγραφέας έχει κερδίσει τις καρδιές πολλών παιδιών, σε αρκετές χώρες. Με τις ιστορίες της και, κυρίως, με τις εικόνες της. Διατηρώ στη σκέψη μου το πανέμορφο βιβλίο της – πάνε οκτώ χρόνια κιόλας, Ένα χριστουγεννιάτικο δείπνο (Εκδ. Σοκόλη-Κουλεδάκη), όπου ένας γάτος με κόκκινο σκούφο κι ένας ποντικός ξημερώνονται στη στέγη πεινώντας και τουρτουρίζοντας, ενώ ο Άγιος Βασίλης θρηνεί για τον χαμένο του σκούφο… Στο Δώρο, με την ευφρόσυνη εικονογράφηση, η Μαρίκα η Κατσικούλα έχει τα γενέθλιά της και οι γενναιόδωροι γονείς της φεύγουν για να της αγοράσουν την πιο όμορφη και πιο μεγάλη τούρτα γενεθλίων. Πού να φαντάζονταν ότι την πόρτα τους θα χτυπούσε ο Λύκος. «Χαρούμενα γενέθλια, Μαρίκα! Σου έφερα ένα δώρο». Και η Μαρίκα, επιφυλακτική: «Πού είναι;» Για να της αποκριθεί ο Λύκος: «Μπροστά σου. Εγώ είμαι το δώρο». Εν τω μεταξύ, είχαν φθάσει στο σπίτι ο Άκης το γουρουνάκι και ο Λάκης το λαγουδάκι. Τρυφερή, χαρούμενη περιπέτεια με ωραίο τέλος και με ακόμη ωραιότερες φατσούλες.

Γάτα, σκύλος κι ένα αρνί πορτρέτα σε μια γκαλερί
Τασούλα Δ. Τσιλιμένη
εικονογράφηση: Κατερίνα Βερούτσου
Μεταίχμιο
63 σελ.
Τιμή € 6,06
Η ιστορία μπορεί να διαβαστεί και από λίγο μεγαλύτερα παιδιά. Είναι διασκεδαστική και εμπνέει αισθήματα τρυφερότητας προς τα ζώα. Πρόκειται για χαριτωμένα περιστατικά από τη ζωή ενός φιλόζωου και φιλότεχνου ζεύγους, του κυρίου Κώστα και της γυναίκας του κυρίας Λίζας, που ο άντρας της τη φωνάζει Μόνα Λίζα, καθότι ζωγράφος και καθηγητής στη Σχολή Καλών Τεχνών.
Το ζεύγος αποφάσισε να αφήσει την πόλη για την εξοχή, όπου ζούσε ευχαριστημένο στον ευεργετικό καθαρό αέρα, με τον σκύλο –Άρης το όνομά του– τη γατούλα τη Λούλα και το προβατάκι τον Τάκη. Μια μέρα που ξεκίνησαν για την πόλη, άφησαν μόνα τα ζωάκια στο σπίτι. Έτσι νόμιζαν, δηλαδή, διότι εκείνα κρύφτηκαν στο αυτοκίνητο. Οι εξελίξεις ήταν ευχάριστες για όλους…
Ωραίες οι εικόνες της Κατερίνας Βερούτσου, ατμόσφαιρα ήρεμη, βιβλίο γλυκύτατο.

Παραλία για λύκους
Ράνια Μπουμπουρή
εικονογράφηση: Νίκη Λεωνίδου
Βιβλιόφωνο
51 σελ.
Τιμή € 7,50
Έχει κάτι το ασυνήθιστο και ελκυστικό ο τίτλος του καλού –από πάσης απόψεως– βιβλίου. Παραλία για λύκους! Τι ωραία εικόνα, αν το καλοσκεφθείς – λύκοι να πλέουν και να παίζουν στα γαλανά νερά ευχαριστημένοι, και τα λυκάκια με μπρατσάκια ή σωσίβια παπάκια. Εικόνα, λοιπόν, ειδυλλιακή. Δεν είναι, όμως. Διότι οι λύκοι κατέλαβαν την παραλία και αυθαιρέτως ύψωσαν τριγύρω της φράχτη σαν οχυρό με σκοπό να εμποδίσουν την πρόσβαση στα άλλα ζώα τους δάσους. Πράξη σκληρή; Βεβαίως. Αλλά οι λύκοι, μέσω του αρχηγού τους, του Ζαν-Λικ, απευθύνθηκαν στα ζώα που διαμαρτύρονταν: «Αγαπητοί συμπολίτες, από σήμερα η παραλία περνάει στα χέρια των λύκων…»
Τους έφταιγαν οι τσιρίδες των μωρών, η φασαρία, τα σκουπίδια που ανέμελα και αδιάφορα άφηναν πίσω τους τα άλλα γένη. Τώρα στην περίκλειστη παραλία τους θα έβρισκαν την τάξη και τη γαλήνη. Είναι, βέβαια, τακτικοί οι λύκοι, αλλά ας το συζητούσαν πρώτα. Φίλοι χώρισαν, παιχνίδια σταμάτησαν, γείτονες έμειναν πίσω, συναγερμός στο δάσος. Περιπέτειες. Ωραίες. Παιδικές και χαρούμενες. Κι ένα μεγάλο δίδαγμα που βγαίνει χωρίς «διδαχή». Σεβασμός στη φύση που είναι η αληθινή πατρίδα του καθενός μας – έστω και λαβωμένη.
Πρέπει να αναφερθώ ιδιαιτέρως στην εικονογράφηση της Νίκης Λεωνίδου: είναι τόσο διαυγής και καθαρή και τόσο ταιριαστή στην ιστορία της Ράνιας Μπουμπουρή. Κείμενο και εικόνες αλληλοσυμπληρώνονται. Μια ευτυχής συνεργασία.

Ένα χιλιοζωηρούλικο και άλλα χίλια
Φράνση Σταθάτου
εικονογράφηση: Σπύρος Γούσης
Ψυχογιός
64 σελ.
Τιμή € 6,69
Ήτανε μια φορά, μας λέει η γνωστή συγγραφέας, στο Μεγάλο Μαγευτικό Δάσος, ένας πίθηκος με την αγαπημένη του πεντάμορφη πιθηκίνα. Είχαν όλες τις προϋποθέσεις για μια ευτυχισμένη ζωή, πλην την ψυχή τους σκοτείνιαζε και μαύριζε η απουσία ενός παιδιού. Καημός κι αυτός! Αχ, ας είχα ένα παιδάκι –φράση που συναντούμε συχνά στα παραμύθια, κι ακόμη συχνότερα στη ζωή– κι ας ήταν και Χιλιοζωηρούλικο, παρακαλούσε καθημερινώς η πιθηκίνα. Βέβαια, το «Χιλιοζωηρούλικο» το ακούμε  πρώτη φορά, φαίνεται όμως ότι εκεί, στον κόσμο των πιθήκων, έχουν γνώση διότι ο άντρας της απαντούσε πως κακούς μπελάδες θέλει να βάλει στο κεφάλι της με το Χιλιοζωηρούλικο, μια και τα πιθηκάκια αυτά είναι τα πιο άτακτα στον κόσμο. «Ναι, μπορεί, μα είναι πολύ έξυπνα και χαριτωμένα», παρατηρούσε η κυρία του. «Αχ, ας είχα ένα παιδάκι…» λαχταρούσε η γυναίκα.
Κι ήρθε κι έπιασε η ευχή που έβγαινε από τα βάθη της ζεστής καρδιάς της. Κι έδωσε ο Θεός και ταχτάριζε σε λίγο ένα παιδάκι. Χιλιοζωηρούλικο. Αεικίνητο. Στριφογυρνούσε συνεχώς σαν σβούρα και όλο γελούσε. Κουραστικό και άτακτο, ό,τι και να πεις. «Δε σ’ τα ’λεγα εγώ, γυναίκα;» την ψευτομάλωνε ο πίθηκος, μα εκείνη τρισευτυχισμένη τον σταματούσε: «Μου τα ‘λεγες. Όμως άσε να μεγαλώσει και θα δεις». Πάντως, όσο ήταν μικρό και έπαιζε, τα σκυλάκια του έμεναν χωρίς ουρά, τα αρκούδια χωρίς αυτιά, ο ελέφαντας χωρίς προβοσκίδα, οι διαστημάνθρωποι χωρίς πόδια, οι δεινόσαυροι χωρίς ουρά, τίποτε δεν έμενε όρθιο ή αρτιμελές, ήταν μεγάλη η περιέργεια του μικρούλη να δει από τι ήταν φτιαγμένα τα καημένα τα παιχνίδια του. Αφήστε που χανόταν και κρυβόταν στα πιο απίθανα σημεία.
Μεγαλώνοντας ο Χιλιοζωηρούλης έδωσε μεγάλες χαρές στους γονείς του με την καλοσύνη και με το πνεύμα του το ατίθασο μεν, ζωηρότατο και γεμάτο φαντασία και δημιουργικότητα δε…
Η Φράνση Σταθάτου έγραψε ένα πολύ όμορφο παραμύθι –για γονείς και παιδιά– για τα παιδιά με προβλήματα υπερκινητικότητας. Για τη γνώση, την κατανόηση και τη χωρίς αναστολές αγάπη.

Αστέρια στον πάτο της λίμνης
Εύη Γεροκώστα
εικονογράφηση: Ανδρέας Κούρτης
Μεταίχμιο
45 σελ.
Τιμή € 5,00
Αρχέγονος ο Ασιρού. Και αγγελικός. Γεννήθηκε αμέσως μετά τα όνειρα. Πρωτοείδε το φως κάτω από μιαν ελιά. Εξάλλου, από έναν καρπό της είχε βλαστήσει. Ψηλά στο λόφο κατοικούσε κι άλλος κανείς δεν υπήρχε τριγύρω. Μονάχα η ελιά του. Τις νύχτες περίμενε να ανάψουν και να λάμψουν στον ουρανό τα αστέρια. Να τα αγαπήσει, να τα απολαύσει, να τα μετρήσει, να τους μιλήσει και να ονειρευτεί μαζί τους. Τον συντρόφευαν στην απέραντη μοναξιά του που δεν τη συνειδητοποιούσε. Του έφθαναν τ’ άστρα του. Και η φλογέρα του, σκαλισμένη από ένα κλαδί ελιάς. Την έπιανε στα χέρια και τα άστρα χόρευαν κι έπειτα χαμήλωναν και του διηγούνταν ιστορίες μαγευτικές. Όμορφα ζούσε. Κι ας μην είχε απομακρυνθεί ποτέ από την ελιά.
Ώσπου, ένα βράδυ ο άνεμος αγριεμένος άρχισε να φωνάζει και να βρυχάται. Ποπό! Ο Ασιρού δεν τον είχε ξανακούσει να ουρλιάζει έτσι και ούτε είχε ξαναδεί τα σύννεφα να σκορπίζουν τρομαγμένα. Κι ο ίδιος τρόμαξε σαν είδε πέρα μακριά, κάτω από το λόφο, εκείνη τη λίμνη που στην επιφάνειά της έλαμπαν οι φίλοι και σύντροφοι στη μοναξιά του, τ’ αστέρια. Λαμποκοπούσαν πανώρια. Αν όμως πνίγονταν, αν δεν ήξεραν κολύμπι, αν το νερό έκλεβε τη λάμψη τους; Φοβήθηκε. Ω, ναι. Θα βοηθούσε κι ας μην είχε φύγει ποτέ από τον λόφο. Φόρεσε το σκουφί του, πήρε τη φλογέρα του, αγκάλιασε την ελιά και ξεκίνησε.
Ένα οδοιπορικό στη γνώση. Ωραίο παραμύθι. Θυμίζει προφορικές, αρχαίες αφηγήσεις με τον λιτό του λόγο και τη διέξοδο στο όνειρο και την άπειρη αθωότητα και καλοσύνη.

Η Ελένη Σαραντίτη είναι συγγραφέας και κριτικός βιβλίου.

Άλλα κείμενα:

• Kiran Millwood Hargrave: «H Τζούλια και ο καρχαρίας»
• Betty Smith: «Ένα δέντρο μεγαλώνει στο Μπρούκλιν»
• Ηρώ Παπαμόσχου: «Ένας γάιδαρος που τον λένε Ισίδωρο»
• Abdulrazak Gurnah: «Άλλες ζωές»
• Αδερφοί Φαν: «Η Λίζι και το σύννεφο»

Twitter