Πίτερ Σις: «Ο Πιλότος και ο Μικρός Πρίγκιπας»
O Πίτερ Σις, διάσημος εικονογράφος, διεθνώς ανεγνωρισμένος συγγραφέας και πολυβραβευμένος σκηνοθέτης κινηματογράφου, γεννήθηκε το 1949 στην πόλη Μπρνο της Τσεχίας, τότε Τσεχοσλοβακία, ενώ από το 1984 κατοικεί οικογενειακώς στη Νέα Υόρκη. Να σημειώσουμε ότι στη γενέθλια πόλη του, με την ανήσυχη, μοντέρνα και συνεχή πνευματική κίνηση, έζησε τρία χρόνια ο Αλέξανδρος Υψηλάντης· εξάλλου, μια γειτονική οδός φέρει το όνομα του εκλεκτού Έλληνα, ηγεμόνα της Βλαχίας και της Μολδαβίας και κατόχου ευρείας παιδείας.
Όμως ο πασίγνωστος καλλιτέχνης Πίτερ Σις εγκατέλειψε τον γενέθλιο τόπο λόγω διαφωνιών με την τότε πολιτική κατάσταση. Προηγουμένως είχε φοιτήσει στην Ακαδημία Εφηρμοσμένων Τεχνών της Πράγας και στο Royal College of Art του Λονδίνου. Ξεκίνησε την καριέρα του ως κινηματογραφιστής στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου (1980), από όπου και έλαβε την περίφημη Χρυσή Άρκτο για τη δουλειά του σε φιλμ κινουμένων σχεδίων. Κέρδισε επίσης το Grand Prix στο Φεστιβάλ του Τορόντο, σε συνεργασία με τον Μπομπ Ντίλαν. Η ταινία αυτή βρίσκεται στη συλλογή του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης.
Όσο για τη λογοτεχνική παραγωγή του, είναι συγγραφέας άνω των 20 βιβλίων και κάτοχος ισάριθμων και περισσότερων ίσως βραβείων. Ανάμεσα στα ωραιότερα και σημαντικότερα, και περισσότερο μεταφρασμένα, είναι: Το δέντρο της ζωής – Κάρολος Δαρβίνος, εδώ στις Εκδόσεις Κάτοπτρο, Μπαλαρίνα, Μαντλένκα, Κόμοντο, Ακολούθησε τ’ όνειρο, BeachBall, Το τείχος κ.ά. Κέρδισε έξι φορές το βραβείο των The New York Times Books Review, ενώ προσφάτως δημιούργησε μια εντυπωσιακή τοιχογραφία για τον 86ο σταθμό του μετρό της Νέας Υόρκης. Έχει δε εικονογραφήσει αρκετά έργα συναδέλφων του. Τα βιβλία του κυκλοφορούν σε Αγγλία, Γερμανία, Γαλλία, Ελλάδα, Κίνα, Ισπανία, Ιαπωνία. Επίσης, το 2012, τιμήθηκε με το σημαντικότερο βραβείο εικονογράφησης, το φημισμένο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν.
Στο καινούργιο του έργο ο Πίτερ Σις περπατά με γνώση, συγκίνηση και αγάπη επί τα ίχνη της σύντομης ζωής του σπουδαίου Γάλλου συγγραφέα, άφοβου και τολμηρού αεροπόρου και ουμανιστή Αντουάν ντε Σεντ Εξιπερί (1900- 1944). Επί τα ίχνη μιας ζωής γεμάτη περιπέτειες, ή μάλλον μιας ζωής που ολόκληρη ήταν μια συνεχής περιπέτεια.
«Η αεροπλοΐα, η λογοτεχνία και ο έρωτας –τα τρία πάθη του Σεντ Εξιπερί– μεταμόρφωσαν σε νέο θεό αυτόν τον άνθρωπο που δυσκολευόταν να χωρέσει το μεγάλο, βαρύ και αδέξιο σώμα του στο πιλοτήριο των καταδιωκτικών αεροπλάνων, αυτό τον ποιητή που φαινόταν δυστυχισμένος όταν δεν πετούσε, και που είχε ανάγκη, όπως ο Ίκαρος, να δραπετεύει από τον λαβύρινθο της καθημερινότητας, από τη ρουτίνα της σκληρής και γήινης ζωής που τόσο είχε απογοητεύσει, πριν από αυτόν, έναν άλλο ανήσυχο μυθιστοριογράφο, τον Αλέν Φουρνιέ, συγγραφέα του Μεγάλου Μολν…» γράφει ο Μισέλ Πολακό, διευθυντής του France Info, στο βιβλίο του Αλέν Βιρκοντελέ Ο Μικρός Πρίγκιπας και το ρόδο του (Εκδόσεις Πατάκη), για να καταλήξει: «Ο Μικρός Πρίγκιπας έφυγε, όπως έφυγε και το τριαντάφυλλό του. Όποτε όμως προσπαθείτε να διαβάσετε μέσα σας, μην ξεχάσετε να βυθίσετε το βλέμμα σας στο χώρο που είναι ο καθρέφτης του. Ίσως ανακαλύψετε στο παιχνίδισμα των νεφών ή των αστεριών, κάποιες λέξεις χαραγμένες από πυρωμένες καρδιές ερωτευμένων ή από του “κηπουρού της ψυχής”, καθώς ο Σεντ Εξιπερί συνήθιζε κάποτε να λέει ότι ήθελε να γίνει κηπουρός. Μικρά χρονικά των ουρανών, κατά κάποιον τρόπο».
Η 31η Ιουλίου είναι μια μέρα με μεγάλη ηλιοφάνεια· δεν θα αντιμετώπιζε μετεωρολογικά προβλήματα στα οποία, άλλωστε, ήταν συνηθισμένος. Απογειώθηκε από το Μπόργκο της Κορσικής στις 8:45. Στις 10:30 ο ασύρματος στη βάση χάνει τα ίχνη του. Στις 13:30 δεν έχει επιστρέψει. Στις 14:30 αναφέρεται ως αγνοούμενος. Ο επισμηναγός Αντουάν ντε Σεντ Εξιπερί είναι «presumed lost».
Πήρε μαζί του φεύγοντας για τις ουράνιες διαδρομές, ανασαιμιές ρόδων και τριανταφυλλιές, εωθινές αστραποβολές· την αγλαή ομορφιά του Αυγερινού, μα και την αμόλυντη, πανίσχυρη ευωδιά της μακρινής, πλατιάς θάλασσας. Οπωσδήποτε στις αποσκευές του χώρεσαν και στεναγμοί από τις καρδιές αμέτρητων ανθρώπων. Και καημοί άλλων τόσων. Ωστόσο, επέστρεψε στη Γη των ανθρώπων (Terre des homes, 1939, Βραβείο Γαλλικής Ακαδημίας) με τη μορφή του Μικρού Πρίγκιπα, που σπαρταρά από αγάπη για τον άνθρωπο.
Στο εξαιρετικά ωραίο και εκπληκτικά πρωτότυπο βιβλίο του Πίτερ Σις, ο αναγνώστης δεν θα γνωρίσει τα της ζωής και τα της οικογένειας του γενναίου και παθιασμένου πιλότου πολέμου- εξερευνητή (και ψυχών, βέβαια, ερευνητή), παρά θα κάνει και ένα συναρπαστικό ταξίδι σε χρόνους που ο κόσμος δονείτο ενθουσιασμένος και εκστατικός από τις σπουδαίες ανακαλύψεις που άλλαξαν τη ζωή του. Πολλά από όσα ονειρευόταν ή διάβαζε και άκουγε σε μύθους και φανταστικές αφηγήσεις γίνονταν πραγματικότητα! Ανάμεσα στα θαύματα των πρώτων χρόνων του 20ού αιώνα ήταν και η εμφάνιση των ιπτάμενων μηχανών, τις οποίες προσδοκούσε χιλιάδες χρόνια. Ένα σκάφος που θα μπορούσε να τον μεταφέρει μέσω του αέρα σε κόσμους μακρινούς.
Τα πρώτα αεροπλάνα ήταν ανεμοπλάνα· πλην ήταν αδύνατο να ανυψωθούν με τις δικές τους δυνάμεις έως ότου εφευρεθούν αυτά που οι άνθρωποι με ζήλο, προσπάθεια, διορατικότητα και αφοσίωση κατόρθωσαν να κατασκευάσουν. Και όμως· σε όλους τους αρχαίους πολιτισμούς (Κίνας, Ινδιών, Αιγύπτου) εικονίστηκαν άνθρωποι φτερωτοί. Κι ας μην ξεχνούμε τον Δαίδαλο και τον γιο του, Ίκαρο, που πέταξαν χάρη στα φτερά που κατασκεύασε ο ζωγράφος, γλύπτης και αρχιτέκτονας Δαίδαλος. Α, είναι άπειρες οι προσπάθειες που έκανε ο άνθρωπος έως ότου επιτύχει την κατασκευή αεροπλάνου ικανού για πτήση· μα και εξαιρετικά ενδιαφέρουσες.
Όσο και οι δρόμοι που άνοιξε από την αυγή ήδη της ζωής του…
Ο Γάλλος παθιασμένος αεροπόρος, πολυδιαβασμένος και πολυαγαπημένος συγγραφέας Αντουάν ντε Σεντ Εξιπερί γεννήθηκε ό,τι είχε γεννηθεί και το αεροπλάνο. Στη Λιόν. Η αρχοντική οικογένειά του είχε ρίζες που χάνονταν πίσω στον 5ο αιώνα. Ως βρέφος είχε ολόχρυσα μαλλιά, για τούτο και τον φώναζαν Βασιλιά Ήλιο. Έζησε μες στην αγάπη και την άνεση, γύρω του λιβάδια, ολάνθιστοι κήποι και αδέλφια σύντροφοι στα ατέλειωτα παιχνίδια.
Εδώ ας παρατηρήσουμε ότι ενώ ο λόγος του Πίτερ Σις είναι σύντομος και ουσιαστικός, οι εικόνες του λαλούν. Ο κόσμος της εποχής στις ζωγραφιές του. Και η ζωή και τα όνειρα του Εξιπερί, επίσης. «Το αγόρι θα μεγάλωνε και θα γινόταν πιλότος. Θα έγραφε για τολμηρές πτήσεις, αλλά και για μέρη που θα συναντούσες αν πέταγες αρκετά μακριά, μέχρι τα πέρατα του κόσμου. Τι ανακάλυψε στη γη; Τι ανακάλυψε στον ουρανό;» Γύρω κι επάνω από τις λέξεις αυτές τηλεσκόπια, αερόστατα, σχεδίες, πτηνά ψηλά στους αιθέρες, πυργίσκοι και μηχανές, ο Πήγασος, ελέφαντες, αερόπλοια, πλάσματα του βυθού και ουράνια σώματα· ένας κόσμος που δεν εξαντλείται. Ο μεγάλος ποταμός, έπειτα, το πελώριο πατρογονικό σπίτι, ο πύργος του Άιφελ (κατασκευασμένος έντεκα χρόνια πριν από τον ερχομό του χρυσαφένιου Αντουάν), ο ίδιος παιδάκι ακόμη ενώ διαβάζει ποιήματά του στην οικογένεια, η φιγούρα του νεκρού πατέρα, τα αδέλφια του, η ωραία και ευγενική παρουσία της μητέρας, η γηραιά θεία καθώς παρατηρεί «Είναι τόσο ατίθασος ο Αντουάν» και η απάντηση της ευτυχισμένης μητέρας, «Είναι σωστός άγγελος».
«Όταν ο Αντουάν ήταν μόλις δώδεκα χρονών, έφτιαξε μια ιπτάμενη μηχανή ολοδική του. Δεν κατάφερε να πετάξει, αλλά δεν το έβαλε κάτω». (Ουσιαστικώς, στη ζωή του ποτέ δεν το έβαλε κάτω. Κυνήγησε με επιμονή τα όνειρά του, αγάπησε σφοδρά τις επιλογές του.) Και ιδού στις εικόνες του Σις το αγοράκι, χαρούμενο, με μάτια γεμάτα θάμβος, με τα χρυσά μαλλιά αφημένα στο χάιδι του αγέρα, στη θαλπωρή του ήλιου, ενώ επιχειρεί τις πρώτες πτητικές απόπειρες. Μεγαλώνοντας άλλο δεν σκεπτόταν παρά τα αεροπλάνα, προς μεγάλη δυσαρέσκεια της οικογένειάς του, που άλλα προσδοκούσε από αυτόν. Ματαίως βέβαια, διότι οι αιθέρες τον καρτερούσαν, ήταν από τους εκλεκτούς τους…
Κύκλοι, αλλεπάλληλοι κύκλοι και μέσα τους είτε το πρόσωπο του Αντουάν, είτε η ψηλή κορμοστασιά του, είτε πλάσματα αγαπημένα. Κι ακόμη η πρώτη πτήση στα είκοσι χρόνια του, χάρτες, η κήρυξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, η διετής στρατιωτική θητεία του, οι ημιτελείς σπουδές του στη Σχολή Καλών Τεχνών, η έκδοση του πρώτου βιβλίου του, η φοίτησή του σε σχολή αεροπλοΐας, τα πρώτα μακρινά πετάγματα με πολεμικά αεροπλάνα, η συντριβή του αεροσκάφους του στη Γουατεμάλα, ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος (ως συνέπεια του Α’, βέβαια), η αποδοχή του από όλους ως πιλότο πολέμου, η Νέα Υόρκη και η νοσταλγία για τον τόπο του, ο γάμος του, η επιστροφή στην παλιά του Μοίρα στη Βόρεια Αφρική, η φήμη που απέκτησε ως ένας από τους μεγάλους προδρόμους της γαλλικής αεροπορίας.
Στο βιβλίο αυτό με τους επαναλαμβανόμενους κύκλους –ωσάν τους κύκλους της ζωής, θαρρώ– και την εξαίρετη εικονογράφηση, δεν θα αντλήσουμε πληροφορίες για τον «Μικρό Πρίγκιπα» μόνο, αλλά θα σταθούμε θεατές γεγονότων και πράξεων συγκλονιστικών, που άλλοτε έφεραν απώλειες και δυστυχία κι άλλοτε θαυμασμό για τις ανεξάντλητες δυνάμεις του ανθρώπου και το υψηλό φρόνημα που σε ώρες δύσκολες τον θωρακίζει και τον μεγαλύνει.
ΥΓ. Το βιβλίο δεν απευθύνεται σε παιδιά «από οκτώ ετών», όπως σημειώνεται στο δελτίο Τύπου, απευθύνεται σε μεγαλύτερες ηλικίες· και από ενηλίκους μπορεί να διαβαστεί με μεγάλο ενδιαφέρον, τόσο για την αισθητική του όσο και για το σπάνιο και ενδιαφέρον περιεχόμενό του.
Ο Πιλότος και ο Μικρός Πρίγκιπας
Η ζωή του Αντουάν ντε Σεντ Εξιπερί
Πίτερ Σις
μετάφραση: Θέμελης Γλυνάτσης
Μεταίχμιο
40 σελ.
Τιμή € 11,00
