Tomas Ibanez: «Ο αναρχισμός σε κίνηση»
Από τα μέσα της τελευταίας δεκαετίας του 20ού αιώνα και οπωσδήποτε μετά το 1999 και την ιστορική «μάχη του Σιατλ» ενάντια στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου και τη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση, ο αναρχισμός παρουσιάζει εντυπωσιακή κινητικότητα σε όλο τον κόσμο. Το γεγονός αυτό έχει προκαλέσει αναζωπύρωση των συζητήσεων στο εσωτερικό του αναρχισμού για το παρόν και το μέλλον του. Μία από τις συζητήσεις αυτές αφορά στον μετα-αναρχισμό.
Αναρχισμός τον 21ο αιώνα
Ο όρος «μετα-αναρχισμός» εμφανίστηκε το 1987 στο βιβλίο Μετα-αναρχική αναρχία του Βορειοαμερικανού αναρχικού στοχαστή Χακίμ Μπέι, ο οποίος αντιλαμβανόμενος ότι ο αναρχισμός χρειαζόταν ένα αναζωογονητικό άλμα προς τα μπρος, πρόβαλε ένα θεωρητικό κατασκεύασμα «για το ξεπέρασμα του αναρχισμού στο όνομα της Αναρχίας».
Σύμφωνα με τον Ισπανό στοχαστή και συγγραφέα Τόμας Ιμπάνιεθ (1944), ο αναρχισμός, το ιστορικό αυτό ιδεολογικοπολιτικό ρεύμα που κουβαλάει παράδοση και αγώνες αιώνων, ανέκαμψε το τελευταίο διάστημα επειδή ήταν παρών στις μεγάλες κινητοποιήσεις των αρχών του 21ου αιώνα, είτε αυτές αφορούσαν συναντήσεις κορυφής των παγκόσμιων οικονομικών θεσμών (G8, Γένοβα κ.ά.) είτε αφορούσαν τον πόλεμο είτε τα αντικοινωνικά μέτρα (Occupy Wall Street κλπ.).
Ο Ιμπάνιεθ θεωρεί δεδομένο ότι, στα χρόνια που έρχονται, οι αναρχικοί θα πρέπει να αποδεχτούν ότι οι αξίες, οι ιδέες, οι πρακτικές, οι ουτοπίες, οι πεποιθήσεις, οι τρόποι ζωής που σχεδιάζουν, η κοινωνία που οραματίζονται, δηλαδή ό,τι τους διαφοροποιεί και τους χαρακτηρίζει, δεν θα γίνουν ποτέ αποδεκτά από το σύνολο μιας ανθρωπότητας που τη διακρίνει η εντυπωσιακή ποικιλία και διαφορετικότητα.
Αναγνωρίζει όμως ότι, ενώ οι κοινωνικοί αγώνες πολλαπλασιάζονται σε όλο τον κόσμο και με διάφορες αφορμές, οι εστίες αντίστασης πολλαπλασιάζονται αλλά και διασπώνται ταυτόχρονα, με αποτέλεσμα ο αναρχισμός να εμφανίζεται ως ένα κίνημα με μια πλειάδα ρευμάτων: πράσινος αναρχισμός (οικοαναρχισμός, κατά άλλους), εξεγερτισμός, πρωτογονισμός, αναρχοφεμινισμός, αναρχοπάνκ, αντισπισισμός (μάχη για αξιοπρέπεια κάθε είδους έμβιου όντος), βιγκανισμός (πλήρης απόρριψη κάθε ζωικής τροφής), ελευθεριακός κομμουνισμός, ενώ παλαιότερες εκφάνσεις όπως ο αναρχοσυνδικαλισμός, το κίνημα των καταλήψεων κ.ά. εξακολουθούν να αποτελούν σημαντικές συνιστώσες του αναρχικού κινήματος και τον 21ο αιώνα. Η άποψη αυτή ασφαλώς επιβεβαιώνεται από την κατάσταση που επικρατεί στη χώρα μας, μία από τις χώρες με το ισχυρότερο και πιο πολυσχιδές αναρχικό κίνημα των ημερών μας, για την οποία ο Ιμπάνιεθ έγραψε έναν ειδικό –διθυραμβικό– πρόλογο στην παρούσα έκδοση.
Στο μικρό αυτό σύγγραμμα, ο Ιμπάνιεθ σχολιάζει τον πλούτο των θεωρητικών αναζητήσεων που εμφανίστηκαν τις τελευταίες δεκαετίες στο παγκόσμιο αναρχικό κίνημα, πεπεισμένος όντας ότι αναρχισμός χωρίς συνεχές ψάξιμο και προσαρμογή στην εκάστοτε καθημερινότητα δεν νοείται.
Η πεποίθηση ότι η απελευθέρωση της ανθρωπότητας από τα δεσμά του κεφαλαίου και της εξουσίας δεν είναι μια νομοτελειακή συνθήκη, αλλά και η διαπίστωση ότι οι δυτικές κοινωνίες απομακρύνονται πλέον από τη νεωτερικότητα και τις αξίες του Διαφωτισμού οδηγούν τον Ιμπάνιεθ στην αναζήτηση προτάσεων, μέσα από τον ίδιο τον αναρχισμό βέβαια, προκειμένου αυτός να συνδεθεί με τη μετανεωτερικότητα, χωρίς φυσικά να διαρρήξει, αλλά αντίθετα να αναθερμάνει τους ισχυρούς δεσμούς του με τους κοινωνικούς αγώνες.
Ο αναρχισμός ως βίωμα
Αξίζει να τονιστεί ότι ο Ιμπάνιεθ θεωρεί δεδομένο ότι, στα χρόνια που έρχονται, οι αναρχικοί θα πρέπει να αποδεχτούν ότι οι αξίες, οι ιδέες, οι πρακτικές, οι ουτοπίες, οι πεποιθήσεις, οι τρόποι ζωής που σχεδιάζουν, η κοινωνία που οραματίζονται, δηλαδή ό,τι τους διαφοροποιεί και τους χαρακτηρίζει, δεν θα γίνουν ποτέ αποδεκτά από το σύνολο μιας ανθρωπότητας που τη διακρίνει η εντυπωσιακή ποικιλία και διαφορετικότητα. «Επομένως, δεν θα έχουν άλλη επιλογή παρά να κινούνται μέσα σε ένα πλαίσιο αναγκαίας συνύπαρξης» υποστηρίζει σε μια ομολογουμένως τολμηρή όσο και συζητήσιμη άποψη.
Αυτό δεν σημαίνει ότι οι αναρχικοί θα πρέπει να υποστείλουν τον αγώνα τους – το ακριβώς αντίθετο κηρύττει ο Ισπανός συγγραφέας. Κι όχι μόνο αυτό: είναι θετικός στην οικοδόμηση από το αναρχικό κίνημα χώρων που αυτό θα αποσπά από το σύστημα και στους οποίους θα εφαρμόζει «τρόπους ζωής πιο ικανοποιητικούς από αυτούς που υπόσχονται οι ψευδαισθήσεις του καταναλωτισμού».
Αισιόδοξος για τις δυνατότητες των νέων προς τους οποίους κατά κύριο λόγο απευθύνεται κι από τους οποίους στρατολογεί ο αναρχισμός, αλλά και προβληματισμένος για το αν θα καταφέρει ο αναρχισμός να αποκοπεί από κοινωνικοπολιτικά χαρακτηριστικά που τον περιορίζουν, ο Ιμπάνιεθ καλεί σε ανανέωση του ιδεολογικού οπλοστασίου του αναρχισμού αλλά και σε μια άμεση, καθημερινή, βιωματική σχέση με το απελευθερωτικό όραμά του: «να φερθούμε ως ερωτευμένοι απέναντι στην ουτοπία και να την κάνουμε όσο πιο λαμπερή γίνεται, να την απαλλάξουμε από εσχατολογικές αναθυμιάσεις και να τη θεμελιώσουμε γερά στο παρόν» γράφει και καλεί το κίνημα «να βάλει στο ντουλάπι τα νεανικά λάθη».
Ο αναρχισμός σε κίνηση
Αναρχισμός, νεοαναρχισμός και μετα-αναρχισμός
Tomas Ibanez
Μετάφραση: Διονύσης Γιαννακόπουλος
Ευτοπία
122 σελ.
ISBN 978-618-80244-8-9
Τιμή: €8
