fbpx
Σπύρος Αραβανής: «Μελοποιημένος λόγος»

Σπύρος Αραβανής: «Μελοποιημένος λόγος»

Θα ήθελα να επιστρατεύσω για λίγο τη φαντασία σας, ακολουθώντας, αν θέλετε, τη σκηνοθετική γραμμή που σε μένα γέννησε το βιβλίο αυτό του Σπύρου Αραβανή διαβάζοντάς το. Τα πρόσωπα, οι αναφορές, οι διηγήσεις των πρωταγωνιστών, οι μικρές και μεγάλες πληροφορίες αυτής της έκδοσης, συνθέτουν ένα πολύμορφο σενάριο κι ένα φιλμ που διατρέχει τον νεότερο ελληνικό μουσικό πολιτισμό, με τρόπο που μόνο ένας έμπειρος και ανήσυχος σκηνοθέτης θα μπορούσε να αποδώσει τόσο πειστικά.

Φανταστείτε λοιπόν την εικόνα. Τρεις σημαντικοί Έλληνες, άνθρωποι του λόγου, που έζησαν σε αυτό τον τόπο σε προηγούμενα χρόνια, επισκέπτονται για λίγο την Αθήνα. Θα ξεστρατίσω, το ξέρω, όμως έχω το κινηματογραφικό άλλοθι.

Κάθε φορά που βρίσκομαι μπροστά σε βιβλία όπως αυτό του Σπύρου Αραβανή αισθάνομαι ότι όλα γύρω μου συμβαίνουν στον βωμό μιας καινούριας, ωραίας αρχής.

Πρόκειται για τον Τέλλο Άγρα, τον Ζήσιμο Λορεντζάτο και τον Γ. Π. Σαββίδη. Βαδίζουν στην Αθήνα, απορημένοι και έκπληκτοι πως εδώ κάτι συμβαίνει. Οι άνθρωποι αυτοί είχαν το προνόμιο να διαβάζουν με τρόπο εύστοχο τα κείμενα των άλλων και τα δικά τους. Είχαν, ακόμη, τη μαγική διαπεραστική ματιά που αναγνώριζε τα πρόσωπα των ανθρώπων. Οι έρημοι δρόμοι, οι άστεγοι, τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, οι πολλές τράπεζες, τα κλειστά καταστήματα, οι ανοιχτές τηλεοράσεις κι αυτή η αβύθιστη σιωπή γύρω τους δεν θα αργήσουν να τους δώσουν το κεντρικό πλάνο του σήμερα. Δεν μοιάζουν λυπημένοι, είναι. Κάποιος σε ένα παγκάκι διαβάζει δυνατά στίχους του Λευτέρη Πούλιου: «Αύριο από το βάθος του καιρού / τέλειοι θα ξαναγεννηθούμε». Φωνάζει. Σταματούν σε ένα κεντρικό βιβλιοπωλείο. Αναζητούν το φωτεινό σήμα. Βλέπουν νέους ποιητές, βιβλία με εμπνευσμένους τίτλους, προσπαθούν να μαντέψουν το περιεχόμενό τους, βλέπουν και το Μελοποιημένος Λόγος – Είκοσι Μελετήματα. Η πρώτη ανακούφιση έρχεται από τον Τέλλο Άγρα. Κάτι λένε μεταξύ τους. Είναι χαρούμενοι…

Κάθε φορά που βρίσκομαι μπροστά σε βιβλία όπως αυτό του Σπύρου Αραβανή αισθάνομαι ότι όλα γύρω μου συμβαίνουν στον βωμό μιας καινούριας, ωραίας αρχής. Βλέπω να ανανεώνεται η αγωνία ανθρώπων τού σήμερα γι’ αυτό που λέμε «Λόγος», το λάμδα εδώ με κεφαλαίο, γι’ αυτό που λέμε μελοποιημένη ποίηση, γι’ αυτό που, εν τέλει, χρόνια τώρα νοικοκυρεύει τη ψυχή μας.

Στα Μελετήματα του Σπύρου Αραβανή, απουσιάζουν πολλές από τις ασθένειες της ρητορείας και, σεβόμενος το κέντρο της αποστολής του, διασώζει τη μνήμη και διηγείται με λεπτή παρατηρητικότητα το αποτέλεσμα της εργασίας του. Ο Αραβανής κάνει αυτό ακριβώς που έκαναν όσοι συναντήθηκαν επιτυχημένα με ανάλογα εγχειρήματα. Θα το πω παραστατικά, σε στρατιωτική κλίμακα. Είναι όπως ο θαλαμοφύλακας στον στρατό, σε βάρδια νυχτερινή, που καταγράφει το παραμιλητό των ονείρων των συναδέλφων του. Εκεί, λίγο πριν το τέλος της βάρδιας του, μ’ ένα τσιγάρο στο χέρι, δίπλα στο παράθυρο, γράφει αυτά που άκουσε κι αυτά που κρύβουν οι βαθιές νυχτερινές ανάσες των ανθρώπων.

Ομολογώ ότι πολλές από τις πληροφορίες που ο Σπύρος καταγράφει στο βιβλίο του μου ήταν άγνωστες. Θαύμασα τον τρόπο που σκιαγραφεί τη σχέση του ποιητή Θωμά Γκόρπα με το λαϊκό και ρεμπέτικο τραγούδι, την ακρίβεια της περιγραφής για τη σχέση του μπρεχτικού λόγου με την ελληνική μουσική σκηνή, τον μεστό και δεμένο του πρόλογο για τον Παύλο Σιδηρόπουλο, τη φορτισμένη γραφή του για τον αγαπημένο του και αγαπημένο μου Μάνο Ελευθερίου, την αναλυτική του καταγραφή για τον επίσης αγαπημένο Άλκη Αλκαίο, την υψηλή αισθητική που προσεγγίζει τον ποιητή Μάνο Χατζιδάκι, τις εξαιρετικές στιχουργικές στιγμές που άντλησε από τη γραφή της Χάρις Αλεξίου, της Ελένης Βιτάλη και του Σταμάτη Κραουνάκη και, τέλος, τα αψεγάδιαστα κείμενά του για τους μελοποιημένους Κορνάρο, Ρίτσο, Βάρναλη, Βρεττάκο και Καμπανέλλη.

Μάλιστα, στο τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου με τίτλο «Ο πολιτικός στίχος στο ελληνικό τραγούδι», ο Σπύρος Αραβανής μέσα σε μία φράση υπογραμμίζει με τον πιο έντονο και εύστοχο τρόπο τη δυσκολία της ανάγνωσης σε αυτό που λέμε κοινωνικοπολιτικό τραγούδι. «Πρόκειται» γράφει «για μια διαρκή πορεία αναζήτησης και όχι μια πλοήγηση, με ξεκάθαρες συντεταγμένες». Αυτό ακριβώς.

Άνθρωπος με πυκνό φίλτρο, που αντιπαθεί τα γιγαντιαία επίθετα, τα λόγια τα μεγάλα και τους εύκολους επαίνους, ο Αραβανής βρίσκει την ιδανική λεκτική ραφή που δένει διαφορετικούς λογοτεχνικούς κόσμους, σε βαθμό μάλιστα που ξεγελά τον αναγνώστη ότι μιλά για ένα και μόνο πρόσωπο.

Αν το κομβικό στοιχείο της τέχνης είναι η συγκίνηση, που είναι, οι αναφορές και οι προεκτάσεις σε αυτή, δηλαδή την τέχνη, είτε πρόκειται για προφορικό είτε για γραπτό λόγο, αποκτούν κύρος μόνο όταν εστιάζονται στο ίδιο συγκινησιακό με την τέχνη πεδίο.

Ως ποιητής, και μάλιστα εκλεκτός, ο Αραβανής ξέρει να κουμαντάρει τη γλώσσα, γνωρίζει πότε να κατέβει από την επικίνδυνη σκαλωσιά της, όπως καλά ξέρει το σημείο που πρέπει να ανέβει για να ακουστεί σωστότερα και ορθότερα αυτό που έχει να πει.

Δεν είναι μόνο ο λόγος, ως κοινός τόπος, που ενώνει, όπως εύστοχα επισημαίνει ο Σπύρος, τους ετερόκλητους ποιητές, στιχουργούς και συγγραφείς του βιβλίου. Άνθρωπος με πυκνό φίλτρο, που αντιπαθεί τα γιγαντιαία επίθετα, τα λόγια τα μεγάλα και τους εύκολους επαίνους, ο Αραβανής βρίσκει την ιδανική λεκτική ραφή που δένει διαφορετικούς λογοτεχνικούς κόσμους, σε βαθμό μάλιστα που ξεγελά τον αναγνώστη ότι μιλά για ένα και μόνο πρόσωπο.

Ο Οδυσσέας Ελύτης στο βιβλίο του Ανοιχτά χαρτιά γράφει: «Δεν κερδίζεις το μέλλον, μονάχα, με μια επανάσταση, όταν πετύχει. Κερδίζεις και το παρελθόν». Εγώ θα αντικαταστήσω τη λέξη «επανάσταση» και θα το πω αλλιώς: «Δεν κερδίζεις το μέλλον, μονάχα, με ένα βιβλίο, όταν πετύχει. Κερδίζεις και το παρελθόν».

 

Ο Κώστας Φασουλάς είναι στιχουργός.

 

Μελοποιημένος λόγος
Είκοσι μελετήματα
Σπύρος Αραβανής
Μετρονόμος
230 σελ.
ISBN 978-618-5010-87-4
Τιμή: €15,90
001 patakis eshop

 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΜΕΛΕΤΕΣ - ΔΟΚΙΜΙΑ
Γεώργιος Ν. Λεοντσίνης: «Το ναυάγιο του “Μέντορος” στις ακτές των Κυθήρων και η διάσωση των γλυπτών του Παρθενώνα»

Στον καιρό μας, το ζήτημα της επιστροφής των γλυπτών του Παρθενώνα στη γενέτειρά τους προβάλλει επιτακτικότερα από ποτέ και απασχολεί όλους τους Έλληνες. Γι’ αυτό και οι μελέτες για το συγκεκριμένο...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΜΕΛΕΤΕΣ - ΔΟΚΙΜΙΑ
Κοσμάς Ρασπίτσος: «Ο Μάρτιν Χάιντεγκερ και η μετάφραση της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας»

Μια από τις τελευταίες κυκλοφορίες στον χώρο της φιλοσοφικής σκέψης και του στοχασμού, που παρουσιάζει μάλιστα πολλαπλό ενδιαφέρον, καθώς εξακτινώνεται σε ζητήματα πέραν των φιλοσοφικών αναζητήσεων...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΜΕΛΕΤΕΣ - ΔΟΚΙΜΙΑ
Bhikkhu Nyānadassana (Ιωάννης Τσέλιος): «Διαλογισμός: Απελευθέρωση ή προσκόλληση;»

Ένα ξεχωριστό βιβλίο κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις Εκδόσεις Τεραβάδα του ομώνυμου βουδιστικού κέντρου (Theravada), στο οποίο αναλύεται λεπτομερώς το θέμα του διαλογισμού και οι δύο του όψεις: η...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.