fbpx
Δημήτρης Δ. Λυπουρλής: «Ιπποκρατική ιατρική»

Δημήτρης Δ. Λυπουρλής: «Ιπποκρατική ιατρική»

Ήδη από τον πέμπτο αιώνα π.Χ. ο Ιπποκράτης είχε γίνει πρόσωπο μυθικό. Σύμφωνα με τις αρχαίες βιογραφίες, είδε το φως του ήλιου στην Κω, ήταν γιος του Ηρακλείδη και της Φαιναρέτης, δέκατος όγδοος απόγονος του Ασκληπιού, εικοστός απόγονος… του Δία!
Οι αρχαίοι βιογράφοι αναφέρουν ότι σπούδασε φιλοσοφία με δάσκαλο τον Δημόκριτο, τον οποίο και θεράπευσε σύμφωνα με τον θρύλο από μια φοβερή λοιμική αρρώστια, γιάτρεψε τον βασιλιά της Μακεδονίας Περδίκκα ανακαλύπτοντας ότι η αιτία της ασθένειας ήταν ο παράφορος έρωτάς του για μία από τις παλλακίδες του παλατιού κι έφτασε στην ακμή του την εποχή του Πελοποννησιακού Πολέμου.

Μελετώντας τους ανέμους και τις κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούσαν στη χώρα των Ιλλυρίων και των Παιόνων, πρόβλεψε μόνος αυτός τον ερχομό του λοιμού που επρόκειτο να πλήξει την Αθήνα, με τις γνωστές καταστροφικές συνέπειες. Το αποτέλεσμα της εντυπωσιακής αυτής πρόβλεψης ήταν η εξάπλωση της φήμης του σ’ όλο τον κόσμο, κι όταν ο βασιλιάς των Περσών Αρταξέρξης αντιμετώπισε ένα βαρύ θανατικό που είχε πέσει στο στράτευμά του, πρόσταξε να τον καλέσουν υποσχόμενος άφθονο χρυσάφι, ασήμι κι ό,τι άλλο επιθυμούσε. Ο Ιπποκράτης αρνήθηκε να προσφέρει τις υπηρεσίες του σ’ έναν βάρβαρο εχθρό της πατρίδας του, κι όταν ο μεγάλος βασιλιάς απείλησε το νησί της Κω με ολοκληρωτικό αφανισμό, οι Κώες απάντησαν στους αγγελιοφόρους που στάλθηκαν ότι δεν ήταν διατεθειμένοι να παραδώσουν το τέκνο τους με κανένα αντίτιμο, όντας σίγουροι ότι οι θεοί θα τους προστάτευαν.

Σ’ αυτό τον τόμο καταπιάνεται με τα έργα του μεγάλου Έλληνα γιατρού θέλοντας να φέρει σε επαφή το ευρύ κοινό με έργα που μπορεί με την πρώτη ματιά να φαίνονται εξειδικευμένα και δυσπρόσιτα, στην πραγματικότητα όμως μπορούν να αποτελέσουν αναγνώσματα εξαιρετικά γοητευτικά.

Τα έργα του ξακουστού γιατρού της αρχαιότητας που θεμελίωσαν τη σχετική επιστήμη στην αυγή του πολιτισμού έχουν γίνει αντικείμενο συζητήσεων και διχογνωμιών, εξαιτίας του γεγονότος ότι το ύφος τους είναι ολωσδιόλου διαφορετικό από βιβλίο σε βιβλίο, πράγμα που οδηγεί τους περισσοτέρους μελετητές στο συμπέρασμα ότι αποτελούν πνευματική παραγωγή πολλών συγγραφέων, οι οποίοι διαδέχτηκαν τον Ιπποκράτη ή επηρεάστηκαν απ’ αυτόν, κι όλη αυτή η βιβλιογραφία στο πέρασμα του χρόνου αποδόθηκε εξ ολοκλήρου στον περίφημο Κώο γιατρό. Πιθανότατα τα νεότερα έργα της συλλογής ανήκουν στην εποχή του βασιλιά της Μακεδονίας Φίλιππου του Β’, το μεγαλύτερο μέρος της γράφτηκε πριν από την ίδρυση της εκπληκτικής βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας και ταξινομήθηκε με βάση τις μεθόδους, το ύφος και τη διδασκαλία στην οποία αναφέρονταν.

Ο Δημήτρης Λυπουρλής είναι ένας από τους ικανότερους Έλληνες φιλόλογους που έχει εντρυφήσει όσο λίγοι σε μερικά από τα λιγότερο γνωστά έργα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, συνδυάζοντας τη σπουδαία φιλολογική του κατάρτιση μ’ ένα ασυνήθιστο επιστημονικό ενδιαφέρον για ευρύτερους τομείς της γνώσης των έξοχων επιτευγμάτων του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Σ’ αυτό τον τόμο καταπιάνεται με τα έργα του μεγάλου Έλληνα γιατρού θέλοντας να φέρει σε επαφή το ευρύ κοινό με έργα που μπορεί με την πρώτη ματιά να φαίνονται εξειδικευμένα και δυσπρόσιτα, στην πραγματικότητα όμως μπορούν να αποτελέσουν αναγνώσματα εξαιρετικά γοητευτικά – ειδικά για όσους έχουν το προνόμιο να ζουν μετά από χιλιάδες χρόνια κάτω από τις ίδιες συνθήκες και το ίδιο ευλογημένο περιβάλλον.

Τέσσερα έργα του Ιπποκράτη παρουσιάζονται σ’ αυτή την έκδοση, συνοδευόμενα από μια εντυπωσιακή εισαγωγή που εξετάζει εις βάθος την καταγωγή της ιατρικής στην αρχαία Ελλάδα, η οποία αποτέλεσε το τέλος μιας μεγάλης παράδοσης που ξεκίνησε με τους προσωκρατικούς φιλοσόφους και στοχαστές. Αυτοί έθεσαν τα πρώτα μεγάλα ερωτήματα και έβαλαν τις λογικές βάσεις της σκέψης και της επιστήμης για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας.

Σε ό,τι αφορά, κατ’ αρχάς, τον Όρκο, που αποτελεί μέχρι σήμερα μια πανανθρώπινη διακήρυξη του απόλυτου σεβασμού στον ασθενή και στον κάθε άνθρωπο που ζητά γιατρειά, παρά τη βραχύτητα της έκτασης του προκάλεσε τις μεγαλύτερες αμφισβητήσεις (και που περιέχει τα περισσότερα αινίγματα, καθώς καλεί τον γιατρό που ξεκινά τη σταδιοδρομία του να μην πιάσει ποτέ μαχαίρι για να εγχειρήσει άνθρωπο, να μη συνδράμει με κανέναν τρόπο σε αυτοκτονία παρέχοντας φάρμακο ή δηλητήριο και να μη συμβάλει στον θάνατο του καρπού οποιασδήποτε γυναίκας). Η πιο πιθανή εξήγηση για τους αφορισμούς αυτούς είναι ότι ο όρκος στη μορφή που μας παραδόθηκε αποτελεί έργο κάποιου Πυθαγόρειου γιατρού εμποτισμένου με τις απόκρυφες και μυστικιστικές αντιλήψεις αυτής της σχολής σκέψης.

Το βιβλίο Περί ιερής νόσου αναφέρεται στην επιληψία, μία από τις τρομακτικότερες ασθένειες που προκαλούσε φρίκη και δέος στους αρχαίους. Η πραγματεία αυτή αποτελεί ένα ορόσημο στην ιστορία της ευρωπαϊκής επιστήμης, καθώς σηματοδοτεί την απαρχή της απομάκρυνσης του ανθρώπου από τις μαγικές και δεισιδαιμονικές αντιλήψεις και τις παρθενικές του προσπάθειες να αντιμετωπίσει τον κόσμο γύρω του χρησιμοποιώντας τον νου και τη λογική, καταπολεμώντας την αγυρτεία και τα ελεεινά παιχνίδια των κάθε λογής γητευτών που εξευτελίζουν το ανθρώπινο υποκείμενο και μαζί του κάθε έννοια θρησκευτική με το ουσιαστικό της περιεχόμενο.

Ήδη από τα χρόνια του Ομήρου οι γιατροί, μαζί με τους μάντεις, τους μαστόρους και τους τραγουδιστάδες, ήταν περιοδεύοντες επαγγελματίες που κέρδιζαν το ψωμί τους περιφερόμενοι από πόλη σε πόλη. Ήταν λοιπόν σημαντικό, με το που θα αφιχθούν σ’ έναν τόπο, να αντιληφθούν όλα εκείνα τα στοιχεία που επηρεάζουν την υγεία των κατοίκων, ώστε να κάνουν σωστές προγνώσεις που θα τους εξασφάλιζαν γρήγορα την αναγνώριση και την επιτυχία. Αυτά ακριβώς τα στοιχεία αναλύονται στο Περί αέρων υδάτων τόπων, ένα από τα ωραιότερα κομμάτια της Ιπποκρατικής συλλογής, ίσως το λογοτεχνικότερο. Σ’ αυτό αναλύονται με σαφήνεια και περιγράφονται γλαφυρά όλοι οι παράγοντες επηρεασμού της ανθρώπινης φυσιολογίας: ο προσανατολισμός κάθε πόλης, οι ψυχροί και οι θερμοί άνεμοι που πνέουν, το μικροκλίμα της κι ακόμα το νερό που πίνουν ο κάτοικοι – αν είναι μαλακό ή σκληρό, γλυκό ή αλμυρό, λαμπερό και διαυγές, κρύο ή θολό, αν έρχεται από μέρη υψηλά και βραχώδη, αν προκύπτει από πάγο ή από χιόνι.

Ο γιατρός της αρχαιότητας δεν είχε τα τεχνολογικά μέσα που θα τον βοηθούσαν να εντοπίσει με ακρίβεια την κατάσταση του ασθενούς κάθε φορά που έπρεπε να παλέψει με τον θάνατο τραβώντας ένα βέλος ή καθαρίζοντας κάποια πληγή με τη χρήση των βοτάνων και των άλλων, περιορισμένων μέσων, που του παρείχε η τέχνη του. Στο Προγνωστικόν, το πιο φημισμένο ίσως έργο της αρχαίας συλλογής, εξηγείται ότι η σωστή πρόγνωση –και όχι η διάγνωση– είναι καθοριστική, κι ότι ο άξιος γιατρός πρέπει να είναι σε θέση με ταχύτητα να αντιληφθεί το ιστορικό, την παρούσα κατάσταση και την εξέλιξη της υγείας του ατόμου που εξετάζει βασιζόμενος στην παρατηρητικότητα, στην εμπειρία και στην οξύνοιά του, αρετές που δύσκολα βρίσκει κανείς στους σύγχρονους θεραπευτές.

Είναι αλήθεια ότι οι Έλληνες φιλόλογοι έχουν εστιάσει το ενδιαφέρον τους κυρίως στον Όμηρο, στους μεγάλους τραγικούς και στους ιστορικούς της αρχαιότητας, αφήνοντας ανεξερεύνητα μεγάλα έργα επιστημονικά όπως τις φυσιογνωστικές μελέτες του Θεόφραστου, τις γεωγραφικές αναζητήσεις του Ερατοσθένη ή του Στράβωνα, τις αστρονομικές παρατηρήσεις του Αριστάρχου ή, στην περίπτωσή μας, την καταπληκτική παραγωγή του Ιπποκράτη. Έπειτα, η γλώσσα των Ελλήνων φιλολόγων είναι πολλές φορές συνειδητά ή ασυνείδητα ακατάληπτη για το ευρύ κοινό, όμως ο Δημήτρης Λυπουρλής αποτελεί εξαίρεση φωτεινή. Ακόμα κι αν οι παρατηρήσεις του εκκινούν από μια γνήσια φιλολογική περιέργεια εστιάζοντας στις αμφισημίες των λέξεων, στις καταλήξεις που κυριαρχούν στο εκάστοτε κείμενο και στις γλωσσικές αποχρώσεις που χαρακτηρίζουν εννοιολογικά περάσματα από εποχή σε εποχή, καταφέρνει πάντοτε να βρίσκεται σε επαφή με τον μέσο αναγνώστη, προσφέροντος τέρψη κι αναδεικνύοντας την ουσία, το βαθύτερο νόημα, τη γενικότερη, την πλατύτερη, την παγκόσμια αξία αυτών των αθάνατων κειμένων.

 

Ιπποκρατική ιατρική
Όρκος περί ιερής νόσου, περί αέρων υδάτων τόπων,  προγνωστικόν
Δημήτρης Δ. Λυπουρλής
Επίκεντρο
362 σελ.
ISBN 978-960-458-547-2
Τιμή: €19,00

001 patakis eshop


 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΜΕΛΕΤΕΣ - ΔΟΚΙΜΙΑ
Ben Ansell: «Γιατί η πολιτική αποτυγχάνει»

Ο Μπεν Άνσελ στο βιβλίο του Γιατί η πολιτική αποτυγχάνει: Πέντε παγίδες και πώς να τις αποφύγουμε, το οποίο κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο, σε μετάφραση του Γιώργου Μαραγκού, καταπιάνεται...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΜΕΛΕΤΕΣ - ΔΟΚΙΜΙΑ
Ελένη Κ. Σπηλιώτη: «Εθνικός Διχασμός: Φιλοβασιλικοί εξόριστοι στη Σκόπελο»

Μ’ ένα σαπιοκάραβο, μέσα σε κατακλυσμιαία βροχή και με φόβο πιθανού τορπιλισμού, φτάνει στις 31 Ιανουαρίου 1918 στη Σκόπελο μια ομάδα επιφανών πολιτικών και άλλων προσώπων που με απόφαση του...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΜΕΛΕΤΕΣ - ΔΟΚΙΜΙΑ
«Για τη διαχείριση του πένθους και της απώλειας» και «Γιατί υπάρχει το κακό στον κόσμο;»

Αν υπάρχει ένας μελετητής ικανός να μας εισάγει τόσο στον πλούτο της γλώσσας όσο και των ιδεών του Μεγάλου Ιεράρχη Βασιλείου αλλά και του Πλουτάρχου είναι ο Ιωάννης Πλεξίδας. Με από πολλών ετών...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.