Pierre-André Taguieff: «Ο εξτρεμισμός και τα είδωλά του»
Το τζιχαντιστικό κύμα που μοιάζει να σαρώνει τις δυτικές κοινωνίες, η δυναμική αναβίωση του εθνικισμού που αποδεικνύεται εξαιρετικά ανθεκτικός και η ανάδυση στο προσκήνιο ακραίων τάσεων από την αριστερά και τη δεξιά που έχουν κοινό παρονομαστή τη διαβολοποίηση της άγριας παγκοσμιοποίησης και τη συνωμοσιολαγνεία φαίνεται να διαλύουν ανελέητα την τάξη στην οποία έμοιαζαν να βρίσκονται οι σύγχρονες κοινωνίες την αυγή του εικοστού πρώτου αιώνα. Στην περίπτωση ειδικά των ισλαμιστών μαχητών έχουμε να κάνουμε με τρομοκράτες εντελώς διαφορετικούς από αυτούς που είχαμε συνηθίσει, καθώς όπως έχει ειπωθεί: «Ο μουσουλμάνος αντάρτης διαθέτει πολύ πιο ισχυρούς ιδεολογικούς πόρους από τον γκεβαριστή αντάρτη, γιατί κινητοποιεί ένα σώμα αξιών πιο απλό και οικουμενικά πιο προσπελάσιμο από οποιαδήποτε άλλο: δεν διαβάζει κανείς το Κοράνι όπως διαβάζει Το Κεφάλαιο». Η τρομακτική επιστροφή της έννοιας του «ιερού», που είχε θαφτεί για πάντα, σύμφωνα με τους κάθε λογής αντίθρησκους, επανέρχεται βίαια στο προσκήνιο και η σύγκρουση των δύο κόσμων μοιάζει να γέρνει την πλάστιγγα αναπόφευκτα προς το μέρος αυτών που είναι διατεθειμένοι να πεθάνουν απέναντι σ’ αυτούς που έμαθαν να αποζητούν με κάθε τρόπο τον συμβιβασμό και την ανεκτικότητα προκειμένου να διασφαλίσουν τον εύθραυστο τρόπο ζωής και την καταναλωτική τους ευμάρεια που θεωρείται το υπέρτατο αγαθό. Οι κάθε λογής κοσμικοί και ισορροπημένοι αναλυτές, που προσπαθούν μάταια να καταστήσουν ελκυστική μια ασαφή ρεπουμπλικανική κοσμικότητα, μοιάζουν ανίσχυροι αντικρίζοντας τις σύγχρονες γενιές να αποζητούν μια ζωή με περισσότερες συγκινήσεις και ένταση. Όπως λέγεται στην Αποκάλυψη του Ιωάννη: «Ο Θεός εμέσει τους χλιαρούς» και η ιστορία έχει δείξει ότι οι θρησκείες ανταποκρίνονται σε μια βαθιά πολιτισμική ανάγκη του ανθρώπου, που δεν μπορεί να θεωρεί την κατανάλωση ανυπέρβλητη κορύφωση του βίου του – κάτι που που είχε παρατηρήσει ο Φρόιντ ήδη από το 1939, γράφοντας: χρειάζεται «να καταλάβουμε πώς αυτοί οι άλλοι άνθρωποι (οι πιστοί) φάνηκαν ικανοί να αποκτήσουν την πίστη τους στο θείο Ον και από πού αυτή η πίστη αντλεί την τεράστια εξουσία της η οποία υπερβαίνει τον ορθό λόγο και την επιστήμη», ενώ κάπου αλλά αναφέρει: «Δεν υπάρχει καμία από τις εσφαλμένες και δεισιδαιμονικές πίστεις της ανθρωπότητας, δήθεν ηττημένες, τα απομεινάρια των οποίων να μην επιβιώνουν σήμερα ανάμεσά μας ... Ό,τι μια φορά ήλθε στη ζωή ξέρει να κατισχύει με υπομονή. Ενίοτε θα μπορούσαμε να αμφιβάλλουμε για το αν οι δράκοι της καταγωγικής εποχής πέθαναν πραγματικά μέχρι και τον τελευταίο».
Με τα κείμενα του παρόντος βιβλίου, ορισμένα από τα οποία βλέπουν για πρώτη φορά το φως της δημοσιότητας, ο Πιερ Αντρέ Τανγκιέφ αναλύει την ανάδυση των εξτρεμιστικών τάσεων αποδεικνύοντας για μία ακόμα φορά τον αιχμηρό τρόπο της σκέψης του και τη μοναδική αναλυτική του πρωτοτυπία, που τον τοποθετούν στην πρωτοπορία των μοντέρνων στοχαστών ανά την υφήλιο.
Με τα κείμενα του παρόντος βιβλίου, ορισμένα από τα οποία βλέπουν για πρώτη φορά το φως της δημοσιότητας, ο Πιερ Αντρέ Τανγκιέφ αναλύει την ανάδυση των εξτρεμιστικών τάσεων αποδεικνύοντας για μία ακόμα φορά τον αιχμηρό τρόπο της σκέψης του και τη μοναδική αναλυτική του πρωτοτυπία, που τον τοποθετούν στην πρωτοπορία των μοντέρνων στοχαστών ανά την υφήλιο. Σ’ αυτά τα κείμενα εξηγεί την αδυναμία ερμηνείας των καινούριων φαινομένων από τους συμβατικούς αναλυτές είτε αυτοί προέρχονται από υπολείμματα της μαρξιστικής αριστεράς που έχει χάσει την επαναστατική της γοητεία μετά την αιματηρή αποτυχία του κομμουνισμού, είτε προέρχονται από τη μεριά αυτού που ονομάζεται «οπορτουνιστικός προσαρμοτισμός» και μπορεί να ιδωθεί ως ένας εξτρεμισμός του κέντρου που αποβλέπει σε έναν κόσμο αναπτυσσόμενο γραμμικά και αναπόφευκτα μέσα στην παγκοσμιοποιημένη χρηματιστική οικονομία και την τυφλή ανάπτυξη μιας τεχνολογικής αυτοκρατορίας, αδιαφορώντας για τις συνέπειες. Οι οπαδοί αυτών των δύο κατηγοριών ερμηνεύουν τις καινούριες τάσεις, όπως την άνοδο του τζιχαντισμού, προσπαθώντας να κατατάξουν τους κάθε λογής εξεγερμένους στις νόρμες τους βαφτίζοντάς τους παραβατικούς ή ριζοσπάστες, προϊόντα δυσλειτουργιών του συστήματος, και όχι «αληθινούς» οπαδούς μιας θρησκείας, όμως δεν μπορεί κάποιος να μην παρατηρήσει αυτό που έχει υποστηριχτεί από τους κοινωνικούς επιστήμονες: «το ισλάμ είναι ο μόνος μονοθεϊσμός ο οποίος ενθυλακώνει τα καθήκοντα του πολέμου μέσα σε αυτά της θρησκείας».
Στην καινούρια «εποχή των δημαγωγών» που ανατέλλει μες στο μιντιακό σκοτάδι της διάχυσης των πληροφοριών σε κάθε γωνιά του πλανήτη όλα μοιάζουν πιθανά, οι εξελίξεις φαίνονται απρόβλεπτες και συνεχώς αναδύονται γραφικές φιγούρες ηγετών που εκφράζουν τους κάθε λογής εξτρεμισμούς κινούμενες στα όρια των συνταγματικών κανονισμών. Η αιτία όλων των κακών θα μπορούσε να αναζητηθεί στην πλεονεξία, αυτή την ενδόμυχη στην ανθρώπινη φύση επιθυμία τού να έχουμε χωρίς προσπάθεια και χωρίς αντίτιμο όλο και περισσότερα πάνω απ’ ό,τι μας αναλογεί και που είναι, σύμφωνα με τον αρχαίο ιστορικό Πολύβιο, ο φορέας της διαφθοράς των πολιτικών καθεστώτων. Φαίνεται ότι έρχεται η εποχή όπου ο κάθε σκεπτόμενος πολίτης πρέπει να αποδείξει ότι το κουράγιο είναι η πρώτη από όλες τις αρετές, όπως έγραψε η Χάνα Άρεντ. Το επιμύθιο του Γάλου φιλόσοφου που δίνει μια μεταφυσική διάσταση στη σκέψη του είναι ότι ο μεγάλος άρχοντας του δόλου διασκεδάζει με το να σκορπά τη σύγχυση και την αταξία στους πίνακες των αντιτιθέμενων αξιών μας, αρχίζοντας από το καλό και το κακό. Και ότι διαρκώς μας επιβάλλει με τρόπο ιδιαίτερα διατροφικό να επιλέγουμε μεταξύ Σκύλλας και Χάρυβδης: ποιον δρόμο να πάρουμε, αν αρνηθούμε να γίνουμε είτε πεθαμένο λιοντάρι είτε ζωντανός σκύλος; Οι απαντήσεις σε τέτοια παραλυτικά διλήμματα θα κρίνουν εν πολλοίς το μέλλον.
Ο εξτρεμισμός και τα είδωλά του
Επίκαιρες σκέψεις για τον τζιχαντισμό, την άκρα δεξιά, τον αντισημιτισμό, τον λαϊκισμό και τη συνωμοσιολογία
Pierre-André Taguieff
Μετάφραση: Ανδρέας Πανταζόπουλος
Επίκεντρο
240 σελ.
ISBN 978-960-458-728-5
Τιμή: €9,00
