Henri Weber: «Πρέπει να απαλλαγούμε από την κληρονομιά του Μάη του ΄68;»
Στις 7 Μαΐου 2017 η Γαλλία θα εκλέξει νέο Πρόεδρο της Δημοκρατίας και, κατά πάσα πιθανότητα, αυτός δεν θα προέρχεται από την αριστερά. Ούτε καν από τη ρεφορμιστική αριστερά που εδώ και 30 χρόνια υπηρετεί ο πρώην ευρωβουλευτής του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Γαλλίας Ανρί Βεμπέρ, σκληροπυρηνικός τροτσκιστής στα νιάτα του κι ένας από τους πρωταγωνιστές στην εξέγερση του Μάη του 1968. Στην επέτειο των 50 ετών της εξέγερσης του Μάη, το 2018, η Γαλλία θα έχει μάλλον έναν δεξιό ή μια ακροδεξιά πρόεδρο.
Αν η υποψήφια της ακροδεξιάς καταφέρει να κερδίσει, ο τίτλος του παρόντος βιβλίου του Βεμπέρ δεν θα έχει πια κανένα νόημα: η Γαλλία θα έχει ήδη απαλλαγεί οριστικά από την ‘κληρονομιά του Μάη του ’68 και, δυστυχώς για τον Βεμπέρ, θα φέρει μερίδιο ευθύνης, όπως άλλωστε και όλα τα κυβερνητικά/κομματικά στελέχη του Σοσιαλιστικού Κόμματος που κυβερνάει τη Γαλλία τα τελευταία χρόνια.
Απάντηση στον Σαρκοζί
Ο Βεμπέρ, μέλος του Σοσιαλιστικού Κόμματος από τις αρχές της δεκαετίας του 1980, έγραψε το συγκεκριμένο βιβλίο το 1988 ως έναν εκτενή απολογισμό των πεπραγμένων της εξέγερσης του Μάη με αφορμή τη συμπλήρωση 20 χρόνων.
Το βιβλίο επανεκδόθηκε στη Γαλλία το 2008 και σε εκείνη την έκδοση ο Βεμπέρ έγραψε έναν ακόμα πρόλογο (περιέχεται εδώ) απευθυνόμενος στον νεοεκλεγέντα πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας Νικολά Σαρκοζί, ο οποίος κατά την προεκλογική εκστρατεία του, σε ένα από τα γνωστά παραληρήματά του ενάντια σε ό,τι δεν αντιπροσωπεύει τη βαθιά συντηρητική φύση του, είχε ζητήσει από τη Γαλλία να «ξεμπερδεύει με την κληρονομιά του Μάη» και είχε κατηγορήσει τους πρωτεργάτες της εξέγερσης ότι σπατάλησαν τις κατακτήσεις της μεταπολεμικής Γαλλίας· έφτασε μάλιστα σε τέτοιο σημείο παραλογισμού, ώστε να πει ότι «οι σημερινοί νέοι είναι τα κύρια θύματα αυτής της σπατάλης».
Απέναντι στον θρασύ Σαρκοζί, το άστρο του οποίου μάλλον έδυσε στις προκριματικές εκλογές της γαλλικής δεξιάς, ο Βεμπέρ ένιωσε την ανάγκη να υπερασπιστεί αυτή την κληρονομιά και, ταυτόχρονα, να απολογηθεί για τον τρόπο με τον οποίο η γενιά του μετουσίωσε σε ιδεολογική στάση και διαχειρίστηκε ως πολιτική πρακτική την κληρονομιά εκείνη.
Στον τόμο συμπεριλαμβάνονται επίσης ένας πρόλογος κι επίλογος στην επανέκδοση του 1998 (δέκα χρόνια από την πρώτη έκδοση και 30 χρόνια από τον Μάη) κι ένας πρόλογος του συγγραφέα ειδικά για την ελληνική έκδοση, στον οποίο ο Γάλλος πολιτικός, δημοσιογράφος και πανεπιστημιακός απευθύνεται –μεταξύ άλλων– στους Έλληνες Αγανακτισμένους της πλατείας Συντάγματος καλώντας τους να κρατήσουν από τα διδάγματα του Μάη τον διεθνισμό, την πίστη στη δύναμη της συλλογικής δράσης και την απόρριψη της ακραίας βίας.
Όχι δήλωση μετάνοιας
Ο Ανρί Βεμπέρ ξεκαθαρίζει από την αρχή ότι δεν προτίθεται να κάνει δήλωση μετάνοιας για τον Μάη του ’68 και ειδικά από τη στιγμή που μια τέτοια δήλωση θα δικαίωνε πολιτικές προσωπικότητες όπως ο Νικολά Σαρκοζί, ενώ νιώθει επίσης την ανάγκη να απαντήσει σε φιλοσόφους όπως Ρεϊμόν Αρόν (1905-1983)· ο μεγάλος αυτός κοινωνιολόγος, δημοσιογράφος και καθηγητής υπήρξε ένας από τους πιο σημαντικούς επικριτές των πρωταγωνιστών του Γαλλικού Μάη.
Έτσι, αναπτύσσει μια εντυπωσιακή σε πυκνότητα πολιτικού και ιστορικού λόγου ανάλυση στην οποία βάζει μέσα τα πάντα: τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο και τη Λαμπρή Τριακονταετία που ακολούθησε, τον μετασχηματισμό του καπιταλισμού και τη νέα κοινωνική διαστρωμάτωση που αυτός επέβαλε στις δυτικές κοινωνίες, τα αντιαποικιοκρατικά και αντιαυταρχικά κινήματα σε Δύση κι Ανατολή, την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού και την ανάδυση νέων κοινωνικών υποκειμένων που δεν έχουν καμία ιστορική αναφορά παρά μόνο στον εαυτό τους –η σπουδάζουσα νεολαία, εν προκειμένω–, το εργατικό κίνημα και τον επίσημο συνδικαλισμό, ακόμα και την ένοπλη αντίσταση των ακραίων οργανώσεων προ και (κυρίως) μετά τον Μάη εξετάζει.
Ο Βεμπέρ αναλύει όλο το μεταπολεμικό τοπίο (σε Γαλλία και παγκοσμίως) προκειμένου στη συνέχεια να ανασυνθέσει τον Μάη του ’68, αλλά υπό το πρίσμα πλέον της απολύτως προσωπικής του αντίληψης. Έτσι, ο Βεμπέρ θα προσδώσει στην εξέγερση χαρακτηριστικά που δεν «βλέπουν» άλλοι αναλυτές, θα δώσει πρωταγωνιστικό ρόλο σε πλευρές που άλλοι ιστορικοί ή πρωταγωνιστές των γεγονότων θεωρούν υποδεέστερες. Υπήρξε εκ των πρωταγωνιστών μεν, η άποψη που εκφράζει όμως είναι προσωπική.
Τι ήταν λοιπόν ο Μάης του 1968 για τον Α. Βεμπέρ; Ήταν ένα ογκώδες κίνημα απελευθέρωσης και εκδημοκρατισμού της γαλλικής κοινωνίας, το οποίο συγκρούστηκε με μια σειρά εξουσιαστικές δομές, όχι μόνο στην πολιτική αλλά και στη δημόσια διοίκηση, στην καθημερινότητα και τις ερωτικές σχέσεις, στους χώρους της μόρφωσης και της εργασίας· ειδικά από τη στιγμή που μεγάλα εργατικά συνδικάτα κινητοποιήθηκαν για να στηρίξουν τους φοιτητές.
Ο Μάης επικαλέστηκε τις μεγάλες αξίες που διέπουν τη γαλλική σκέψη: την ισότητα ενάντια σε κάθε μορφή διάκρισης (φυλή, θρησκεία, σεξουαλικό προσανατολισμό), την απελευθέρωση από τον κομφορμισμό και τον πουριτανισμό που είχαν αγκυλώσει τη χώρα. Όπως μάλιστα πιστεύει ο συγγραφέας, ο Μάης του ’68 εκσυγχρόνισε τη γαλλική κοινωνία, την πέρασε από μια ιστορική της φάση σε μια νέα και, για όλους τους παραπάνω λόγους, ούτε η πολιτική δεξιά, ούτε η συντηρητική διανόηση θα έπρεπε να ζητούν τη λησμονιά του.
Και στο τέλος… Ολάντ
Ο Ανρί Βεμπέρ καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο Μάης του ’68 ήταν το σταυροδρόμι στο οποίο συναντήθηκαν τρία διαφορετικά κινήματα: α) το δημοκρατικό κίνημα ενάντια στην κρατική αυθαιρεσία, β) το ηδονιστικό- κοινοτιστικό κίνημα που ασκεί κριτική στον πουριτανισμό και τη μοναξιά των μεγαλουπόλεων της Δύσης και γ) το ρομαντικό κίνημα που προσπαθεί να επανανοηματοδοτήσει τις κοινωνίες του ατομικισμού και της τεχνολογικής απομόνωσης.
Τελικά τι κρατάμε από τον Μάη; Ο Βεμπέρ αναγνωρίζει ότι ο Μάης δεν κατάφερε στα χρόνια που ακολούθησαν να διαφυλάξει τις δημοκρατικές, ελευθεριακές και ηδονιστικές αρχές της νιότης του, αλλά, όπως γράφει, τη λύση στην Ευρώπη της βαθιάς οικονομικής και κοινωνικής κρίσης μπορεί να τη δώσει η συζήτηση στους κόλπους της ευρωπαϊκής αριστεράς και κυρίως η σοσιαλδημοκρατική εκδοχή των διαθέσιμων προτάσεων· αναφέρεται συγκεκριμένα στο Σοσιαλιστικό Κόμμα της Γαλλίας και τον Φρανσουά Ολάντ, ο οποίος λάνσαρε το μεγαλεπήβολο «Ευρωπαϊκό Σύμφωνο Υπευθυνότητας, Ανάπτυξης και Διακυβέρνησης» που ο Βεμπέρ θεωρούσε μερικά χρόνια πριν παρακαταθήκη αλλαγών. Σήμερα γνωρίζουμε ότι, δυστυχώς, έκανε λάθος.
Πρέπει να απαλλαγούμε από την κληρονομιά του Μάη του ΄68;
Henri Weber
Μετάφραση: Ευγενία Τσελέντη
Ηλίβατον
220 σελ.
ISBN 978-960-808-518-3
Τιμή: €14,00
