Γ. Έξαρχος, Π. Νοτόπουλος: «Η εταιρική κοινωνική ευθύνη στον σύγχρονο κόσμο & στον Πλάτωνα»
«Τι γαρ το φιλοκερδές; Τι ποτέ έστιν, και τίνες οι φιλοκερδείς;» αναρωτιέται ο Σωκράτης για να τσιγκλήσει έναν μαθητή του και να ξεκινήσει άλλη μια μεγάλη κουβέντα στην κλασική Αθήνα…
Καλός ο Φρέντερικ Τέιλορ, ο Πίτερ Ντράκερ και ο Γκάρυ Χάμελ και μέγιστοι οι Τζακ Γουέλς, Μάικλ Πόρτερ και Ντέιλ Κάρνεγκι, του οποίου το βιβλίο How to win friends and influence people βρίσκεται συνεχώς σε κυκλοφορία από το 1936 που πρωτοεκδόθηκε και διδάσκεται ακόμα στα επιχειρηματικά κολέγια των ΗΠΑ, αλλά κανένας τους δεν γνωρίζει την ανθρώπινη φύση καλύτερα από τον Σωκράτη, τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη, τον Αριστοφάνη, τον Σου Τζου, τον Μακιαβέλι, τον φον Κλαούζεβιτς και τους άλλους κλασικούς.
Εταιρείες-κράτη, ιδιοκτήτες-πρωθυπουργοί
Από τη στιγμή που οι πολυεθνικές επιχειρήσεις μετατράπηκαν σε κράτη και οι διευθύνοντες σύμβουλοί τους σε παγκόσμιες προσωπικότητες με πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό εκτόπισμα, ήταν φυσικό ότι οι αναλύσεις των πιο πάνω θεωρητικών θα αποδεικνύονταν πολύ… «λίγες» για τα δεδομένα. Ήταν επίσης φυσικό να κληθούν να συνεισφέρουν οι πραγματικά μεγάλοι της παγκόσμιας σκέψης.
Έτσι, εδώ και περίπου μισό αιώνα, συγγραφείς σε όλο τον κόσμο, αναζητάνε την αλήθεια για το εταιρικό φαινόμενο και την έμπνευση για την ανάλυση των επιχειρηματικών οργανισμών, στο έργο των κλασικών. Εκείνων δηλαδή των πνευμάτων που μελέτησαν την ανθρώπινη φύση και τις ποικίλες εκδηλώσεις της και διατύπωσαν ηθικούς νόμους και κοινωνικά αξιώματα που, καλώς ή κακώς, ισχύουν μέχρι τις μέρες μας. Ο Πλάτωνας είναι ένας από αυτούς· μια αστείρευτη πηγή έμπνευσης, ένας ογκόλιθος σκέψης.
Σύμφωνα με τους συγγραφείς, ο Πλάτωνας είναι ο κατεξοχήν φιλόσοφος ή οικονομολόγος της κοινοκτημοσύνης – και στα δύο αυτά κείμενα, όπως άλλωστε και στο σύνολο του έργου του, διατυπώνει επαναστατικές για την εποχή του απόψεις και αποκαθιστά την τάξη των αξιών στο εσωτερικό της ανθρώπινης κοινωνίας, μια τάξη η οποία, ήδη από την εποχή του, είχε αναγάγει το χρήμα και τον πλουτισμό σε ύψιστες αξίες.
Δύο καθηγητές του Α-ΤΕΙ Σερρών, οικονομολόγος ο ένας και πληροφορικάριος ο άλλος, αξιοποιούν δύο σχετικά άγνωστα κείμενα τα οποία αποδίδονται στον Πλάτωνα, δύο σωκρατικούς διαλόγους, και με βάση τα κείμενα αυτά, σχολιάζουν ένα από τα κορυφαία επιχειρηματικά φαινόμενα των τελευταίων δεκαετιών, την εταιρική κοινωνική ευθύνη. Η τελευταία ορίζεται από τους συγγραφείς ως η οικειοθελής δέσμευση των εταιρειών για ένταξη στις επιχειρηματικές πρακτικές τους, κοινωνικών και περιβαλλοντικών δράσεων, που είναι πέρα απ’ όσα επιβάλλονται από τη νομοθεσία κι έχουν σχέση με όλους όσοι άμεσα ή έμμεσα επηρεάζονται από τις δραστηριότητές τους.
Στο πρώτο κείμενο, «Ερυξίας ή περί πλούτου», ο Σωκράτης περπατάει στους δρόμους της Αθήνας και διδάσκει, συνομιλώντας με τρεις μαθητές του. Τα πρόσωπα του έργου, το οποίο αποδίδεται στον Πλάτωνα, είναι ο Ερυξίας ο Στειριεύς, ο ολιγαρχικός πολιτικός και φιλόσοφος Κριτίας και ο Ερασίστρατος που μόλις έχει επιστρέψει από τις Συρακούσες. Θέμα τους ο πλούτος, οι τρόποι απόκτησής του, η πραγματική αξία του χρήματος σε αντιδιαστολή με την αξία άλλων σημαντικών εννοιών της αρχαιότητας, όπως η υγεία, η σοφία και η επιστήμη, αλλά και ο διαχωρισμός ανάμεσα στο ηθικό και το νόμιμο σε μια πρώτη, παγκόσμια ανάλυση του μεγάλου αυτού διλήμματος που, αρκετούς αιώνες αργότερα, απασχόλησε και πάλι την αθηναϊκή κοινωνία με τα καμώματα των μικρόνοων πολιτικών της (βλ. Βουλγαράκης, Χαρδούβελης, Μάρδας κ.ά.).
Στο δεύτερο κείμενο, «Ίππαρχος ή φιλοκερδής», ο Σωκράτης συζητάει με τον Ίππαρχο, γιο και διάδοχο του τυράννου της Αθήνας Πεισίστρατου, για την υγιή και την πονηρή φιλοκέρδεια, για την ωφέλεια και την πλεονεξία, τις αντιθετικές έννοιες της αξίας και της ζημίας, ενώ υπέροχο είναι το κομμάτι όπου ο Σωκράτης, σε ένα ρεσιτάλ ορθολογικότητας, με τη θαυμάσια μαιευτική μέθοδό του και με μια σχεδόν… μαρξίζουσα ανάλυση για το καλό και το κακό κέρδος, ισοπεδώνει τις κρατούσες αντιλήψεις και φτάνει μέχρι τον πυρήνα της ανθρώπινης ιδιοσυγκρασίας.
Ο Πλάτωνας σήμερα
Σύμφωνα με τους συγγραφείς, ο Πλάτωνας είναι ο κατεξοχήν φιλόσοφος ή οικονομολόγος της κοινοκτημοσύνης – και στα δύο αυτά κείμενα, όπως άλλωστε και στο σύνολο του έργου του, διατυπώνει επαναστατικές για την εποχή του απόψεις και αποκαθιστά την τάξη των αξιών στο εσωτερικό της ανθρώπινης κοινωνίας, μια τάξη η οποία, ήδη από την εποχή του, είχε αναγάγει το χρήμα και τον πλουτισμό σε ύψιστες αξίες.
Ο Πλάτωνας, και σε τούτο η συμβολή του στη σύγχρονη επιχειρηματική σκέψη έχει μια χρηστική αξία, προσδιορίζει αυστηρά όρια· θέτει όπως λέμε «θέμα ηθικής τάξεως» για το άτομο και το ατομικό συμφέρον στο πλαίσιο μιας οργανωμένης ανθρώπινης κοινωνίας.
Τα γνωστά δίπολα της σωκρατικής και πλατωνικής σκέψης, «άτομο-κοινωνία», «αναγκαίο-επιθυμητό», «λογικό-παράλογο», «αξία-ζημία», «αρετή-κακία» κ.ά., είναι συνεχώς παρόντα στα υπό εξέταση κείμενα, όπως άλλωστε είναι συνεχώς παρόντα στη σύγχρονη επιχειρηματική δραστηριότητα, η οποία διεξάγεται μέσα σε συνθήκες απόλυτου ανταγωνισμού, υπό το καθεστώς της ολοένα αυξανόμενης σπανιότητας των φυσικών και ενεργειακών πόρων και στο πλαίσιο μιας ανθρώπινης κοινωνίας που οργανώθηκε εδώ και δύο αιώνες στη μεγιστοποίηση και συσσώρευση του κέρδους.
Έτσι, ο Πλάτωνας ανάγεται από τους συγγραφείς σε έναν από τους πρώτους, αν όχι τον πρώτο, επικριτή αυτού που πολύ αργότερα θα αποτελέσει τη μήτρα του καπιταλισμού όπως τον γνωρίζουμε σήμερα.
Στην έκδοση περιλαμβάνονται τα δύο κείμενα στο πρωτότυπο και σε μετάφραση, καθώς και μια ιστορική, έμμετρη μετάφραση του Ερυξία από τον Γεώργιο Μάνεση.
Η εταιρική κοινωνική ευθύνη στον σύγχρονο κόσμο & στον Πλάτωνα
Γεώργιος Στ. Έξαρχος, Παναγιώτης Κ. Νοτόπουλος
Δίαυλος
302 σελ.
ISBN 978-960-531-314-2
Τιμή: €21,30
