Γιάννης Τόλιος: «Η μετάβαση στο “εθνικό νόμισμα”»
Καθώς η Ελλάδα βαδίζει προς τη «δεύτερη αξιολόγηση» και η κυβέρνηση περιμένει από τους δανειστές μας κάποια μείωση του δυσβάσταχτου χρέους, η συζήτηση για το «εθνικό νόμισμα» όχι μόνο δεν έχει κοπάσει αλλά επανέρχεται στο προσκήνιο με διάφορες αφορμές· πιο πρόσφατη η υπουργοποίηση του κεϋνσιανού οικονομολόγου Δημήτρη Παπαδημητρίου. Λίγο πιο πριν, ήταν η κυκλοφορία του βιβλίου που έγραψε ο νομπελίστας οικονομολόγος Τζόζεφ Στίγκλιτς (Ευρώ: Πώς ένα κοινό νόμισμα απειλεί το μέλλον της Ευρώπης, εκδόσεις Παπαδόπουλος 2016), στο οποίο προτείνει, μεταξύ άλλων, δύο νομίσματα εντός μιας ενιαίας οικονομικής ζώνης στην Ε.Ε.
Η κυρίαρχη αφήγηση, στην οποία προσχώρησε εκόντως η ελληνική κυβέρνηση μετά το δημοψήφισμα του 2015, είναι ότι η επιστροφή της Ελλάδας σε εθνικό νόμισμα θα είναι καταστροφική για την οικονομία, ενώ είναι τεχνικά αδύνατη με τη χώρα εντός Ε.Ε. Μάλιστα, η κυβέρνηση αποκαλεί τη λύση αυτή «λύση Σόιμπλε», παραβλέποντας το γεγονός οτι η ίδια εφαρμόζει –με εξαιρετικό ζήλο– τη λύση των δανειστών, την οποία, στην πράξη, σχεδίασε κι υπαγορεύει ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε!
Ο Τόλιος, όπως κι άλλοι υποστηρικτές της μετάβασης σε εθνικό νόμισμα, δεν αντιμετωπίζει τη μετάβαση αυτή εργαλειακά: η έξοδος από το ευρώ είναι αναγκαία αλλά όχι ικανή συνθήκη για την έξοδο από την κρίση, καθώς, όπως επισημαίνει αρκετές φορές στο βιβλίο του, το εργαλείο αυτό θα πρέπει να συνδυαστεί με την υλοποίηση μιας νέας πολιτικής.
Η άλλη «λύση»
Ο Γιάννης Τόλιος ανήκει σε εκείνους που έχουν αποφασίσει για την αναγκαιότητα του περάσματος σε εθνικό νόμισμα. Οικονομολόγος με λαμπρές σπουδές, μαρξιστική παιδεία και μακρά τραπεζική εμπειρία ως αναλυτής σε διευθύνσεις μελετών, διετέλεσε Γενικός Γραμματέας Βιομηχανίας στην πρώτη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ το 2015 και παραιτήθηκε από αυτήν πέρυσι το καλοκαίρι, εκφράζοντας την αντίθεσή του στη συμφωνία με την τρόικα για την εφαρμογή τρίτου μνημονίου.
Το παρόν βιβλίο κυκλοφόρησε νωρίτερα φέτος· η παρούσα έκδοση είναι η δεύτερη, εμπλουτισμένη, που ενσωματώνει σκέψεις του συγγραφέα μετά το δημοψήφισμα στην Αγγλία. Ο Γ. Τόλιος ξεκινάει την ανάλυσή του με έναν απολογισμό από την εφαρμογή των δύο πρώτων μνημονίων και τις καταστροφικές, κατά την άποψή του, επιδράσεις τους στην απασχόληση, την κοινωνική ασφάλιση, την πρόνοια, τη στέγαση και την υγεία. Στη συνέχεια εξηγεί το πώς η ευρωζώνη έχει μετατραπεί (αν δεν έχει σχεδιαστεί κιόλας από την αρχή) ως μια «πολυεθνική φυλακή» για λαούς και οικονομίες και αναλύει το οπλοστάσιο μέσω του οποίου η ευρωζώνη δεν επιτρέπει σε κανένα από τα μέλη της να ξεφύγει υλοποιώντας πολιτικές που δεν υπακούνε στο νεοφιλελεύθερο δόγμα της πλήρους απορρύθμισης και της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης.
Στο πλαίσιο αυτό παρουσιάζονται η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας και, φυσικά, το πιο πρόσφατο αποτέλεσμα της πολιτικής τους στη χώρα μας, η συμφωνία για το τρίτο μνημόνιο που υπογράφτηκε στις 12/7/2015, και την υλοποίηση των δεσμεύσεών της ζούμε (και υφιστάμεθα...) έκτοτε στην Ελλάδα.
Με επίκεντρο τη θέση του ότι η εφαρμογή των μνημονίων και η παραμονή στο ευρώ αποτελούν μια διαρκή συνθήκη εξάρτησης, ο Τόλιος αποκρούει τις κατηγορίες που εκτοξεύτηκαν από την αντιπολίτευση το 2015 ότι η έξοδος από το ευρώ εξυπηρετεί κυρίως το παρασιτικό κεφάλαιο, που, μετά την αποχώρηση της χώρας από την Eυρωζώνη, θα αγοράσει για ψίχουλα ό,τι έχει απομείνει ως δημόσια και ιδιωτική περιουσία. Ο ίδιος εξηγεί με οικονομικούς όρους ότι κινητές και ακίνητες αξίες του ελληνικού κεφαλαίου είναι πλέον ανατιμημένες κατά 10% (σε δολάρια) κατά τη διάρκεια της περιόδου 2002-2015. Ταυτόχρονα, υπενθυμίζει ότι ήδη το ελληνικό κεφάλαιο έχει τοποθετηθεί στο κύμα των εξαγορών κι έχει συμμετάσχει στην πώληση των αεροδρομίων, του Ελληνικού κ.ά.
Μοντέλο αποδέσμευσης
Το κύριο τμήμα της μελέτης του Γ. Τόλιου αφορά στην περιγραφή ενός μοντέλου αποδέσμευσης της χώρας από το ευρώ, στην ανάλυση των δυσκολιών, των πλεονεκτημάτων αλλά και των προοπτικών που θα προκύψουν. Αξίζει να σημειώσουμε εδώ ότι ο Τόλιος διευκρινίζει, ενάντια στα όσα υποστηρίζουν οι Γ. Βαρουφάκης - Τζ. Γκαλμπρέϊθ, ότι η ελληνική κυβέρνηση ουδέποτε επεξεργάστηκε σχέδιο εξόδου από το ευρώ ή, έστω, παράλληλου νομίσματος, και αμφισβητεί ευθέως την αξιοπιστία των προαναφερόμενων.
Σύμφωνα με τον οικονομολόγο, η μετάβαση στο εθνικό νόμισμα εξασφαλίζει την ανάκτηση του ελέγχου της νομισματικής, δημοσιονομικής, αναπτυξιακής, εισοδηματικής κ.λπ. πολιτικής και της χαμένης εν πολλοίς εθνικής και λαϊκής κυριαρχίας. Απαντάει έτσι σε μια σειρά δικαιολογημένα ερωτήματα που είχαν άλλωστε τεθεί και κατά το πρώτο εξάμηνο του 2015, όταν η διαπραγμάτευση Ελλάδας - δανειστών είχε βαλτώσει. Μπορούμε να τυπώσουμε εθνικό νόμισμα; Ποια θα είναι η ισοτιμία του νέου νομίσματος με τα άλλα κυκλοφορούντα; Θα υπάρξει υποτίμηση κατά τη διάρκεια της μετάβασης; Υπάρχει η δυνατότητα διπλού νομίσματος; Θα έχουμε τρόφιμα, καύσιμα, φάρμακα;
Ο Τόλιος αφιερώνει το μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου του στην όσο το δυνατό πιο ενδελεχή ανάλυση των κρίσιμων διαδικασιών και των λεπτών ισορροπιών οι οποίες αναμένεται να ανατραπούν, αναπόφευκτα, εφόσον αποφασίσουμε να ακολουθήσουμε μια τέτοια πορεία. Ο συγγραφέας εκτιμάει ότι τη νέα ισοτιμία του εθνικού νομίσματος θα την καθορίσει σχεδόν σε απόλυτο βαθμό η παραγωγικότητα της εργασίας, ενώ εξετάζει και τα απειλητικά ενδεχόμενα όπως το «μόνιμο κλείδωμα» της ισοτιμίας ή η «ανεξέλεγκτη βραχυπρόθεσμη μαζική εισαγωγή ή εξαγωγή κερδοσκοπικών κεφαλαίων»· η απειλή, αν θυμάστε, που εκτόξευαν οι θιασώτες του «Ναι» στο δημοψήφισμα του 2015.
Ο Τόλιος αφιερώνει το μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου του στην όσο το δυνατό πιο ενδελεχή ανάλυση των κρίσιμων διαδικασιών και των λεπτών ισορροπιών οι οποίες αναμένεται να ανατραπούν, αναπόφευκτα, εφόσον αποφασίσουμε να ακολουθήσουμε μια τέτοια πορεία.
Ο Τόλιος, όπως κι άλλοι υποστηρικτές της μετάβασης σε εθνικό νόμισμα, δεν αντιμετωπίζει τη μετάβαση αυτή εργαλειακά: η έξοδος από το ευρώ είναι αναγκαία αλλά όχι ικανή συνθήκη για την έξοδο από την κρίση, καθώς, όπως επισημαίνει αρκετές φορές στο βιβλίο του, το εργαλείο αυτό θα πρέπει να συνδυαστεί με την υλοποίηση μιας νέας πολιτικής. Αυτή προϋποθέτει, σε πρώτη φάση, διαγραφή του δημόσιου χρέους και διεκδίκηση των γερμανικών αποζημιώσεων και έπειτα, παραγωγικό μετασχηματισμό, οικολογική στροφή, αναδιανομή του παραγόμενου πλούτου, εθνικοποίηση των τραπεζών κ.ά.
Το βιβλίο κλείνει με δύο κεφάλαια που αναφέρονται σε δύο κορυφαία θέματα της επικαιρότητας: στην εφαρμογή των δεσμεύσεων του τρίτου μνημονίου έτσι όπως αυτό υλοποιείται μέσα στο 2016 και στο Brexit. «Η επιλογή του Brexit ανέτρεψε τα στερεότυπα της κινδυνολογίας για τις δήθεν “συμφορές” της αποχώρησης από την “Αγία Οικογένεια” των κυρίαρχων ελίτ Βρυξελλών και Βερολίνου» γράφει, πεπεισμένος πλέον ότι το «ευρωσύστημα» δεν μεταρρυθμίζεται αλλά ανατρέπεται.
Καλεί μάλιστα όσους συμμερίζονται μια τέτοια άποψη να παλέψουν για τον απεγκλωβισμό των χωρών τους και την αναζήτηση κατάλληλων μορφών επωφελούς συνεργασίας· οραματίζεται κι αυτός μια Ευρώπη των λαών και των εργαζομένων κι όχι των τραπεζών και των γραφειοκρατών.
Η μετάβαση στο «εθνικό νόμισμα»
Αφετηρία εξόδου από την κρίση
Γιάννης Τόλιος
Ταξιδευτής
112 σελ.
ISBN 978-960-579-065-3
Τιμή: €10,00
Ο Τόλιος αφιερώνει το μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου του στην όσο το δυνατό πιο ενδελεχή ανάλυση των κρίσιμων διαδικασιών και των λεπτών ισορροπιών οι οποίες αναμένεται να ανατραπούν, αναπόφευκτα, εφόσον αποφασίσουμε να ακολουθήσουμε μια τέτοια πορεία.
