Συλλογικό έργο: «Εν Γκαίρλιτς 31-12-1917…» κριτική του Ελπιδοφόρου Ιντζέμπελη
Tον Αύγουστο του 1916, μεσούντος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, αναφορικά με την παράδοση της Καβάλας στους Βουλγάρους, πραγματοποιήθηκε η μεταφορά του Δ’ Σώματος Στρατού στο Γκαίρλιτς της Σιλεσίας. Το συγκεκριμένο Σώμα είχε επτά χιλιάδες Έλληνες στρατιώτες και αξιωματικούς. Η παράδοση του Σώματος στους Γερμανούς έγινε κατόπιν αφόρητων πιέσεων των δύο εμπόλεμων πλευρών, των Γερμανοβουλγάρων αλλά και της Αντάντ, που είχαν επέμβει ένοπλα στην τυπικά ακόμη «ουδέτερη» Ελλάδα, κυριολεκτικά με το πιστόλι στον κρόταφο, και μετά την –εκ μέρους του φιλομοναρχικού εθνικού κέντρου– ρητή απαγόρευση οποιασδήποτε ένοπλης αντίστασης. Από την ηγεσία του εγκαταλελειμμένου στην τύχη του Σώματος, προκρίθηκε τότε η Γερμανία ως τόπος «φιλοξενίας», προκειμένου να αποφευχθεί την τελευταία στιγμή η βουλγαρική αιχμαλωσία.
Διαβάζοντας τη μελέτη για το Γκαίρλιτς, ο αναγνώστης μαθαίνει σημαντικά πράγματα για ένα κεφάλαιο της ιστορικής μνήμης που μέχρι τώρα είχε αγνοηθεί, γι’ αυτό και η ανά χείρας μελέτη είναι πολύ σημαντική.
Στην πραγματικότητα, επρόκειτο για ιδιότυπη αιχμαλωσία, καθώς κανένας απολύτως δεν είχε το δικαίωμα να εγκαταλείψει το γερμανικό έδαφος καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου. Οι στρατιώτες υπέφεραν από το μαρτύριο των στερήσεων, της πείνας και του αφόρητου κρύου στις παράγκες του στρατοπέδου. Η τύχη το έφερε, η άφιξη των χιλιάδων στρατευμένων να είναι η πρώτη στην Ιστορία μαζική συνάντηση Ελλήνων και Γερμανών επί γερμανικού εδάφους. Αμέτρητα ήταν τα νήματα που συνέδεσαν τότε τους δύο λαούς με εκατοντάδες μεικτούς γάμους και αρραβώνες, γεγονός που προκάλεσε μεγάλες αντιζηλίες, ακόμα και συγκρούσεις. Η κατάσταση έφτασε στο απροχώρητο, όταν οι βασιλικοί αξιωματικοί, φοβούμενοι αντίποινα, αρνούνταν να επιστρέψει το Σώμα στη βενιζελική Ελλάδα. Υπήρξαν οικογένειες που έψαχναν με αγγελίες στη Γερμανία τα στρατευμένα παιδιά τους εφτά ολόκληρα χρόνια μετά το τέλος του πολέμου. Όμως η οδύσσεια των αιχμαλώτων του Γκαίρλιτς δεν σταμάτησε εκεί. Μετά την πολυπόθητη επιστροφή, υπέστησαν διώξεις εκ μέρους των βενιζελικών αρχών, τη χλεύη και την άδικη κατηγορία της προδοσίας. Υπήρξαν μέχρι και θανατικές καταδίκες αξιωματικών, οι οποίες όμως δεν εκτελέστηκαν.
Το βιβλίο για το Γκαίρλιτς είναι το επιμελημένο και σχολιασμένο ημερολόγιο του Στυλιανού Κανδυλάκη. Συνεισφέρει αναμφίβολα στην ιστοριογραφία για τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, προσθέτει πολύτιμες πληροφορίες για το χρονικό κράτησης των βενιζελικών αξιωματικών στο Βερλ της Βεστφαλίας και έρχεται να εμπλουτίσει περαιτέρω τις γνώσεις μας. Ο Κρητικός αξιωματικός της Χωροφυλακής Στυλιανός Κανδυλάκης αφηγείται τα γεγονότα της σύλληψης και της ομηρίας του, αφιερώνοντας σε αυτά ως επί το πλείστον τις ημερολογιακές καταγραφές. Αποκορύφωμα στάθηκε η πολύμηνη φυλάκισή του στο Βερλ και οι σκληρές συνθήκες κράτησής του, έως τη στιγμή της απελευθέρωσης και της επιστροφής του στην Ελλάδα.
Μέσα από το ημερολόγιο ξαναζωντανεύουν πτυχές της πρωτόγνωρης περιπέτειας των στρατιωτών και αξιωματικών του Δ’ Σώματος Στρατού, που δεν αποτελούν παρά έκφανση του Εθνικού Διχασμού στην Ελλάδα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Διαβάζοντας τη μελέτη για το Γκαίρλιτς, ο αναγνώστης μαθαίνει σημαντικά πράγματα για ένα κεφάλαιο της ιστορικής μνήμης που μέχρι τώρα είχε αγνοηθεί, γι’ αυτό και η ανά χείρας μελέτη είναι πολύ σημαντική.
«Εν Γκαίρλιτς 31/12/1917...»
Ημερολόγιο αιχμαλωσίας του βενιζελικού αξιωματικού Στυλιανού Κανδυλάκη στη Γερμανία του Κάιζερ
Γεράσιμος Αλεξάτος, Στράτος Δορδανάς, Μανώλης Κανδυλάκης
Εκδόσεις Δέσποινα Κυριακίδη
168 σελ.
ISBN 978-618-5105-02-0
Τιμή € 14,70
