Κώστας Ευθυμίου: «”Εργατική Βοήθεια” και ”Κοινωνική Αλληλεγγύη”» κριτική του Θανάση Αντωνίου
Κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου, και συγκεκριμένα από το 1924 μέχρι και το 1936, κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις προσκείμενες στο Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας συγκρότησαν δύο οργανώσεις με στόχο την παροχή υλικής βοήθειας και νομικής υποστήριξης σε πολίτες οι οποίοι διώκονταν για τα πολιτικά φρονήματά τους· το KKE μόλις λίγα χρόνια νωρίτερα είχε αποκτήσει την οργανωτική/κομματική αυτοτέλειά του από το συνδικαλιστικό κίνημα των αρχών του αιώνα.
Οι οργανώσεις αυτές, η «Εργατική Βοήθεια», που ιδρύθηκε το 1924 και λειτούργησε μέχρι το 1935, και η «Κοινωνική Αλληλεγγύη», που ιδρύθηκε το 1933 και λειτούργησε μέχρι τη δικτατορία του 1936, αποτελούν το αντικείμενο ιστορικής έρευνας του Κώστα Ευθυμίου. Ο συγγραφέας άντλησε στοιχεία κυρίως από τον κομματικό Τύπο, αλλά και τα υπόλοιπα έντυπα της κομμουνιστικής αριστεράς, και παρουσιάζει μια πρωτότυπη, ενδιαφέρουσα μελέτη.
Η ιστορία και η κοινωνική προσφορά των δύο αυτών οργανώσεων, οι οποίες μπορούν να θεωρηθούν η ιστορική αφετηρία άλλων μορφωμάτων κοινωνικής αλληλεγγύης (αυτά των ημερών μας), παρέμενε για δεκαετίες στο περιθώριο των ιστορικών ερευνών, ακόμα κι από το ίδιο το ΚΚΕ. Ευτυχώς, όμως, το παρόν έργο του Κ. Ευθυμίου φέρνει στο φως πτυχές της κοινωνικής αντίστασης και του προλεταριακού αγώνα στην Ελλάδα που είναι άγνωστες ακόμα και στον μυημένο στα της ιστορίας της ελληνικής αριστεράς αναγνώστη.
Η ιστορία και η κοινωνική προσφορά των δύο αυτών οργανώσεων, οι οποίες μπορούν να θεωρηθούν η ιστορική αφετηρία άλλων μορφωμάτων κοινωνικής αλληλεγγύης (αυτά των ημερών μας), παρέμενε για δεκαετίες στο περιθώριο των ιστορικών ερευνών, ακόμα κι από το ίδιο το ΚΚΕ.
Η ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟ
Στο βιβλίο του ο συγγραφέας παραθέτει πληθώρα εγγραφών από τον Τύπο της εποχής και τη διαθέσιμη κομματική ή μη βιβλιογραφία και εξιστορεί αναλυτικά το πώς οργανώθηκαν, το πώς λειτουργούσαν και ποια ήταν η θέση των οργανώσεων αυτών στο ευρύτερο πολιτικό και κοινωνικό σκηνικό της εποχής. Το σκηνικό είναι λίγο ως πολύ γνωστό: η άνοδος της ελληνικής αριστεράς, καθώς επίσης και η ανάπτυξη του συνδικαλιστικού κινήματος αμέσως μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, αντιμετωπίστηκαν από τις αστικές δυνάμεις με απίστευτη σκληρότητα και το Ιδιώνυμο του 1929 δεν ήταν παρά ένα από τα «επεισόδια» αυτής της επίθεσης.
Διώξεις χωρίς κατηγορητήριο, συλλήψεις και ξυλοδαρμοί, μακροχρόνιες εξορίες σε νησιά της άγονης γραμμής του Αιγαίου, συνεχείς απειλές στα σπίτια τους και εκδικητικές απολύσεις από την εργασία τους, σε συνδυασμό με ακραία φτώχεια και απόλυτη δυστυχία, ήταν η καθημερινότητα για δεκάδες χιλιάδες αριστερούς, κομμουνιστές, συνδικαλιστές, μέλη αγροτικών ενώσεων και άλλων κοινωνικών μορφωμάτων καθ’ όλη την εξεταζόμενη περίοδο.
Οι δύο αυτές οργανώσεις, αμέσως μετά την ίδρυσή τους, συγκρότησαν η καθεμιά το δικό της πανελλαδικό δίκτυο, το οποίο αναλάμβανε τη συγκέντρωση τροφίμων και ένδυσης για εξόριστους ή φυλακισμένους. Διενεργούσε εράνους και λαχειοφόρους αγορές (λοταρίες), έφτασαν σε σημείο (η «Εργατική Βοήθεια») ακόμα και να καλλιεργούν εγκαταλελειμμένα κτήματα εξόριστων παράγοντας προϊόντα τα οποία στη συνέχεια έστελναν σε τόπους εξορίας ή σε φυλακές μέσω δικτύου συνεργατών, συντρόφων ή κομματικών στελεχών. Διατηρούσαν επίσης λογιστικά βιβλία συναλλαγών και καταλόγους δωρητών ή αναξιοπαθούντων σε πανελλαδική βάση.
Αξίζει να αναφέρουμε ότι οι οργανώσεις αυτές είχαν εμπνευστεί κι αποτελούσαν κατά κάποιον τρόπο παραρτήματα ή τοπικές εκφράσεις διεθνών οργανώσεων εργατικής αλληλεγγύης και υποστήριξης, που είχε δημιουργήσει μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο το κομμουνιστικό κίνημα· η «Εργατική Βοήθεια» αποτελούσε οργανικό τμήμα στην Ελλάδα της «Διεθνούς Οργάνωσης για τη Βοήθεια των Επαναστατών» (σε ορισμένες χώρες έγινε γνωστή ως «Διεθνής Κόκκινη Βοήθεια»), η οποία είχε ιδρυθεί στο 4ο συνέδριο της Κομιντέρν το 1922, ύστερα από εισήγηση των Σοβιετικών, οι οποίοι είχαν αναλάβει εν πολλοίς τη χρηματοδότηση των οργανώσεων αυτών.
Ο συγγραφέας αναλύει διεξοδικά τον σχετικά υπερκομματικό χαρακτήρα των δύο αυτών κοινωνικών οργανώσεων αλληλεγγύης καθώς, τις περισσότερες φορές, η κομματική «ταυτότητα» του επωφελούμενου δεν είναι αναγκαία για να λάβει χρήματα ή τρόφιμα ή να αξιοποιήσει τη νομική βοήθεια. Ταυτόχρονα, όμως, εξιστορεί το πώς διαμορφώθηκε ο χαρακτήρας των οργανώσεων αυτών στην πάροδο του χρόνου και υπό το βάρος α) των συνεχών διώξεων που υφίσταντο τα κομματικά στελέχη του ΚΚΕ και οι συνδικαλιστές και β) των συνεχών διασπάσεων του ΚΚΕ σε μικρότερες ιδεολογικοπολιτικές ομάδες-σέχτες.
Στο σημείο αυτό έχει ιδιαίτερη αξία να διαβάσει κανείς τον τρόπο με τον οποίο αναπτυσσόταν ο «διάλογος» ανάμεσα στις επιμέρους εκφάνσεις της κομμουνιστικής αριστεράς η οποία, παράλληλα με τον ταξικό αγώνα ενάντια στους πολιτικούς αντιπάλους της, είχε και τις ενδοοικογενειακές έριδες να την κατατρέχουν – και τότε και σήμερα...
Συνολικά το βιβλίο του Κώστα Ευθυμίου, το οποίο εκδίδεται από τη γνωστή συνεργατική ομάδα πρώην εργαζομένων, απολυμένων ή ανέργων στον χώρο του βιβλίου «Οι Εκδόσεις των Συναδέλφων», είναι μια υπέροχη, όσο κι άγνωστη στο ευρύ κοινό σελίδα της ιστορίας του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος και του ταξικού αγώνα των εργαζομένων του Μεσοπολέμου, μια ιστορία η οποία μπορεί να μας διδάξει πολλά. Είναι εντυπωσιακό αλλά σήμερα, 90 χρόνια μετά, κινητοποιούνται εντός της ελληνικής κοινωνίας δυνάμεις από τα κάτω που προσπαθούν με αλληλέγγυους τρόπους και στη βάση της εναλλακτικής οικονομίας να αντιμετωπίσουν άλλη μια ακραιφνώς ταξική επίθεση ενάντια στις δυνάμεις της εργασίας· την υποτιθέμενη δημοσιονομική κρίση.
«Εργατική Βοήθεια» και «Κοινωνική Αλληλεγγύη»
Δύο παραδείγματα ταξικής αλληλέγγυας δράσης στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου
Πρόλογος: Βαγγέλης Καραμανωλάκης
Οι Εκδόσεις των Συναδέλφων
168 σελ.
Τιμή € 8,50
