Συλλογικό έργο: «Καλλιεργώντας τη φιλαναγνωσία»
Τον ογκώδη τόμο, ανάλογο του θέματος, Καλλιεργώντας τη φιλαναγνωσία – Πραγματικότητες και προοπτικές, επιμελούνται δύο επίλεκτα μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας, η καθηγήτρια Ελληνικής Φιλολογίας Άντα Κατσίκη-Γκίβαλου, με πλούσιο ερευνητικό και συγγραφικό έργο, καθώς και ο επίκουρος καθηγητής Δημήτρης Πολίτης, με επίσης ενδιαφέρον έργο. Και οι δύο, πέραν των άλλων, ασχολούνται ιδιαιτέρως με την παιδική λογοτεχνία και τη φιλαναγνωσία, ενώ υπογράφουν και την Εισαγωγή αυτού του πολύ ενδιαφέροντος τόμου, στου οποίου τα έξι κεφάλαια θα διαβάσουμε σημαντικές εργασίες ειδικού ενδιαφέροντος επιφανών επιστημόνων. Οι δύο πρώτες, στο πρώτο κεφάλαιο που φέρει τον τίτλο «Από την ανάγνωση στη φιλαναγνωσία – Θεωρητικές αναζητήσεις» είναι επίσης της Γκίβαλου και του Πολίτη. Το δεύτερο κεφάλαιο έχει τον τίτλο «Η φιλαναγνωσία στην εκπαίδευση», το τρίτο «Το περιβάλλον της ανάγνωσης», το τέταρτο «Ευρωπαϊκές πολιτικές για τη διεύρυνση του αναγνωστικού κοινού», το πέμπτο «Πολιτικές της ανάγνωσης» και το έκτο «Η φιλαναγνωσία στα παιδαγωγικά τμήματα».
Απομονώνουμε από την Εισαγωγή την πληροφορία ότι «η ιστορία της ανάγνωσης και η σημασία της για τον άνθρωπο ξεκινούν από την αρχαιότητα, ενώ ο 18ος και ο 19ος αιώνας στρέφουν το ενδιαφέρον των διανοουμένων, φιλοσόφων και παιδαγωγών, στη σημασία της διδασκαλίας της για την κοινωνική και επαγγελματική άνοδο των πολιτών», ενώ η «ανάγνωση ως απόλαυση [...] συνδέεται με τη φιλαναγνωσία από τα τέλη του 19ου αιώνα και κυρίως τον 20ό». Με το θέμα ασχολήθηκαν παλαιότερα ο Κωστής Παλαμάς, ο Αλέξανδρος Πάλλης, ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου, η Πηνελόπη Δέλτα και από τους παιδαγωγούς ο Αλέξανδρος Δελμούζος και ο Δημήτρης Γληνός, οι οποίοι έδωσαν έμφαση στην ανάγνωση του βιβλίου που ξεφεύγει από τα όρια της «εγγραμματοσύνης». Σε αντίθεση, μάλιστα, με το εξωτερικό, στην Ελλάδα έγινε συνειδητή προσπάθεια προς τον τομέα της φιλαναγνωσίας και θεωρήθηκε προσφορότερος ο χώρος του σχολείου.
Αυτό, λοιπόν, είναι το θέμα, το οποίο διεξοδικά θα παρουσιάσουν οι συμμετέχοντες στον τόμο και, με μικρή συνοπτική εισαγωγική αναφορά, η καθηγήτρια Άντα Κατσίκη-Γκίβαλου και ο καθηγητής Δημήτρης Πολίτης.
Ο τόμος οφείλει να συμπεριληφθεί σε κάθε σχολική βιβλιοθήκη, και όχι μόνο της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης αλλά και όχι μόνο σχολική, γιατί το θέμα πιστεύω πως είναι ευρύτερο και ξεπερνά με το ενδιαφέρον του τις πύλες των πανεπιστημίων.
Η Γκίβαλου, που ανοίγει και τον τόμο, εξετάζει ιστορικά τη μετάβαση από τον καταναγκασμό στην απόλαυση και εστιάζει στην οικογένεια, το σχολείο, τις βιβλιοθήκες και τα ΜΜΕ, δίνοντας μεγάλη έμφαση στην προσχολική και πρωτοσχολική ηλικία. Ο Πολίτης στρέφεται στην καταλυτική συμβολή της φιλαναγνωσίας στην αναμόρφωση της πνευματικής εμπειρίας. Η Μένη Κανατσούλη επικεντρώνει το ενδιαφέρον της στον προαναγνώστη-παίκτη της προσχολικής ηλικίας και τη σημασία κάθε είδους παιχνιδιού. Η Διαμάντη Αναγνωστοπούλου και η Μαριάννα Μίσσιου ερευνούν τη σχέση της ανάγνωσης με την «ανάμνηση» και της εμπειρίας από την ανάγνωση, την πρόσληψη των ηρώων του βιβλίου και τις συνθήκες ανάγνωσης. Η Βίκυ Πάτσιου και η Τζίνα Καλογήρου ασχολούνται με την έρευνα του Πανεπιστημίου Αθηνών πάνω στις τάσεις και προτιμήσεις των φοιτητών/τριών. Η Αγγελική Αθανασοπούλου αναλαμβάνει τη μελέτη του ρόλου της σύγχρονης παιδικής βιβλιοθήκης, η Χαρά Μπρίντεζη στρέφει το ενδιαφέρον της στη Βιβλιοθήκη του Ιδρύματος Ευγενίδου, ενώ ο Σπύρος Πιέρρος έχει το δίκτυο των είκοσι Βιβλιοθηκών της Θεσσαλονίκης στο χαρτοφυλάκιό του. Οι μελέτες είναι πάρα πολλές και όλες με το ειδικό τους ενδιαφέρον – όπως είναι ευνόητο, δεν είναι δυνατόν να αναφερθούν όλες, έστω και με μία φράση.
Το τέταρτο κεφάλαιο είναι αφιερωμένο στις πολιτικές των ευρωπαϊκών κρατών, όπου μεταξύ των άλλων εμπεριέχεται και η εκτεταμένη μελέτη του Jacques Vidal-Naquet στη γαλλική γλώσσα με περίληψη στην ελληνική. Το πέμπτο κεφάλαιο περιλαμβάνει τις παρεμβάσεις που έγιναν στα δύο στρογγυλά τραπέζια. Στο ένα με θέμα: «Η φιλαναγνωσία στα παιδαγωγικά τμήματα» και το άλλο με θέμα: «Πολιτικές της ανάγνωσης». Στα «τραπέζια» αυτά «οι συνδαιτυμόνες» αντάλλαξαν απόψεις με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για πανεπιστημιακούς δασκάλους, εκπαιδευτικούς και φορείς, με απόψεις που, αν και ετερογενείς, «συμβάλλουν ουσιαστικά στον διάλογο για την προώθηση της φιλαναγνωσίας, φέρνουν κοντά ανθρώπους και φορείς [...] συναιρούν τις όποιες αντιθέσεις ή διαφοροποιήσεις, πιστοποιώντας ότι για την υπόθεση της ανάγνωσης και της καλλιέργειάς της απαιτούνται συνέργειες και συντονισμένες προσπάθειες».
Ο τόμος οφείλει να συμπεριληφθεί σε κάθε σχολική βιβλιοθήκη, και όχι μόνο της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης αλλά και όχι μόνο σχολική, γιατί το θέμα πιστεύω πως είναι ευρύτερο και ξεπερνά με το ενδιαφέρον του τις πύλες των πανεπιστημίων. Και, επί τη ευκαιρία, θα μνημονεύσω την «απόλαυση του κειμένου» του Ρολάν Μπαρτ, που κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Ράππα το 1973, όταν όλοι είχαμε πέσει «με τα μούτρα» στο διάβασμα του Μπαρτ, ο οποίος μας γοήτευε με την άποψη ότι «Η απόλαυση του κειμένου είναι η στιγμή ακριβώς εκείνη που το κορμί μου θα ακολουθήσει τις δικές του ιδέες – γιατί το κορμί μου δεν έχει τις ίδιες μ' εμένα ιδέες» (σελ.30), αλλά το πράγμα ξεφεύγει από τον στόχο του. Θα τελειώσω όμως μ' εκείνη τη ρήση του Θωμά εκ Κέμπης, στην κατακλείδα της εισαγωγής στο Όνομα του Ρόδου του Ουμπέρτο Έκο, βιβλίου-σταθμού για τα βιβλία και τη φιλαναγνωσία: «In omnibus requiem quaesivi, et nusquam inveni nisi in angulo cum libro», που σημαίνει: Αναζήτησα τη γαλήνη παντού και πουθενά δεν τη βρήκα, παρά σε μια γωνιά μ' ένα βιβλίο.
Καλλιεργώντας τη φιλαναγνωσία
Πραγματικότητες και προοπτικές
Άντα Κατσίκη-Γκίβαλου, Δημήτρης Πολίτης, Γιάννης Σ. Παπαδάτος, Μένη Κανατσούλη, Διαμάντη Αναγνωστοπούλου, Μαριάννα Μίσσιου, Αγγελική Γιαννικοπούλου, Τριαντάφυλλος Η. Κωτόπουλος, Μαρίτα Παπαρούση, Λουίζα Χριστοδουλίδου, Ευαγγελία Μουλά, Κωνσταντίνος Δ. Μαλαφάντης, Βασιλική Α. Φελούκα, Γεώργιος Παπαντωνάκης, Δέσποινα Κώτη-Παπαντωνάκη, Ηλίας Αθανασιάδης, Τασούλα Τσιλιμένη, Σοφία Γαβριηλίδου, Πέτρος Πανάου, Χαράλαμπος Βρασίδας, Κώστας Κατσουλάρης, Μαριάννα Σπανάκη, Βίκυ Πάτσιου, Τζίνα Καλογήρου, Ευγενία Μαγούλα, Κωνσταντία Παπαγιαννακοπούλου, Σίσσυ Τσιφλίδου,Βασιλική Μιχαηλίδου, Ανδρέας Καρακίτσιος, Σωκράτης Καμπουρόπουλος, Κατρίν Βελισσάρη, Μυρσίνη Ζορμπά, κ.ά.
επιμέλεια: Άντα Κατσίκη-Γκίβαλου, Δημήτρης Πολίτης
Διάδραση
550 σελ.
Τιμή € 35,00
