fbpx
Βασίλης Βαμβακάς: «Ο λόγος της κρίσης»

Βασίλης Βαμβακάς: «Ο λόγος της κρίσης»

Μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι τα τελευταία χρόνια η πολιτική και κοινωνική σκηνή της χώρας τα βίωσε όλα, τη δολοφονία ενός εφήβου στο κέντρο της πρωτεύουσας, που διέλυσε για πάντα τον μύθο της «αντιντίσνεϊλαντ» πλατείας Εξαρχείων, τις πυρπολήσεις αθώων πολιτών που απλώς έτυχε να βρίσκονται στον τόπο της δουλειάς τους, πυρπολήσεις που έτυχαν αισχρού σχολιασμού από αστέρες της εναλλακτικής διαδικτυακής ενημέρωσης υπό την ιδεολογική κάλυψη μιας κίβδηλης και φτηνής επαναστατικότητας. Τα τελευταία χρόνια παρακολουθήσαμε σχεδόν live εκτελέσεις για πολιτικές διαφορές, εκτελέσεις που κυκλοφόρησαν αστραπιαία στο διαδίκτυο εξευτελίζοντας ακόμα μια φορά κάθε έννοια δημοσιογραφικής ηθικής, είδαμε ναζιστικούς χαιρετισμούς πρωτόγνωρους για τα ελληνικά γήπεδα, είδαμε την εξιδανίκευση της θυματοποιημένης νεότητας στην οποία δόθηκε ακόμα και το ελεύθερο να προβαίνει σε πλιάτσικο καταστημάτων πολυτελείας στο όνομα κάποιας εξέγερσης υπό την κουκούλα ενός κάλπικου ιδεαλισμού, μαζικές διαδηλώσεις και συγκρούσεις διαδηλωτών κι αστυνομίας που είχαν τη σφοδρότητα των μετραχουντικών πορειών, την αναβίωση της ακροδεξιάς που πήρε διαστάσεις επιδημίας χρησιμοποιώντας ένα λόγο πρωτόγνωρα επιθετικό, προκλητικό και χυδαίο, τον ραγδαίο εκφασισμό της αστυνομίας, την εμφάνιση ιδεολογικών καθοδηγητών στον χώρο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης με σημαντική επιρροή κι αμφίβολη ηθική, την de facto θεσμοποίηση της λεκτικής, ακόμα και της σωματικής βίας, την υποχώρηση του αντιαμερικανισμού που αντικαταστάθηκε από μια ακραία αντιγερμανική ρητορική, την ανάδειξη τηλεοπτικών αστέρων που καλλιέργησαν μια κουλτούρα χυδαιότητας, μισαλλοδοξίας, φτηνού, κυνικού και μακάβριου μερικές φορές χιούμορ, που αναπαρήγε και νομιμοποιούσε τη μνησικακία, είδαμε σοβαρούς δημοσιογράφους να διολισθαίνουν ακάθεκτα προς τον φτηνό λαϊκισμό σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια να κρατήσουν τα ακροατήρια που ριζοσπαστικοποιούνταν ολοένα και περισσότερο, είδαμε τηλεοπτικές εκπομπές που έγιναν εκκολαπτήρια των αστέρων της αντιμνημονιακής παράταξης, όπου δυνάμωσε η ώσμωση του λαϊκού ΠΑΣΟΚ με τον ΣΥΡΙΖΑ και τους ΑΝΕΛ, εκπομπών που ανέδειξαν ως εξίσου σημαντικό με τις επιστημονικές γνώσεις το εφετζίδικο lifestyle (περίπτωση Βαρουφάκη). Είδαμε αστέρες της νυχτερινής διασκέδασης και καλλιτέχνες που πρωτοστάτησαν στη φούσκα του αφορολόγητου πλουτισμού να διατρανώνουν τις ακροδεξιές αντιλήψεις τους δίχως κανένα κόστος και γίναμε μάρτυρες της πραγματικής κατολίσθησης μορφών τέχνης, όπως η μουσική και το τραγούδι, που είχαν να επιδείξουν αξιόλογα δείγματα και μια ποιότητα σημαντική τις προηγούμενες δεκαετίες. Ο έρωτας και οι υπαρξιακές αναζητήσεις ως πηγές έμπνευσης έδωσαν τη θέση τους στον εκχυδαϊσμό, τον μηδενισμό, τον μιζεραμπιλισμό, έναν λαϊκιστικό ελιτισμό, μια χουλιγκανική βωμολοχία και μια βίαιη ελευθεριότητα, με αποτέλεσμα την παραγωγή πολιτιστικών προϊόντων τόσο χαμηλής ποιότητας που πραγματικά προκαλούν θλίψη κι απογοήτευση.

Όλα αυτά συνέβησαν σ' ένα περιβάλλον όπου κυριαρχούσε ένα είδος επαναστατικού συντηρητισμού, μια προσπάθεια διατήρησης με κάθε τρόπο των καταναλωτικών κεκτημένων της δεκαετίας του '80 μέσω ενός πλουσιοπάροχου δανεισμού, με τα οποία ταυτίστηκε η ατομική και συλλογική ευτυχία του Νεοέλληνα. Ένας ψευδοεπαναστατικός συντηρητισμός έμοιαζε να διακατέχει όλους αυτούς που την εποχή της αφθονίας συμμετείχαν στα οργιώδη πάρτι της κακοδιοίκησης και των αφειδώλευτων παροχών, όλους αυτούς που ήθελαν να είναι μέσα στο ευρώ αλλά έξω απ' το μνημόνιο, καθώς κανείς δεν επιθυμούσε ν' απεμπολήσει τα κατακτημένα δικαιώματα του παρελθόντος. Τα παραπάνω συνέβησαν μέσα σ' ένα περιβάλλον συνωμοσιομανίας και συνωμοσιολαγνείας, όπου σενάρια επιστημονικής φαντασίας μιλούσαν για την ανατροπή του Έλληνα πρωθυπουργού από αμερικάνικες μυστικές υπηρεσίες λόγω της φιλορωσικής πολιτικής που υποτίθεται πήγε να εγκαινιάσει, ένα περιβάλλον όπου τα φτηνά μυθιστορήματα του Νταν Μπράουν γίνονταν μπεστ σέλερ και θεωρίες μεταφυσικές, παράλογες κι αντιεπιστημονικές υιοθετούνταν αβασάνιστα.

Τα γεγονότα είναι νωπά ακόμα και τώρα μόλις ξεκινά η επίπονη προσπάθεια εξιστόρησης κι αξιολόγησης όλων αυτών που άλλαξαν δραματικά το πρόσωπο της χώρας. Το παρόν βιβλίο είναι μια συλλογή κειμένων από ανακοινώσεις σε επιστημονικά συνέδρια και δημοσιεύματα στον Τύπο (Τα Νέα, The books' journal, Athens Voice) του Βασίλη Βαμβακά, επίκουρου καθηγητή Κοινωνιολογίας της Επικοινωνίας στο Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ, και αποτελεί συμβολή καίρια, πρωτοποριακή θα έλεγε κανείς, στην κατανόηση και αποκρυπτογράφηση των εξελίξεων που συνέβησαν κυρίως στο πολιτισμικό επίπεδο, καθώς σχηματοποιούνται οι καινούργιες τάσεις πάνω στις οποίες βαδίζει πια η πολιτική και η κουλτούρα της σύγχρονης νεοελληνικής πραγματικότητας.

Ο συγγραφέας καταπιάνεται ιδιαίτερα μ' αυτό που έχει προσδιοριστεί ως ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της ελληνικής πολιτικής και κοινωνικής ζωής, τον άκρατο βερμπαλισμό, προϊόν εκτός των άλλων και της έντονης προφορικότητας του ελληνικού πολιτισμού, ενός βερμπαλισμού με μηδενικό πρακτικό αντίκρισμα, που τον τελευταίο καιρό πήρε τη μορφή μιας ακατάσχετης φλυαρίας, ταυτίστηκε με τον ανερμάτιστο λαϊκισμό, χάιδεψε στο έπακρο τα αυτιά της κοινής γνώμης, κάνοντας επίδειξη μια κουτοπόνηρη αναβλητικότητα, κι εκτράχυνε την αντιπολιτευτική ρητορική έχοντας ως στόχο μοναδικό την αυτοσυντήρηση του. Όμως το πραγματικά πρωτότυπο και ριζοσπαστικό της σκέψης και της προσέγγισης του Βασίλη Βαμβακά έγκειται στην ιδέα ότι, παρά την καταβαράθρωση όλων των καταναλωτικών ονειρώξεων εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, ένα πιο υγιές καταναλωτικό μοντέλο θα μπορούσε να λειτουργήσει ως συνεκτικός ιστός μιας κοινωνίας που μοιάζει να αποδιοργανώνεται και να αποσυντίθεται με την κατάρρευση των καταναλωτικών μοντέλων που εμπεδώθηκαν το προηγούμενο διάστημα, μοντέλων που θα μπορούσαν να εξορθολογιστούν, να εξυγιανθούν και να καταστούν ποιοτικότερα μέσω μιας συνολικής στρατηγικής των πνευματικών δυνάμεων που δεν θα επιθυμούν νησίδες ελιτίστικες πολιτισμού για τους ειδήμονες, νησίδες στην ουσία άγονες και στείρες, όπου βαυκαλίζονται οι κάθε λογής ειδικοί και επαΐοντες.

Μέσα σ' αυτόν τον κυκεώνα και τη συνολική υποβάθμιση αξιών κι εννοιών υπάρχουν, κατά τον συγγραφέα, κάποια αισιόδοξα στοιχεία που μπορεί να προσέξει κανείς στον χώρο της δημοφιλούς κουλτούρας, παραδείγματα όπου φαίνονται οι θετικές παραδοσιακές όψεις του Έλληνα, η εφευρετικότητα, ο αυτοσαρκασμός, μια αθεράπευτη αισιοδοξία, μια ευκολία προσαρμογής και μια χιουμοριστική αυτογνωσία.

Όπως στην κρίση του 1929, η λύση που εφευρέθηκε από τους σοφούς Κεϊνσιανούς οικονομολόγους εκείνης της εποχής αφορούσε τη μαζικοποίηση της κατανάλωσης, η οποία έσωσε το σύστημα, έτσι και σήμερα θα μπορούσε να σχεδιαστεί ένα είδος αποδαιμονοποίησης του καταναλωτισμού, μακριά από βορειοευρωπαϊκά, καλβινιστικά, πουριτανικά πρότυπα ξένα προς το ελληνικό περιβάλλον και την ντόπια νοοτροπία, μακριά από πρότυπα καθαρότητας και φασιστικής ισοπεδωτικής ομοιομορφίας. Θα μπορούσε να δημιουργηθεί μια κουλτούρα υγιής σε κάθε τομέα του πολιτισμού, τον κινηματογράφο, το βιβλίο, τη μουσική, το φαγητό, μια κουλτούρα που θα αγγίζει τον μέσο άνθρωπο και δεν θα τον αφήνει έρμαιο των φτηνών επιλογών και των πανίσχυρων πολυεθνικών, οι οποίες όσο κι αν πασχίζουν, όσα εκατομμύρια κι αν ξοδεύουν σε αστρονομικές διαφημιστικές εκστρατείες, λανσάροντας ψευδοεπαναστατικούς κώδικες ενδυματολογίας και τρόπου ζωής, δεν μπορούν με κανέναν τρόπο να καλύψουν το ηθικό και πολιτισμικό κενό των σύγχρονων κοινωνιών.

 

Ο λόγος της κρίσης
Πόλωση, βία, αναστοχασμός στην πολική και δημοφιλή κουλτούρα
Βασίλης Βαμβακάς
Επίκεντρο
304 σελ.
Τιμή € 18,00
diastixo.gr | βιβλίο & τέχνες


 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΜΕΛΕΤΕΣ - ΔΟΚΙΜΙΑ
Ben Ansell: «Γιατί η πολιτική αποτυγχάνει»

Ο Μπεν Άνσελ στο βιβλίο του Γιατί η πολιτική αποτυγχάνει: Πέντε παγίδες και πώς να τις αποφύγουμε, το οποίο κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο, σε μετάφραση του Γιώργου Μαραγκού, καταπιάνεται...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΜΕΛΕΤΕΣ - ΔΟΚΙΜΙΑ
Ελένη Κ. Σπηλιώτη: «Εθνικός Διχασμός: Φιλοβασιλικοί εξόριστοι στη Σκόπελο»

Μ’ ένα σαπιοκάραβο, μέσα σε κατακλυσμιαία βροχή και με φόβο πιθανού τορπιλισμού, φτάνει στις 31 Ιανουαρίου 1918 στη Σκόπελο μια ομάδα επιφανών πολιτικών και άλλων προσώπων που με απόφαση του...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΜΕΛΕΤΕΣ - ΔΟΚΙΜΙΑ
«Για τη διαχείριση του πένθους και της απώλειας» και «Γιατί υπάρχει το κακό στον κόσμο;»

Αν υπάρχει ένας μελετητής ικανός να μας εισάγει τόσο στον πλούτο της γλώσσας όσο και των ιδεών του Μεγάλου Ιεράρχη Βασιλείου αλλά και του Πλουτάρχου είναι ο Ιωάννης Πλεξίδας. Με από πολλών ετών...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.